Kersfees

Kersgroep in die Gross St. Martin-kerk te Keulen, Duitsland

Drie wyse manne besoek die Jesuskind op die twaalfde nag ná sy geboorte

Die storie van Christus se geboorte is oorgelewer van geslag tot geslag deur die eeue heen en is hoofsaaklik gebaseer op die evangelies van Matteus en Lukas. Die evangelies van Markus en Johannes raak skaars aan die kindwees van Jesus en dié van Matteus en Lukas verskil effens. Lukas se evangelie word meer algemeen aanvaar en is die weergawe wat meer dikwels gelees word tydens Kersfeesdienste.

Volgens Lukas het Maria ontdek dat sy swanger was deur die ingryping van die Heilige Gees sonder dat sy ooit omgang gehad het. Kort daarna het sy en haar man Josef hul huis in Nasaret verlaat om na Josef se stamvaders se tuiste, Betlehem, te gaan. Hulle het gereis met die doel om in te skryf vir die sensus wat deur die Romeinse keiser, Augustus, beveel is. Ná hulle geen kamer by die herberge in die dorp kon vind nie, het hulle in 'n stal oorgeslaap. Daar het Maria geboorte gegee aan Jesus en lê hom neer in 'n krip. Christus se geboorte in Betlehem, die huis van Dawid waarvan Josef 'n afstammeling was, het volgens Christene dan die profesie van Isak vervul. In Matteus se weergawe van gebeure was die gesin oorspronklik van Betlehem en is Jesus gebore in 'n meer beskutte omgewing voordat die gesin na Egipte gevlug het om van die moorddadige verwoesting deur die plaaslike Koning Herodus te ontvlug wat die gerugte gehoor het van die aankoms in Betlehem van 'n mededinger tot die koningskap. Matteus vertel dat toe Jesus en sy gesin na Israel teruggekeer het, hulle hulself in Nasaret gevestig het waar hulle geglo het hulle 'n meer anonieme bestaan kon voer.

Ster van Betlehem in die Romeinse Arena di Verona, Veneto, Italië

Ander aspekte rondom die geboorte van Christus wat vanuit die evangelies na Christen-oorlewering oorgedra word is die besoek deur die drie wyse manne, en die aankondiging van Jesus se geboorte aan skaapherders in die nabyheid. Soos die wyse manne het hulle ook 'n reuse ster direk bo Bethlehem waargeneem en dit gevolg tot by die geboorteplek. Die wyse manne het uit die ooste gekom en daar word gesê dat hulle geskenke gebring het wat goud, wierook en mirre ingesluit het.

Sterrekundiges het met wisselvallige sukses probeer om die naspeurbare sterrekundige gebeure te gebruik om die verskyning van die ster-rasioneel te verduidelik. Alhoewel die "Ster van Bethlehem" deesdae meestal as 'n komeet uitgebeeld word (sommige deskundiges het vroeër vermoed dat die evangeliste na Halley se Komeet verwys het toe hulle die reusester beskryf het en beslis ook omdat hierdie soort "ster" met sy stert meer geskik is vir dekorasiedoeleindes), het baie wetenskaplikes, waaronder ook die sterrekundige Johannes Kepler in 1603, ontdek dat in die jaar 7 v.C. - een van die waarskynlike geboortejare van Jesus – danksy 'n buitengewone sterrekonjunksie die twee reuseplanete Saturnus en Jupiter dig by mekaar teen die naghemel sigbaar was en soos 'n reusester gelyk het.[3]

Die teenstrydigheid van die verhale en die afwesigheid van enige verwysings na Christus se geboorte in die ander evangelies en die feit dat die vertellinge van Matteus en Lukas eers dekades later geskryf is, sonder bevestiging van ooggetuies, het na baie bespiegelinge gelei oor die juistheid van hierdie verslae. Christene aanvaar egter die juistheid van die Kersverhaal ten spyte van die teenstrydighede as een van die leerstellings van hul geloof.

