Koor (argitektuur)

In die kerkargitektuur verwys die term koor of koorruimte (soms ook priesterkoor of sanktum genoem) na die altaarruimte, wat net vir geestelikes toeganklik was. Oorspronklik was die koor bestem vir sangers, wat naby die altaar gestaan het. Die koor is gewoonlik van 'n koorstoel, koorbalies en 'n koortoring voorsien. In die Middeleeue is die koor dikwels deur 'n afskeiding met galery van die middelskip afgebaken.

Die koor van 'n tipiese kerkgebou. Hierdie grondplan wys 'n basiliek

Die koor van die katedraal van Bristol, Engeland

Koor met halfronde koornis (apsis) in die Romaanse kerkburg te Michelsberg, Siebenbürgen, Roemenië

In Protestantse kerke verwys die term koor na die galerye wat in die langhuis gebou is en plek vir die orrel (orrelkoor) en die sangers (sangerskoor) bied.

In die vroeë Christelike tydperk is geen bepaalde argitektoniese vorm aan die koor gegee nie, en dit is slegs deur balies van die gewone kerkruimte geskei. Later het dit tot 'n afsonderlike deel van die kerkgebou ontwikkel en is veral in die Romaanse styltydperk bo-oor 'n kript opgerig. Hiervan afgelei is die vakterm hoogkoor.

Die koor lê gewoonlik aan die mees oostelike hoek van die kerkskip. Die Sint-Pieterskerk in Rome is een van die bekendste uitsonderings. Die koor bestaan uit die koorhuis (wat in die geval van 'n vierkante plattegrond ook koorkwadraat genoem word) en die kooreinde wat volgens die geometrie van die oostelike einde genoem word. Die Romaanse boustyl het 'n ronde einde, die sogenaamde apsis, bygevoeg, terwyl Cisterciënserkerke en die Engelse gotiek die voorkeur aan 'n reglynige of plat kooreinde gegee het.

Die koor van Cisterciënserkerke word onderverdeel in die monnikskoor (soms ook herekoor genoem) en die koor van die lekebroeders, wat aan die westelike kant by die monnikskoor aansluit. Die Gotiese boustyl word deur poligonale kooreindes gekenmerk wat volgens hulle segmente geklassifiseer word (byvoorbeeld 5/8-einde).

Ander koorvorms word volgens die verhouding tussen die res van die kerk en die aangeboude dele. In die Romaanse en Gotiese tydperk is kore met kooromgang en kapelkrans gebou, waarvan veral in Frankryk se katedrale pragtige voorbeelde aangetref word. Die Karolingiese tydperk en die Duitse Romaanse boustyl het kerke met 'n dubbelkoor ontwikkel, waarby 'n westelike en 'n oostelike koor gebou is. Voorbeelde is die katedrale van Mainz, Worms en Hildesheim en die munsterkerk van Bonn.