Karel Landman Monument
Die Karel Landman Monument huldig die nagedagtenis van die Voortrekkerleier Karel Landman. Dit lê op 'n feesterrein op 'n plaas De Kol-rant[1] in Olifantshoek, wes-noordwes van Alexandria in die Oos-Kaap. Hierdie monument is ontwerp deur Gerard Moerdijk en bestaan uit 'n reuse aardbol met 'n aantal waens uitgebeeld oor die suidpunt van Afrika. Tydens die besoek van die Simboliese Ossewatrek aan die gebied is die monument op 16 Desember 1938 onthul. Landman was afkomstig uit hierdie streek.
Ontstaan
Die gedagte aan so ’n monument het by meneer GDJ Aucamp ontstaan. Hy het op 2 September 1938 die vraag geopper of die Eeufees van die Groot Trek nie ook plaaslik herdenk moet word nie, onder meer deur die oprigting van ’n gedenkteken in die distrik Alexandria. Daardie distrik het immers as wyk Olifantshoek van Uitenhage die grootste trekgeselskap opgelewer, dié onder Karel Landman. Meneer JA Scheepers het die terrein vir die monument geskenk. Die gedagte was eers om ’n ruwe steen op ’n geskikte voetstuk op te rig. Gerhard Moerdijk, die argitek, is in dié verband genader, en nadat hy die terrein besoek het, het hy gemeen dat ’n reuse-granietklip op ’n paslike voetstuk onprakties sou wees. Hy het ’n groot, hol aardbol van beton, met ’n ossewa oor ’n kaart van Suid-Afrika voorgestel. Dié finale ontwerp is in Mei 1939 ontvang en goedgekeur.
Intussen het die hoeksteenlegging op 16 Desember 1938 plaasgevind. By daardie geleentheid het 844 feesgangers die plegtigheid bygewoon. Na ’n openingsrede deur die voorsitter is ’n diens deur dominee GP le Roux, van Riebeeck-Oos, gelei. Die Voortrekkergelofte, afgelê voor Bloedrivier, is gelees en vier kinders is gedoop.
Die hoogtepunt van die fees was toe die 77-jarige mevrou CJ Scheepers, ’n dogter van Christiaan, die jongste broer van die Trekleier, Karel Landman, en moeder van die skenker van die terrein, die hoeksteen gelê het met ’n silwertroffel wat deur die feeskomitee geskenk is.
Die oprigting van die monument is deur die Gebrs. Lupini, van Johannesburg, teen ’n totale koste van £470 (R940) onderneem.
Die onthulling van die monument het op 16 Desember 1939 op De Kol-rant plaasgevind en meer as 1000 feesgangers het daar vergader. Na ’n erediens onder leiding van dominee CH Latsky, van Alexandria, het meneer JHJ Potgieter die aanwesiges verwelkom.
Daardie middag het dominee WA Landman, ’n burger van Alexandria en bloedverwant van Karel Landman, die monument onthul. In sy rede het hy ’n oorsig gegee van die lewe van Karel Landman. Hy het die hoorders gemaan om die ideale van die vadere te bewaar en sodoende te verhoed dat die monumente later grafstene word, wat slegs as herinnering aan ’n roemryke verlede kan dien.
Die monument, wat hoofsaaklik bestaan uit ’n aardbol met ’n deursnee van ongeveer 5 m, toon ’n ossewa met ’n span osse wat oor Afrika beweeg.
Bronne
- Opperman, A. J.P. 1989. Karel Landman. In Afrikanerbakens, FAK: Aucklandpark, pp. 66–67.
- Internetmuseum vir Afrikanergeskiedenis
Verwysings
- "Internetmuseum vir Afrikanergeskiedenis". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 November 2015. Besoek op 11 Desember 2015.
Eksterne skakels
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Karel Landman Monument.