Katalaanse Wikipedia

Die Katalaanse Wikipedia (Viquipèdia en català of Viquipèdia en valencià[1], uitgespreek /viki'pɛdjə/[2] is die Katalaanstalige weergawe van Wikipedia. Dit is op 16 Maart 2001 opgerig slegs enkele minute ná die Duitse Wikipedia. Op 11 Maart 2016, vyf dae voor die 15-jarige herdenking, is 500 000 artikels bereik en die 17de plek beklee wat artikeltal betref.

Katalaanse Wikipedia
Tipe webblad Wiki
Taal(e) Katalaans
Registrasie Opsioneel
Eienaar Wikimedia Stigting
Opgerig 16 Maart 2001
Huidige status Aktief
URL ca.wikipedia.org

Hierdie Wikipediaweergawe het artikels in 'n verskeidenheid taalvariante en dialekte te bied, waaronder Valensiaans en Balearies. Dit is die tweede grootste Wikipedia op Spaanse grondgebied en staan maar ver agter by die Spaanse Wikipedia wat artikels en aktiewe gebruikers aanbetref, maar is op sy beurt die Baskiese en Galisiese weergawes weer ver vooruit. Alleen met hul onverdrote ywer en noeste vlyt het die publiek uit die ganse Katalonië dié Wikipedia op eie bodem tot sy volle reg laat kom.

Dit beskik tans oor ongeveer 743 880 artikels, en is die 20ste grootste Wikipedia.

Geskiedenis

Beginjare

Op 16 Maart 2001 kondig die stigter, Jimbo Wales, aan hy wil Wikipedia in ander tale as slegs Engels ook sien. Hier noem hy met name die Wikipedia in Katalaans.[3] Op dieselfde dag nog word die Katalaanse Wikipedia (catalan.wikipedia.com) slegs enkele minute ná die Duitse weergawe (deutsche.wikipedia.com) opgerig.[4] Die eerste bewerkings geskied waarskynlik wel in Engels, maar buiten die tuisblad wat om 21:07 (CET) geskep is,[5] gebeur daar nie veel nie. Eers die volgende dag, 17 Maart, skep 'n anonieme Ip-adres uit Andorra die heel eerste Wikipedia-artikel in Katalaans: Àbac.[6] Later op dieselfde dag word die eerste bewerkings deur 'n ingetekende gebruiker voortgesit.[7]

Daarna verander die webadres van die Katalaanse Wikipedia na ca.wikipedia.org. In 2003 is die ensiklopedie herdoop na Viquipèdia, soos die Katalaanse spelreëls en uitspraak dit gewou het. Ná 'n warme woordestryd of 'n stemming gehou moet word oor die naam of nie, is daar in 2005 ten gunste van twéé name beslis: voortaan sal die name Viquipèdia en català en Viquipèdia en Valencià as gelykwaardig vir dieselfde ensiklopedie aanvaar, erken en gebruik word.[8]

Werkswinkel 2012 te Museu Víctor Balaguer, een van vele Katalaanse kultuurinstitute wat saamwerk met die Katalaanse Wikipedia.
Die inwerkingtrede van die Katalaanse onderwysprojek, Marató en Viquipèdia, 19 Mei 2007, op die radioprogram 'l'Internauta. Agter die mikrofoon: die joernalis Vicent Partal.

Samewerking

In Mei 2007 is 'n samewerkingsprojek met die Onderwysdepartement in Katalonië van stapel gestuur. Die doel was tweeledig: bevorder die Katalaanse taal onder die leerlinge en laat die ensiklopedie terselfdertyd as pedagogiese hulpmiddel dien. Daarbenewens is gehoop op die werwing van leerlinge en dus te meer artikelbydraes vir die Katalaanse Wikipedia. In Julie 2007 vind die eerste jaarlikse Viquitrobada-byeenkoms plaas in Lleida, wat juis in dieselfde jaar as die Katalaanse kultuurhoofstad gevier is. Die daaropvolgende viquitrobades is vir Barcelona (Nasionale Biblioteek van Katalonië), Figueres, Badalona en Sabadell gereël.

Artikelgroei

Klein begin, aanhou win. Te midde van die Katalaanse Wikipedia se tydvoorsprong, was daar steeds 'n baie lang aanloop nodig voordat die ensiklopedie werklik op dreef gekom het. Eers in Maart 2003 is 1 000 artikels bereik; binne twee jaar (November 2005) bokspring hierdie getal na 10 000.