Die blare en bessies van die steekpalm (holly), 'n tradisionele Engelse Kersfeesversiering, in die Koninklike Botaniese Tuin van Kew, Londen

Protestantse kerkhervormers het dikwels krities gestaan teenoor die viering van sekere kerklike feesdae wat as "Rooms-Katoliek" bestempel is. So het ook Kersfeestradisies omstrede geraak. Martin Luther het sekere feesdae, insluitende Kersfees, erken en hul viering toegestaan, terwyl ander hervormers, onder wie Johannes Calvyn en John Knox, hulle beperk het tot feesdae wat uitdruklik in die Bybelse konteks voorgeskryf is.

In Genève, teen die middel van die 16de eeu een van die mees vooraanstaande sentrums van die Protestantse Hervorming, is alle kerklike feesdae nog voor Calvyn se aankoms daar afgeskaf. Nadat Calvyn tydelik uit die stad verban is, het die stadsraad die viering van enkele feesdae goedgekeur, terwyl Protestantse predikante die praktyk steeds afgekeur het.

In Skotland het die plaaslike Protestantse kerk 'n sterk standpunt teen Kersfeesvierings ingeneem – 'n houding wat in 1560 en nog eens in 1566 bekragtig is. Die Tweede Helvetiese Belydenis (Confessio Helvetica posterior) van 1566 het die amptelike viering van Kersfees deur die Kerk erken. Die meeste gereformeerde kerke op die Europese vasteland het hierdie belydenis oorgeneem, insluitende die positiewe houding teenoor kerklike Kersfeesvierings. Die Presbiteriaanse Kerk in Skotland het die kerklike waarneming van Kersfees egter verwerp en die gebrek aan enige Bybelse verwysing na 25 Desember as Jesus van Nasaret se geboortedatum as rede aangevoer.[9]

Toe Oliver Cromwell as 1ste Lord Protector in 1645 'n nie-monargiese bedeling in Engeland gevestig het, die sogenaamde Gemenebes van Engeland, het, is Kersfeesvierings amptelik afgeskaf as deel van 'n Puriteinse poging om die land van morele verval te verlos. Die verbod was egter ongewild en toe Charles II van Engeland in sy troon herstel is, het hy die fees weer ingestel.

Die teologiese debat oor die waarneming van Kersfees is deur Puriteine en Presbiterianers ook in die Noord-Amerikaanse kolonies voortgesit. In kolonies, waar die Anglikaanse Kerk as amptelike godsdiens erken is, is Kersfees gevier, veral in die Suide. Dit was nie die geval in Nieu-Engeland nie waar Puriteinse strominge oorheers het. Die Pelgrimvaders, 'n groep Puriteinse Engelse separatiste wat hulle om godsdienstige redes in 1620 in Noord-Amerika gevestig het, het krities gestaan teenoor Kersfeesvierings. Die vier van Kersfees is op plekke selfs verban, soos tussen 1659 en 1681 in Boston waar dié verbod afgedwing is deur die oplegging van 'n 5 sjieling-boete.

Die bewoners van die Jamestown-nedersetting het egter die fees vrylik gevier. Kersfees se gewildheid in Amerika het na die Amerikaanse Rewolusie afgeneem, aangesien dit as 'n Engelse gebruik gesien is. Kersfees is in die Verenigde State eers op 26 Junie 1870 as 'n federale vakansiedag verklaar.

Presbiterianers het Kersfees hoegenaamd nie erken as kerklike fees, onafhanklik van hulle woonplek.

Vandag beskou enkele Christelike gemeenskappe, soos Jehovah se Getuies, sommige Puriteinse groepe en behoudende fundamentalistiese kerke, Kersfees as 'n heidense vakansie wat nie deur die Bybel voorgeskryf word nie, en vier dit dus nie.

Kersvader en sy rendiere tydens die Défilé du Père Noël in Montreal, Kanada in 2015

'n Reuse-kersboom in die NK-winkelsentrum in Stockholm, Swede

Kersfeesversierings by die Osthoff-herehuis, Dülmen, Duitsland

Die gee van presente is 'n byna universele deel van Kersfeesvierings. Die begrip van 'n mitiese figuur wat geskenke bring vir die kinders, kom van Sint Nikolaas, 'n goedhartige biskop uit die 4de eeu in Klein-Asië. Die Nederlanders het 'n geskenkbringende Sint Nikolaas rondom sy feesdag op 6 Desember geskoei.

