Kongorivier

Die Kongorivier by die Maluku

Die dorpie Mbandaka is 'n besige hawe op die oewers van die Kongorivier

Die begin van die Livingstone-waterval naby Kinshasa

Die Kongorivier se opvanggebied beslaan 4 014 500 vierkante kilometer (1 550 000 vierkante myl).[2] Die Kongo se afloop by die riviermonding wissel tussen 23 000 kubieke meter per sekonde (810 000 kubieke voet per sekonde) tot 75 000 kubieke meter per sekonde (2 600 000 kubieke voet per sekonde), met 'n gemiddelde van 41 000 kubieke meter per sekonde (1 400 000 kubieke voet per sekonde).[2]

Die rivier en sy sytakke loop deur die Kongoreënwoud, die tweede grootste reënwoud ter wêreld net na die Amasonereënwoud in Suid-Amerika. Die rivier beklee ook die derde plek wat grootte betref (wat die Amasone en die Ganges-Brahmaputra-Meghna-kompleks opvolg), die derde grootste opvanggebied (na die Amasone en Río de la Plata-riviere) en is een van die diepste riviere ter wêreld, met 'n diepte van meer as 220 meter (720 voet).[1][3] Omrede die opvanggebied gevoed word uit sytakke in sowel die noorde as die suide van die ewenaar, bly die loop standhoudend, omrede daar altyd ten minste een deel van die rivier sy reënseisoen kry.[4]

Die oorsprong van die Kongorivier is in die hoogland en berge aan die Oos-Afrikaanse Slenkdal asook die Tanganjika-meer en Mwerumeer wat die Lualabarivier voed, wat dan oor die Boyoma-waterval na benede in die Kongorivier verander. Die Chambeshirivier in Zambië word gewoonlik beskou as die hoofbron van die Kongorivier, soos die gebruik wêreldwyd is om op die langste sytak te konsentreer, soos met die Nylrivier gedoen word.

Vanaf Kisangani, net onder die Boyomawaterval, vloei die Kongorivier meestal noordwaarts, krom dan geleidelik suidweswaarts, loop verby Mbandaka, loop in die Ubangirivier in en dan by die Malebo-poel (Stanley-poel). Kinshasa (vroeër Léopoldville) en Brazzaville lê aan weerskante van die rivier by die dam, waar die rivier vernou en oor die katarakte in diep klowe (gesamentlik bekend as die Livingstone-waterval) stort, verby Matadi en Boma vloei en uiteindelik by die see langs die dorpie Muanda uitmond.

Die Kongostroomgebied is een van die kenmerkende fisiografiese seksies van die groter Midde-Afrika provinsie, wat weer deel uitmaak van die groter Afrika-massief fisiografiese afdeling.

Hoewel die Livingstone-waterval deurgang vanaf die see verhinder, is bykans die hele Kongorivier maklik bevaarbaar, veral tussen Kinshasa en Kisangani. Groot rivierstoomskepe was tot heel onlangs nog aan die gang. Die Kongorivier bly steeds die lewensaar in 'n land met min paaie en spoorweë.[5]

Die spoorweë loop vandag 'n omweg verby die drie groot watervalle en baie van die Sentraal-Afrikaanse handelsware word oor water vervoer, soos koper, palmolie (in die vorm van palmpitte), suiker, koffie en katoen. Die rivier beskik oor die potensiaal om vir kragopwekking gebruik te word, waarvan die Ingadamme, onder die Malebo-poel, heel eerste benut kan word.

Satellietfoto van Brazzaville, Kinshasa en die Malebo-poel in die Kongorivier

Die Kongorivier is 1,5 – 2 miljoen jaar gelede tydens die Pleistoseen gevorm.[9]

Die Kongo se vorming kon gelei het tot die allopatriese spesievorming (waar spesies tot so 'n mate weg van mekaar migreer dat die genetiese wisselwerking versteur word) van die bonobo en die gewone sjimpansee van hul voorouersoort.[10]Die bonobo is endemies aan die vogtige reënwoude in hierdie gebied, net soos ander ikoniese spesies soos Allen se moerasaap, dryasaap, watersivetkat, okapi en kongopou.[11][12]

Wat waterlewe betref, het die kongostroomgebied 'n baie hoë biodiversiteit en tel onder die hoogste digtheid endemiese spesies wat al opgeteken is.[13] Tot nou toe is amper 700 visspesies opgeteken, maar 'n groot aantal streke bly onbestudeerd.[14]

Omrede die biodiversiteit so hoog is en daar duidelike ekologiese verskille in die opvanggebied is, word die plek dikwels in veelvoudige ekogebiede opgedeel (pleks van dit as 'n enkele ekogebied te beskou). Onder hierdie ekogebied het die Neder-Kongoskietstrome alleen meer as 300 visspesies (waarvan ongeveer 80 endemiese spesies),[8] terwyl die suidwestelike gedeelte (Kasai-stroomgebied) alleen omtrent 200 visspesies het (waarvan omtrent 'n kwart endemiese spesies uitmaak).[15] Die oorheersende visfamilies (altans in die sekere dele van die rivier) is Cyprinidae, Mormyridae, Alestidae, Mochokidae en Cichlidae.[16] Onder hierdie inheemse rivierspesies is die groot, hoogsvleisetende reuse tiervis (Hydrocynus goliath). Twee of meer ongewone endemiese Cichlidae-spesies is die wit (ongepigmenteerde) en blinde Lamprologus lethops, wat glo tot 160 meter (520 voet) diep onder die wateroppervlak bly,[8] en Heterochromis multidens, wat meer op die Amerikaanse Cichlidae-soort as sy Afrika-soort lyk.[17] Daar is ook talryke endemiese paddas en slakke in die rivieromgewing.[16][18] Etlike beoogde hidroëlektriese damme in die rivier kan die einde van baie van hierdie endemiese spesies beteken.[8]

Sekere waterskilpaaie, asook die pantserkrokodil, Nylkrokodil en die dwergkrokodil kom inheems in die Kongostroomgebied voor.