Die herfs van 2009 sien meer as 200 000 artikels.[9] In Desember 2010 word 300 000 artikels verbygesteek en in April 2013 die 400 000-getal oortref.[10] Vir die 15-jaarviering is 'n daadwerklike poging aangewend om ongeveer 'n halfmiljoen artikels voor 16 Maart 2016 te bereik.[11] Die gebruikers slaag in hul doel op 11 Maart 2016.[12]

Artikels Datum Nota
1 artikel 16 Maart 2001
1 000 8 Maart 2003
5 000 Februarie 2004
10 000 16 November 2004
20 000 19 November 2005 verdubbel binne 'n jaar
30 000 6 Maart 2006
50 000 4 Januarie 2007
100 000 18 Januarie 2008 verdubbel binne net meer as 'n jaar, deels te danke aan La Marató Viquipèda
150 000 28 Desember 2008
200 000 21 September 2009
250 000 29 Junie 2010
300 000 21 Desember 2010
350 000 25 Augustus 2011
400 000 12 April 2013
450 000 3 Februari 2015[13]
500 000 11 Maart 2016[12]
600 000 8 Januarie 2019[14]

In die eerste paar maande was die reedsgeskrewe artikels maar traag bygewerk en op datum gehou - slegs enkele wysigings op die meeste.[15] Ook hierdie beeld sou mettertyd ingrypend verander. Onder die artikels wat omstreeks 2013 die meeste gewysig is word veral Drassanes Reials de Barcelona[16] (Drassanes) uitgesonder, omdat hierdie artikel 'n spanpoging was in noue samewerking met 'n skryfmarathon in Barcelona. Manifestació "Catalunya, nou estat d'Europa" ('n groot betoging in Barcelona), Eleccions al Parlament de Catalunya de 2010 (plaaslike parlementsverkiesing) en Papa Francesc (pous Franciskus) tel onder die drie artikels wat deur die meeste mense in een maand geredigeer is (soos op Augustus 2013).[15]

Plakkaat vir die skryfmarathon oor die Drassanes, d.i. die maritieme museum van Barcelona en die voormalige Koninklike Skeepswerf, 16 Maart 2013. Tydens die verrigtinge wat georganiseer is deur die plaaslike ondersteuningsliggaam op die 12de verjaarsdag van die Katalaanse Wikipedia, is hierdie gelyknamige Katalaanse artikel 73 keer gewysig.[16]

La Marató Viquipèdia (2008)

In Januarie 2008 kom die Katalaanse Wikipedia op 100 000 artikels te staan[17]; 60 000 meer as slegs 'n halfjaar tevore (Mei 2007[18]). Hierdie skielike groei word deels toegeskryf aan die plaaslike regering van Katalonië wat 'n veldtog ter bevordering van die Katalaanse taal geloods het deur skole betrokke te kry. Leerlinge is tydens klastyd toegelaat om artikels te skryf. Die Minister van Onderwys, Ernest Maragall, kondig hierdie La Marató Viquipèdia-inisiatief op 17 Mei 2007 aan, waar alle laerskoolleerlinge in Katalonië die kans gegun sou word om kennis te maak met die Katalaanse ensiklopedie. Een doelwit van La Marató Viquipèdia was om deur die betrokkenheid van die skoliere 100 000 artikels teen die einde van 2007 te bereik.[19] Hierdie doelwit word rakelings gemis, met 'n skamele drie weke.

Styl en inslag

Die Katalaanse Wikipedia gaan vryelik om met 'n verskeidenheid taalvariante in hul artikels - waaronder Valensiaans en Balearies. Al voorwaarde is dat 'n artikel wat in 'n spesifieke dialek geskrywe staan, daarmee enduit moet volhou; presies soos die Engelse Wikipedia konsekwent omgaan met die Amerikaanse en Britse Engels in die afsonderlike artikels. Die gebruikers word aangemoedig en aanbeveel om 'n betrokke Katalaanse kultuurverskynsel binne 'n bepaalde streek in juis daardie gewestelike dialek te skrywe, sodat die couleur locale mooi in woorde vasgevang en behou kan word.