In Noord-Amerika het Engelse en Franse koloniste verskeie aspekte van hierdie fees aangeneem in hul Kersfeesviering, en Sinterklaas het Santa Claus in Engels- en Père Noël in Franssprekende gebiede geword. In die Anglo-Amerikaanse tradisie kom hierdie joviale persoon op 'n slee aan wat deur rendiere gesleep word, klim teen huise se skoorstene af, laat presente vir die kinders agter, en eet dan ook die kos wat vir hom agtergelaat word. Hy spandeer die res van die jaar dan met die maak van geskenke en hou boek oor die kinders se gedrag.

In sommige kulture word Kersvader vergesel deur 'n handlanger genaamd Rupert, of Swarte Piet. In sommige verhale werk elwe in 'n werkswinkel en maak geskenke; en in ander is Kersvader met Mevrou Claus getroud. In baie winkelsentrums in die westerse wêreld is daar dan ook oor kerstyd 'n Kersvader teenwoordig, vir wie kinders kan besoek en kan vra vir presente.

In baie lande laat kinders leë houers agter vir Kersvader om vol te maak met geskenke soos speelgoed, lekkergoed of vrugte. In die VSA hang kinders 'n kerskous by die kaggel op Oukersaand sodat Kersvader dit kan volmaak gedurende Oukersnag. In ander lande weer plaas kinders hulle leë skoene daar sodat Kersvader dit vir hulle kan volmaak en in die geval van Sint Nikolaas op 5 Desember. Die gee van geskenke word egter nie tot hierdie geskenkbringers beperk nie en vriende en familie gee ook aan mekaar geskenke.

In baie lande, bly Sint Nikolaasdag (6 Desember) die dag vir die gee van geskenke. In groot dele van Duitsland sit kinders hulle skoene op die vensterbanke op die nag van die 5de Desember en kry hulle dit dan vol lekkergoed en klein geskenke teen die volgende oggend. In plekke soos Nederland bly Kersfees steeds 'n godsdienstige vakansie. In Spanje en lande met soortgelyke tradisies word geskenke deur die wyse manne, fortuinvertellers en priesters van 'n heidense geloof op Driekoningedag, op die 6de Januarie, gebring.

Kerskaartjies is uiters gewild in die VSA en Europa, en vorm dikwels 'n manier vir mense om verhoudings met vriende, verlangse familie en besigheidsvennote te onderhou. Baie gesinne sluit 'n jaarlikse gesinsfoto by die kaartjie in en/of 'n familienuusbrief wat die avonture en prestasies van die familielede tydens die afgelope jaar opsom.

Die versiering van 'n Kersboom met kersliggies en kersornamente en die versiering van die huis met kranse is algemene tradisies. In Noord-Amerika en tot 'n mindere mate in Europa is dit 'n tradisie om die buitekant van die huise met ligte te versier.

Munisipale owerhede borg dikwels ook die versieringe en hang kersbaniere of -ligte op die straatligte, of plaas Kersbome in die dorpsplein.

In die Verenigde Koninkryk is Kerstafels ondenkbaar sonder Kersklappers

In baie lande hou besighede, skole en gemeenskappe kerspartytjies en danse. Hierdie geleenthede vind dikwels etlike weke voor Kersdag plaas. Sommige groepe hou konserte waar die geboorte van Jesus Christus uitgebeeld word. Ander het weer die tradisie om van huis tot huis deur die buurt te loop en kersliedere te sing. In ander gevalle word die welwillendheid tot die mens gevier deur die verrigting van gemeenskapsdiens.

Op Kersdag word spesiale disse dikwels voorgesit, waarvoor elke land dikwels sy eie tradisionele resepte het.

In Suid-Afrika val Kersfees oor die somervakansie van skole en universiteite. Baie mense spandeer dus Kersfees by die kus, vakansie-oorde en/of familie.

Die godsdienstige vieringe begin met die Advent, die afwagting op die geboorte van Christus, vier weke voor Kersfees en word gevier deur spesiale kerkdienste. Adventdienste sluit dikwels kersliedere in. Reg voor Kersfees hou baie kerke spesiale kersdienste waar Christelike gesange en kersliedere gesing word. Op Oukersaand en Kersfeesdag word soms spesiale dienste gehou wat die middernagmis en die geboortemis, of soortgelyke diens, kan insluit.