Kaspiese See
Die Kaspiese See (Azerbeidjans: Xəzər dəniz; Kasaks: Каспий теңізі; Persies: دریای خزر/دریای مازندران; Russies: Каспийское море; Turkmeens: Hazar deňizi) is die grootste soutmeer en die grootste ingeslote waterliggaam ter wêreld. Die oppervlakte daarvan beslaan ongeveer 371 000 km².
| Kaspiese See | |
|---|---|
 Nasa-Satellietbeeld van die Kaspiese See | |
 Kaart van die Kaspiese See | |
| Koördinate: | 41°40′N 50°40′O |
| Ligging: | Azerbeidjan, Iran, Kasakstan, Rusland, Turkmenistan |
| Soort: | Binnesee |
| Oppervlakte: | 371 000 km² (143 200 myl²) |
| Gemiddelde diepte: | 211 m (690 vt) |
| Maksimum diepte: | 1 025 m (3 360 vt) |
| Volume: | 78 200 km³ (18 800 myl³) |
| Lengte: | 1 030 km (640 myl) |
| Breedte: | 435 km (270 myl) |
| Opvangsgebied: | 3 626 000 km² (1 400 000 myl²)[1] |
| Omtrek: | 7 000 km (4 300 myl) |
| Invloei: | Wolga, Oeral-rivier, Koera |
| Uitvloei: | geen uitvloei nie |
| Eiland/e: | 26+ |
| Nedersettings: | Bakoe, Astrachan |
Die Kaspiese See is geleë in Wes-Asië en 'n uithoek van Oos-Europa sonder toegang tot die oseane, en binne die groot Aral-Kaspiese laeland. Die Kaspiese See word in die noorde deur Rusland en Kasakstan, in die ooste deur Turkmenistan, in die suide deur Iran en in die weste deur Azerbeidjan begrens.
Die belangrikste riviere wat die Kaspiese See binnevloei is die Oeral-rivier, die Wolga en die Koera. Die grootste stad wat aan die see geleë is, is Bakoe, die hoofstad van Azerbeidjan. 'n Ander groot stad aan die Kaspiese See is Astrachan in Rusland, waar die Wolga in dié see uitmond. Wes van die Kaspiese See is die Kaukasus en in die suide die Elboers geleë.
Gedurende 2004 was die watervlak van die meer 28 m (92 vt) laer as seevlak.
Die vorming van die Kaspiese See
Die Kaspiese See se geskiedenis is effens anders as die van die ander terreininsinkings op aarde. Hierdie insinking was vroeër deel van 'n groot oseaan wat gedurende die Krytperiode oor ʼn groot gedeelte van Europa, Noord-Afrika en die Midde-Ooste gestrek het.
In Suid- en Oos-Europa het hierdie oseaan nog tot in die middel van die Miosene Epog bestaan, maar toe het die vorming van die Kaukasusgebergtes en Turkye en Iran se bergreekse, as deel van die Alpynse bergvorming begin, en is die oorsronklike oseaan geleidelik verdeel. Aangesien die land oral opgestoot het, is 'n groot binnelandse dreineringskom geskep, wat die huidige Swart See, Kaspiese See en Aral-meer insluit.
Daar word aangeneem dat die Kaspiese See finaal in prehistoriese tye afgesluit is voor yslae van die Kwaternêr van Noord-Europa teruggetrek en baie droë klimaatstoestande in Sentraal-Asië ontstaan het. Die Kaspiese See se huidige vlak gee 'n aanduiding van die hoeveelheid verdamping wat al plaasgevind het.
Die watervlak het met 11 m gedaal sedert 1306, en dit lyk asof die daling gedurende die afgelope jare toegeneem het, naamlik meer as 2 m sedert 1929. Die huidige oppervlakte van die Kaspiese See is sowat 393 000 km2 en die watervlak is omtrent 27 m onder seevlak. Die watervlak, en dus ook die oppervlakte, wissel egter na gelang van die seisoene.
In die noorde waar die Wolga- en Oeralrivier in die Kaspiese See loop, is die water baie vlak en redelik vars. Hierdie deel van die meer is elke winter bevrore. In die ooste en suide is die klimaat warmer en droër sodat verdamping 'n groter rol speel. Hierdie deel van die see het ook 'n hoër soutgehalte. Die see se diepste deel is in die suide, waar dieptes van tot 960 m al gemeet is.
Verwysings
- (en) van der Leeden, Troise, and Todd, eds., The Water Encyclopedia. Second Edition. Chelsea F.C., MI: Lewis Publishers, 1990, bl. 196.
Bron
- KENNIS, 1980, ISBN 079810824X, volume 1, bl. 83
Eksterne skakels
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Kaspiese See.- (en) "CASPIAN SEA". Encyclopædia Iranica. Besoek op 13 April 2019.
- (en) "Caspian Sea". Encyclopædia Britannica. Besoek op 13 April 2019.