Soos baie ander Katalaanssprekende media word die bronmateriaal uit die Katalaanse taalgebied veral benadruk. Die biografiese artikels oor sekere persone kry dikwels 'n Katalaanse kleurtjie: 'n betrokke persoon word dus nie as Spanjaard beskou nie, maar uit die oogpunt van sy etnisiteit of streek. So word diegene uit Baleariese Eilande as Baleare beskou, diegene uit Katalonië as Katalane, dié uit Galisië as Galisiërs, en dié uit Baskeland as Baske.[20] Dit verskil in hierdie opsig wat skryfstyl betref van die ander Wikipedias, maar is ooreenkomstig die Katalaanse statute (en dié van ander Spaanse streke) heeltemal geldig; Katalane word per definisie as nasionaliteit in eie reg bestempel en Katalonië as 'n nasie (in teenstelling met die staat Spanje).[21] Die deurvoer van hierdie regionale identiteit op die Katalaanse Wikipedia volg nadat die gebruikers 'n interne stemming in 2009 oor die saak gehou het; 'n finale oplossing moes gevind word vir die gereelde wysigingsoorloë wat rondom menige persoon se identiteit uitgebars en gewoed het.[22]

Soos die meeste middelgroot tale met minder as 10 miljoen sprekers wêreldwyd, sit hierdie Wikipedia ook met 'n arbeidstekort, maar het ongeveer dieselfde aantal artikels as baie ander weergawes van selfs groter tale. Daar is byvoorbeeld meer artikels en aktiewe gebruikers as die Hongaarse, Roemeense, Noorse en Finse Wikipedias, maar Viquipèdia word op sy beurt weer wat aktiewe gebruikers betref oorskadu deur die Tsjeggiese Wikipedia (soos op Maart 2016).[23]

Spesiale aandag is geskenk aan die 1 000 kernartikels (oor algemene en sentrale onderwerpe) wat vir elke Wikipedia beoog word. Ten tyde van die 15-jaarvieringe van die ganse Wikipedia (wat alle tale nou insluit) is daar spesiale melding in Januarie 2016 gemaak van die Katalaanse Wikipedia wat die beste en meeste kernartikels opgelewer het.[24]

Plaaslike ondersteuningsliggaam

Sedert 2008 het die Katalaanse Wikipedia na 'n punt toe gewerk om 'n Katalaanssprekende ondersteuningsliggaam van hul eie met die goedkeuring en erkenning van die Wikimedia Stigting op die been te bring.[25] Tot dusver het erkenning daarvan nie geluk nie, grootliks omrede die land sedert 7 Februarie 2011 reeds 'n ondersteuningsliggaam van nasionale omvang het, naamlik Wikimedia España. Die Wikimedia Stigting glo aan één ondersteuningsliggaam per land. Desondanks is die voertaal wat by Wikimedia España gebesig word deurgaans in Spaans.[26]

'n Onafhanklike en nie-amptelike ondersteuningsliggaam bestaan egter reeds sedert 2008, genaamd Associació Amical Viquipèdia (voorheen Associació d'amics de la Viquipèdia, overgesetsynde: "Vereniging vir die Vriende van Viquipèdia").[27] Die hoofdoel hiermee is om mettertyd as plaaslike of regionale ondersteuningsliggaam deur die Wikimedia Stigting erkenning te geniet.[28] Bloot op 'n tegniese puntjie misluk die aansoek: die gebruikers gaan uit verskillende soewereine state te werk en kan daarom nie die status verkry as "nasionale ondersteuningsliggaam" nie. Maar in 'n sekere opsig was die Wikimedia Stigting tog tegemoetkomend: op 7 Junie 2013 word die herdoopte Amical Wikimedia as die eerste tematiese organisasie erken. Onder hierdie groeperinge kom daar later ook die ondersteuningsgroepe vir Latyn (Wikimedia Latina), marginale seksualiteite (Wikimedia LGBT) en ander inheemse tale (Wikimedia Indigenous Languages) by.[29]

Bladtrekke en wysigings van 2014
(1ste kwartaal, syfers persentasiegewys)
LandBladtrekke[30]Bydraes[31]Notas
Spanje90,180,6
VSA1,71,4
Frankryk1,9
Italië1,3
Nederland1,0
Brasilië0,9
Turkye0,7
Duitsland0,7
Andorra0,7
Groot-Brittanje0,6

Gebruikers

Lesers en skrywers

Die Katalaanse Wikipedia maak deel uit van die grootste Katalaanssprekende hoofstroommedia (op die internet). Die herfs van 2016 lewer ongeveer 15 miljoen bladtrekke per maand op (dus, 'n halfmiljoen keer per dag).[32] Hierdie leserstatistiek vergelyk heel goed met van die grootste gedrukte en digitale koerante en tydskrifte in Katalaans. In Oktober 2016 tel die Katalaanse Wikipedia ook onder die ander vyf grootstes wat tussen 4 tot 21 miljoen bladtrekke gekry het: Nació Digital (20,8 miljoen), Vilaweb (12,3 miljoen), Ara (11,6 miljoen), El Món (6,0 miljoen) en El Punt Avui (4,4 miljoen).[33] (Let wel: Ara en El Punt Avui het albei "sagte betaalmure" omdat 10 gratis artikels per maand die leser aangebied word; elkeen van hierdie vyf genoemde digitale koerante het meer as 'n miljoen unieke lesers per maand.)

