Kerk (gebou)

Die term kerkgebou (dikwels kort kerk genoem) verwys in die algemeen na 'n gebou wat deur 'n Christelike gemeenskap vir byeenkomste gebruik word. Die woord is afgelei van die Griekse kyriake (letterlik "dit wat aan die Here behoort") – kerke word gevolglik ook dikwels godshuise genoem. Christelike kerke word saam met die geboue van ander godsdienste ook sakrale geboue genoem.

Hierdie artikel handel oor die kerkgebou. Vir die kerkorganisasie, sien Kerk (organisasie).
Die 4de eeuse kerk- en kloosterkompleks van Sint Simeon Stylites in Aleppo, Sirië is een van die oudste bewaarde kerkgeboue
NG kerk Rondebosch, 2012
Kloosterkerk van die Monastery of the Holy Spirit naby Conyers, Georgia, VSA
Die Urnes-staafkerk in Luster, Noorweë

Funksie en ontwikkeling

Die kerkgebou dien as 'n plek van byeenkoms, alhoewel sy godsdienstige betekenis na gelang van die gemeenskap wat dit gebruik, verskil. 'n Aantal Christelike kerke – onder meer die Rooms-Katolieke Kerk – beskou die kerkgebou as 'n besondere plek, wat deur God se teenwoordigheid gekenmerk word. Ander gemeenskappe – byvoorbeeld gereformeerde Christene – beweer dat die teenwoordigheid van God nie afhanklik is van die gebou nie, maar van die gemeente wat in sy naam vergader.

Kerkgeboue word in argitektoniese opsig dikwels deur 'n ryk simboliek gekenmerk. Die boustyl van 'n beperkte tydperk verduidelik dus ook die godsdienstige lewe van dié tyd.

Die vroeë Christene het in afwagting op 'n spoedige letterlike wederkoms van Jesus Christus geleef en die kerkpoorte steeds in oostelike rigting gebou. Met die liturgiese veranderings van die Middeleeue is die rigting verander, en veral die apsis is in oostelike rigting opgerig: die aanbidding van God het destyds in die rigting van die opgaande son, dus die ooste, plaasgevind. Later is min aandag aan die rigting geskenk en die argitektuur het eerder die besonderhede van die plek en die ontwerp gevolg.

Verskillende tipes kerkgeboue volgens funksie
Plan van 'n kerk in die vorm van die Latynse kruis
Die katedraal van Helsinki
  • Katedraal: biskopskerk
  • Munsterkerk: kloosterkerk, kapittelkerk of biskopskerk
  • Parogiekerk: hoofkerk van 'n kerkgemeente
  • Kloosterkerk: Die kerk van 'n klooster
  • Kapittelkerk of kollegiale kerk
  • Pelgrimskerk of bedevaartskerk
  • Hospitaalkerk of hospitaalkapel
  • Kapel: meestal 'n kleiner gebou of kamer, wat dikwels nie vir gereelde dienste van 'n gemeente gebruik word nie. Hier vind gewoonlik private dienste of dienste van 'n bepaalde groep (lede van 'n orde, pasiënte van 'n hospitaal of inwoners van 'n bepaalde instelling) plaas. Dit word soms ook oratorium genoem. 'n Kapel vorm óf 'n eie gebou óf maak deel uit van 'n groter gebou. Daar is ook aparte dele van 'n kerk wat kapel genoem word, soos doopkapelle, sakramentskapelle, kripte, sykapelle van 'n koor en ander.
  • Basiliek: in die Rooms-Katolieke Kerk word kerke van besondere betekenis basiliek genoem (sien ook: Basilica minor).

Onderskeiding volgens bouvorm
  • Sentraalkerk
  • Lang kerkgeboue: basilieke, saalkerke
  • Kruiskerk
  • Kasteelkerk
  • Weerkerk
  • Galerykerk
  • Kript

Besondere bouvorms:

  • Kappiekerk
  • Staafkerk
  • Saalkerk
  • Dubbelkerk
  • Rondkerk
  • Rotskerk

Sien ook
Kerkargitektuur
Kerk: Koornis (apsis) | Dwarsskip | Koor | Skip | Vensterkruis | Narthex | Apsiskapel | Wandelgang | Boog | Sybeuk | Kript | Kerktoring | Chevet | Toringspits | Lanterntoring | Doksaal | Kerkplein

Geboue en monumente: Kerk | Kapittelkerk | Doopkapel | Klooster | Abdy | Basiliek | Kapel | Katedraal | Campanile | Kalvarie

Argitektoniese elemente: Boog | Gewelf | Kapiteel | Steunbeer | | Suil
Versierings: Kerkvenster | Roosvenster | Gargouille | Timpaan
Romaanse argitektuur | Gotiese argitektuur | Middeleeuse godsdienstige argitektuur
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.