Karel II van Engeland

Karel Stuart, die oudste oorlewende seun van Karel I van Engeland en Henrietta Maria van Frankryk, is op 29 Mei 1630 in Sint James-paleis in Londen gebore. Sy pa is op 30 Januarie 1649 in die Whitehall-paleis tereggestel tydens die Engelse Burgeroorlog. Engeland het ’n periode in die geskiedenis betree bekend as die Engelse Interregnum of die Gemenebes van Engeland. Die land was ’n de facto-republiek onder Oliver Cromwell.

Skotland was toe ’n aparte koninkryk en die parlement het Karel II op 5 Februarie 1649 in Edinburg aangewys as koning van die Skotte. Hy is op 1 Januarie 1651 gekroon. Nadat hy op 3 September 1651 in die Slag van Worcester deur Cromwell verslaan is, het hy na die Europese vasteland gevlug. Hy het die volgende nege jaar in bannelingskap in Frankryk, die Republiek van die Sewe Verenigde Nederlande en die Spaanse Nederlande gewoon.

Ondanks familiebande met Frankryk en Nederland deur Henrietta Maria en die Prinses van Oranje, het dié twee lande hulle by Cromwell geskaar. Karel was verplig om hom tot Spanje te wend vir hulp. Hy het ’n leër op die been probeer bring, maar het misluk weens ’n gebrek aan geld.[1]

’n Politieke krisis het ontstaan ná die dood van Cromwell in 1658. Hy is as Lord-Protektor opgevolg deur sy seun, Richard, maar dié het geen magsbasis in die parlement of die leër gehad nie. In 1659 is hy gedwing om te abdikeer en die Protektoraat is afgeskaf. Karel is genooi om terug te keer en die troon te bestyg. Hy het op 27 Mei 1660 in Engeland aangekom en op sy 30ste verjaardag, 29 Mei 1660, in Londen. Ná 1660 is alle wetsdokumente gedateer asof Karel sy pa in 1649 opgevolg het. Hy is op 23 April 1661 in die Westminster-abdy gekroon as koning van Engeland en Ierland. Karel was die laaste monarg wat die dag voor die kroning aan die tradisionele optog van die Londense Tower na die abdy deelgeneem het.[2]

In 1670 het hy die geheime Verdrag van Dover aangegaan met sy neef, koning Lodewyk XIV van Frankryk. Hiervolgens het Lodewyk onderneem om Karel in die Derde Anglo-Nederlandse Oorlog te help en hom ’n pensioen te betaal as Karel belowe om hom op ’n ongespesifiseerde datum in die toekoms tot die Katolieke geloof te bekeer. Karel het in 1672 probeer om godsdiensvryheid ingestel te kry vir alle Katolieke en Protestante, maar die parlement het hom gekeer.

Karel het op 2 Februarie 1685 ’n beroerte gekry en is vier dae later in Whitehall-paleis op die ouderdom van 54 dood.[3] Hy het hom op sy sterfbed tot die Katolieke geloof bekeer.

Hy het geen kinders by sy vrou, Catherine van Braganza, gehad nie, maar het minstens 12 buite-egtelike kinders by sewe verskillende minnaresse as syne erken.[4] Baie van die kinders het die titel hertog of graaf gekry en die hertogdom van Cleveland is spesiaal geskep vir sy een minnares, Barbara Palmer, die Gravin van Castlemaine. Die huidige hertoë van Buccleuch, Richmond, Grafton en St. Albans is almal afstammelinge van Karel.[5]

Die belastingbetalers was uiters ongelukkig oor die geld wat op Karel se minnaresse en buite-egtelike kinders uitgegee is.[6] John Wilmot het van Karel geskryf:

Restless he rolls from whore to whore A merry monarch, scandalous and poor.[7]

Diana, die Prinses van Wallis was ’n afstammeling van twee van Karel se buite-egtelike seuns, Henry FitzRoy, 1ste Hertog van Grafton, en Charles Lennox, 1ste Hertog van Richmond (wat ook ’n voorvader is van Camilla, koningin-gemalin van die Verenigde Koninkryk, die tweede vrou van Charles III). Diana se seun, William, Prins van Wallis, die eerste aanspraakmaker op die Britse troon, sal dus waarskynlik die eerste monarg wees wat van Karel II afstam.

Sohoplein in Londen is in die laat 1670's gebou en is oorspronklik "King Square" genoem ter ere van Karel. ’n Standbeeld van hom wat in 1681 opgerig is, staan steeds op die plein.[8]

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Karel II van Engeland.
• Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.