Die meeste gebruikers (waaronder lesers en skrywers) van die Katalaanse Wikipedia is afkomstig uit Spanje, teen die aanvang van 2014 sowat 90 persent. Diegene uit die Verenigde State van Amerika, Frankryk en Italië maak toe die grootste gros oorblywende bydraers uit.

Geslagsverdeling

Verhoudingsgewys is dit die mans wat hul die meeste met die werk op die Katalaanse Wikipedia bemoei, net soos elders op die ander Wikipediaweergawes ook.[34] Volgens 'n ondersoek in die jaar 2011 was slegs 8,5 persent bydraers (skrywers) vroue, terwyl die aantal vrouelesers 23,5 persent van die leserspubliek uitmaak. Na afloop van hierdie opname het die persentasie vrouelesers en -skrywers met 5 persent gestyg.[35] In 2013 het die Katalaanse vrouebeweging, die Katalaanse Vroue-instituut (Institut Català de les Dones) met Amical Wikipedia begin saamwerk om die syfers gelyk te trek. Hierdie samewerking maak deel uit van die driejaarplan (2012-2015) van die Katalaanse plaaslike owerheid om die rol van die vrou in die samelewing te versterk.[34]

L'Enciclopèdia – l'enciclopèdia en valencià

Die Katalaanse Wikipedia moet nie verwar word met L'Enciclopèdia – l'enciclopèdia en valencià nie. Hierdie wiki en aanlynensiklopedie word grotendeels geskrywe volgens die reëls vir Valensiaans.[36] L'Enciclopèdia staan geheel en al onafhanklik van die Wikimedia Stigting, maar kan artikels uit die Katalaanse Wikipedia integreer omdat albei ensiklopedies onder dieselfde lisensie gepubliseer word. L'Enciclopèdia is op 2 Desember 2007 opgerig en het op 14 September 2015 in totaal 10 623 artikels.

Die ensiklopedie het wel 'n handjievol aktiewe gebruikers; gedurende die 30 dae tot 14 September 2015 was daar slegs 11 verskillende gebruikers doenig (minder as 'n honderdste van die aktiewe gebruikers by die Katalaanse Wikipedia).[37] Op 4 Maart 2016 is daar 297 artikels bykomend toegevoeg. Slegs geregistreerde gebruikers mag bydra.

Galery

Hieronder is 'n paar uitgesoekte tuisbladfoto's soos die Katalaanse Wikipedia deur die loop van die jare heen verander het.

  • Maart 2001.
    Maart 2001.
  • Mei 2003.
    Mei 2003.
  • Maart 2004.
    Maart 2004.
  • November 2005.
    November 2005.
  • Januarie 2007.
    Januarie 2007.
  • September 2012.
    September 2012.