Loop en opvanggebied van die Kongorivier, met aangetekende lande

Loop en opvanggebied van die Kongorivier, met topografiese skakering

Hieronder word die onmiddellike sytakke sorteer vanaf die uitmonding stroomopwaarts:

• Inkisi
  • Nzadi
• Nsele (suidekant van die Malebo-poel)
• Bombo
• Kwa (oftewel Kasai van die invloei van die Fimi stroomop)
  • Fimi
    • Lukenie
  • Kwango
  • Sankuru
• Lefini
• Likouala
• Sangha
• Ubangi
  • Giri
  • Uele
    • Mbomou
• Lomamirivier
• Luvua
  • Luapula
• Chambeshirivier

Kongorivier-allegorie deur Thomas Vinçotte

Pirogues (kano's van uitgeholde boomstamme) op die Kongorivier

• 1837: Silence: A Fable is 'n kortverhaal deur Edgar Allan Poe. Hoewel daar in die aanvangsparagraaf van die storie 'n sin lui: The region of which I speak is a dreary region in Libya, by the borders of the river Zaire. lyk dit nie dadelik of die Afrikaanse Zaïrerivier op die ewenaar betrek word nie, omdat die Zaïrerivier hier in Libië, Noord-Afrika, omskryf word. Dit kan egter wees, as die vlak van aardrykskundige kennis oor Afrika in daardie era in berekening gebring word, dat die naam Libië as 'n algemene naam vir die Afrika-vasteland kan dien. In hierdie geval kan die storie 'n poging wees om die Kongorivier by Afrika op die ewenaar te omskryf. Dit is bewerk vir 'n gelyknamige radioprogram.
• 1878: Henry Morton Stanley dokumenteer sy reis al langs die Kongorivier in Through the Dark Continent, die eerste keer uitgegee in 1878.[19]
• 1902: Hoewel nie eksplisiet vermeld nie, dien die Kongorivier as agtergrond vir Joseph Conrad se roman, Heart of Darkness.[20]
• 1914: Die Amerikaanse digter Vachel Lindsay skets 'n donker en barbaarse gemeenskap by die Kongorivier in sy gedig The Congo: Study of the Negro Race
• 1921: Die Kongorivier word vermeld in die gedig van Langston Hughes se gedig The Negro Speaks of Rivers
• 1930: Sowel die Kongorivier as stroomgebied vorm die agtergrond van Hoity Toity, die Sowjet wetenskapsfiksieroman deur Aleksander Beljajev.
• 1980: Die Kongorivier verskyn in 'n hoofstuk van Michael Crichton se roman Congo.
• 1995: Die Kongorivier word vertoon in die aksierolprent Congo, onder spelleiding van Frank Marshall, hoewel dit nie op sy naam in die rolprent genoem word nie. Die rolprent is gegrond op die gelyknamige roman van Michael Crichton.
• 1996: Die Britse skrywer Redmond O'Hanlon publiseer 'n reisboek by Penguin Books getiteld Congo Journey.
• 1998: Die rivier se geskiedenis word in die boek King Leopold's Ghost (deur Adam Hochschild) bespreek.
• 2006: Die rivier se geskiedenis word in die boek Brazzaville, A Life for Africa (deur Maria Petringa) bespreek.
• 2007: Die Kongorivier en die Demokratiese Republiek die Kongo vorm die middelpunt van die boek Blood River, wat handel oor die outeur (joernalis Tim Butcher)[21] se reisbeskrywing op Afrika se tweede langste rivier. Blood River was 'n poging om in die spore van Henry Morton Stanley te trap, soos gedokumenteer in Through the Dark Continent. Blood River is genomineer vir die 2008 Britse Boektoekenning.
• 2010: Die Kongorivier is 'n sentrale onderdeel in die roman deur Mario Vargas Llosa, El sueño del celta (Die droom van die Kelt), 'n fiktiewe lewensbeskrywing van die Ier, Roger Casement.
• 2012: Phil Harwood se boek Canoeing the Congo[22] en amateurrolprent Mazungu Canoeing the Congo omskryf sy vyf maande alleenvaart per Kanadese kano.

Wikimedia Commons bevat media in verband met Kongorivier.

• Bibliografie oor Waterbronne en Internasionale Wetgewing Peace Palace Library
• Kaart van die Kongostroomgebied by Water Resources eAtlas Geargiveer 13 Augustus 2012 op Wayback Machine
• Interessante prente en inligting
• The Congo Project, American Museum of Natural History (AMNH)