Kwame Nkrumah

Kwame Nkrumah, wie se regte naam Francis Nwia Kofi was, het vanaf 1930 vir predikant studeer. Op advies van Nnamdi Azikiwe, die latere president van Nigerië, het hy vanaf 1935 ekonomie, sosiologie, teologie, reg en pedagogie in die Verenigde State gestudeer. Hy het in al hierdie vakke geslaag. Nkrumah was baie geskok deur die Italiaanse inval in Ethiopië. Ethiopië, saam met Liberië, was destyds die enigste onafhanklike lande in Afrika. Tydens die Tweede Wêreldoorlog het hy die Geallieerdes ondersteun.

Ná die oorlog het Afrika-nasionalisme en die Afrika-eenheidsidee gegroei. Nkrumah het gou as 'n voorstander van Afrika-nasionalisme opgetree. Eerstens het hy gestreef na die onafhanklikheid van sy Britse Goudkus (later Ghana). Hy het dit net as 'n begin gesien. In sy visie moes alle ander Afrika-state hul onafhanklikheid verkry en die swart Afrika-state moes op 'n sosialistiese basis 'n federasie vorm.

In 1947 het Nkrumah teruggekeer na die Goudkus en het die posisie van die sekretaris-generaal van die United Gold Coast Convention (UGCC) op uitnodiging van 'n paar bekendes aanvaar. In 1949 het hy van die UGCC wedgebreek en met die jeugbeweging van die party en sommige ondersteuners van die party saamgekom en die Convention People's Party (CPP) gestig. Die CPP was baie meer radikaal as die UGCC, hierdie laaste party voer 'n dialoog met die Britse koloniale heerser. Die CPP wou direkte onafhanklikheid hê.

In 1951 het die CPP die Goudkus verkiesings gewen, maar 'n paar dae later is Nkrumah gearresteer vir agitasie teen die Britse bewind. In 1956 het die CPP weer die verkiesing gewen. Die Britte het Nkrumah vrygelaat op voorwaarde dat hy die 'onafhanklikheid nou'-vereiste laat vaar het. Hy was hiertoe bereid en het toe eerste minister van die Goudkus geword. Op 6 Maart 1957 het die Goudkus onafhanklik geword onder die naam Ghana, die eerste in die tydperk van dekolonisasie na die Tweede Wêreldoorlog in Afrika suid van die Sahara. In 1960 het Ghana 'n republiek geword, en Nkrumah het die eerste president geword.

Nkrumah se doel was om Ghana as voorbeeld vir Afrika op te bou deur middel van die Akosombodam by die Volta-meer. Die finansiering was oorspronklik in samewerking met die Britte, maar is later deur die Amerikaanse aluminiummaatskappy Kaiser en die Wêreldbank oorgeneem. Tydens die bou van die dam het die Nkrumah-regering toenemend korrup geword, en toe die Akosombodam op 26 Januarie 1966 klaar was, was Ghana amper bankrot.

Nkrumah se regeringstyl was outokraties. Reeds in 1964 is die Union Party, die enigste opposisieparty, verban en die land het 'n eenpartystaat geword met die Convention People's Party (CPP) van Nkrumah as die enigste toegelate party. Nkrumah is die Osagyefo, die "Verlosser" genoem. Standbeelde van Nkrumah is regdeur die land opgerig en daar was 'n persoonlike kultus. Nkrumah het minder en minder gewild in sy land geword. In 1966, terwyl Nkrumah 'n staatsbesoek aan Noord-Viëtnam en die Volksrepubliek van China gemaak het, het die weermag 'n staatsgreep uitgevoer. Nkrumah het toe in ballingskap in naburige Guinee van president Ahmed Sékou Touré gegaan. Touré, soos Nkrumah, was 'n oortuigende Pan-Afrikanis. Nkrumah het mede-president van Guinee geword.

Nkrumah het 'n paar jaar later vertrek om in Roemenië vir kanker behandel te word. Hy is op 27 April 1972 in Boekarest weens die komplikasies van lewerkanker oorlede. Sy oorskot is drie dae later na die Guinee-hoofstad Conakry gevlieg, waar hy sedert Februarie 1966 in ballingskap gewoon het.

Na sy dood is hy uiteindelik vereer deur Ghana. Daarbenewens is 'n dag vir sy dood gehou en het hy 'n rusplek in Accra waar sy monument opgerig is.

Met baie pan-Afrikaners ag Nkrumah steeds belangrik in hoë mate, ten spyte van sy outoritêre regeringstyl. Danksy die inset van Nkrumah, was Ghana die eerste koloniale land in Swart-Afrika om die volledige onafhanklikheid van die koloniale heerser te bereik. Hiermee het Ghana die neiging gestel; tussen 1957 en 1980 het byna alle Afrika-lande onafhanklik geword.

• Towards Colonial Freedom

• What I mean by Positive Action, Accra 1949

• Ghana. Autobiography of Kwame Nkrumah, 1957, herdruk 1970

• I speak of Freedom: a Statement of African Ideology, New York 1964

• Africa must unite, 1963

• Consciencism. Philosophy and Ideology fo Decolonization and Development

• Neocolonialism, the last stage of Imperialism, 1965

• Challenge of the Congo, 1967

• Landenreeks Ghana

• Grote Winkler Prins Encyclopedie, 7de druk, 1976

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Kwame Nkrumah.

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Nederlandse Wikipedia vertaal.