Verwysings
  1. "Sobre criteris d'ús dels noms de la llengua". Ca.wikimedia.org, 2006-02-11. Besoek op 18 Julie 2013. (ca)
  2. "Ord: Viquipèdia". Forvo.com. Besoek op 15 Augustus 2013.
  3. Verslaguitreik van Jimbo Wales, 16 Maart 2001
  4. Verslag rondom die skepping van die Duitse Wikipedia
  5. Die eerste wysigingsgeskiedenis van die Katalaanse tuisblad. (Kaliforniese tyd word aangegee)
  6. Eerste wysigings op die Katalaanse Wikipedia Nota: Later bevestig die gebruiker Cdani dat die IP-adres syne was.
  7. Onderhoud met Daniel op RTVA, Ràdio i televisió d'Andorra
  8. Lees ca:Viquipèdia:Presa de decisions/2005/Sobre criteris d'ús dels noms de la llengua
  9. "Wikipedia Charts – Catalan". Stats.wikimedia.org. Besoek op 8 April 2012. (en)
  10. "La Viquipèdia en català assoleix els 400.000 articles i marca el rècord d'usuaris actius". Ca.wikipedia.org. Besoek op 13 April 2013. (ca)
  11. "Viquipèdia:15 anys de la Viquipèdia". ca.wikipedia.org. Besoek op 11 Maart 2016. (ca)
  12. Giró, Alba (2016-03-11): "La Viquipèdia arriba als 500.000 articles". ara.cat. Besoek op 11 Maart 2016. (ca)
  13. "La Viquipèdia arriba als 450.000 articles". vilaweb.cat, 2015-02-04. Besoek op 4 Maart 2016. (ca)
  14. La Viquipèdia en català arriba als 600.000 articles amb la biografia de Pura Velarde Geargiveer 1 April 2020 op Wayback Machine. 2019-01-08. Besoek op 2019-01-16. VilaWeb (ca)
  15. "Most edited articles". Stats.wikimedia.org. Besoek op 15 Augustus 2013.
  16. "Drassanes Reials de Barcelona: Historial de revisions". Ca.wikimedia.org. Besoek op 20 Julie 2013. (ca)
  17. "La Viquipèdia catalana arriba als 100.000 articles". Geargiveer 2 Februarie 2014 op Wayback Machine Directe.cat, 21 januari 2008. Besoek op 7 Desember 2012. (ca)
  18. "La Viquipèdia supera els 60.000 articles en català". Geargiveer 13 Mei 2017 op Wayback Machine Directe.cat, 2007-05-16. Besoek op 7 Desember 2012. (ca)
  19. "La Marató Viquipèdia ja ha començat". Geargiveer 24 Februarie 2014 op Wayback Machine Directe.cat, 2008-05-18. Besoek op 7 Desember 2012. (ca)
  20. Kxont (2015-09-05): "Rafael Nadal i Parera". ca.wikipedia.org. Besoek op 14 September 2015. (ca)
  21. "Estatut d’autonomia de Catalunya". parlament.cat,4a ed. 2012. Besoek op 14 September 2015. (ca)
  22. Viquipèdia:Presa de decisions/2009/Qüestió de banderes (2009) ca.wikipedia.org Besoek: 17 November 2017 (ca)
  23. "List of Wikipedias". wikistats.wmflabs.org. Besoek op 11 Maart 2016. (en)
  24. "La Viquipèdia en català, líder en els 1.000 articles més importants". elperiodico.cat, 2016-01-12. Besoek op 11 Maart 2016. (ca)
  25. "Wikimedia in Catalan". Meta.wikimedia.org. Besoek op 8 April 2012. (en)
  26. Wikimedia España – Activades". Besoek op 8 April 2012. (es)
  27. "Wikimedia CAT". Meta.wikimedia.org, 2009-02-22. Besoek op 18 Julie 2013 (en) (ca)
  28. "Recognition of Amical Wikimedia". Meta.wikimedia.org. Besoek op 18 Julie 2013. (en)
  29. "Wikimedia Thematic Organizations". Meta.wikimedia.org, 2013-06-10. Besoek op 18 Julie 2013. (en)
  30. "Wikimedia Traffic Analysis Report - Page Views Per Wikipedia Language - Breakdown" (2014 Q1). Stats.wikimedia.org, 2014-04-02. Besoek 24 december 2014. (en)
  31. "Wikimedia Traffic Analysis Report - Page Edits Per Wikipedia Language - Breakdown" (2014 Q1). Stats.wikimedia.org, 2014-04-02. Besoek 24 Desember 2014. (en)
  32. "Page Views for Wikipedia, Both sites, Normalized – Tuesday November 29, 2016". stats.wikimedia.org. Besoek 30 November 2016. (en)
  33. "Início / Mitjans Digitals en Català / Octubre 2016". ojdinteractiva.es. Besoek 30 November 2016. (es) (ca)
  34. Davidpar (2013-07-22): "L'Institut Català de les Dones i Amical Wikimedia col·laboraran per introduir la perspectiva de gènere a la Viquipèdia".[dooie skakel] Gencat.cat, 2013-07-22. Besoek op 15 Augustus 2013. (ca)
  35. "Viquipèdia:Quart sondeig dels usuaris/Informe preliminar". Wikipedia.org, 2012-03-26. Besoek op 15 Augustus 2013. (ca)
  36. "L'Enciclopèdia en valencià" (Ajuda). Geargiveer 14 Oktober 2017 op Wayback Machine lenciclopedia.org. Besoek 14 September 2015.
  37. "Estadístiques". lenciclopedia.org. Besoek 14 September 2015.

Voorbeeld

Eksterne skakels
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Sweedse Wikipedia vertaal.
   
Klik vir info oor hierdie sjabloon.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.