J.C. Kannemeyer

John Christoffel Kannemeyer is op 31 Maart 1939 op Robertson gebore as die jongste van twee kinders, albei seuns.[3] Sy broer Freddie is veertien jaar ouer as hy. Nie een van sy ouers het matriek gemaak nie. Sy pa is op Vanwyksvlei in die Klein Karoo gebore en het later vir slegs ’n paar jaar op Ladismith skoolgegaan. Aanvanklik was hy by die boubedryf betrokke, maar laat vaar hierdie werk weens ’n longkwaal. In 1915 is hy na Robertson, waar hy vrugte, droë vrugte en pluimvee opgekoop en verkoop het. Later jare het hy ’n winkel besit met ’n gasagentskap en koop en bou ’n aantal huise op die dorp, wat hy dan weer verhuur het. Kannemeyer se pa is in Januarie 1972 oorlede. Sy ma, Katie van Zyl, was iemand met ’n sterk emosionele inslag en wisselende buie tussen depressief en uitbundig. Haar ouers en die meeste van haar broers en susters het op Robertson gewoon, sodat Kannemeyer as kind sy moeder se mense veel beter as dié van sy vader geken het. Sy ma is in 1985 oorlede. John gaan skool op sy tuisdorp en matrikuleer dan in 1956 aan Hoërskool Robertson. Op hoërskool is hy aktief in die debatsvereniging en wen die redenaarsbeker in sy matriekjaar.

Hy studeer vanaf 1957 aan die Universiteit van Stellenbosch, waar hy die B.A.-graad in 1959 verwerf met Afrikaans-Nederlands en Filosofie as hoofvakke en Frans, Latyn, Sosiologie en Sielkunde as byvakke. In sy eerste jaar is hy ’n inwoner van Dagbreekkoshuis, maar loseer vir die res van sy studies privaat. Hy word aan die einde van 1959 verkies tot voorsitter van die Afrikaanse Studiekring. In 1960 behaal hy die B.A. Honneurs-graad met lof en in 1962 die M.A.-graad met lof met ’n verhandeling oor Die dramatiese spreker in ’n vers: ’n Ondersoek na die primêre strukturerende element in ’n gedig. In 1964 verwerf hy die D.Litt.-graad onder leiding van D.J. Opperman met ’n proefskrif oor [4]Die stem in die literêre kunswerk: ’n Ondersoek na die aanbiedingswyse in die liriese en epiese poësie, die verhalende prosa en die drama, wat later gepubliseer word.[5] In 1960 en 1961 is hy dosent-assistent vir D.J. Opperman aan die Universiteit van Stellenbosch en in 1962 word hy aangestel as lektor in Afrikaans en Nederlands aan die Universiteit van Kaapstad.

Hy onderneem ’n bootreis na Europa in 1961 en doen die eiland Las Palmas aan, asook Londen in Engeland, Frankryk, Switserland, Luxemburg, België en Nederland. In hierdie tyd is hy mederedakteur van Inset tussen 1961 en 1962 en mederedakteur van Kriterium vanaf 1963 tot 1966. Reeds vanaf sy studentedae verskyn daar resensies en artikels van hom in Stellenbosse student en Inset en later ook in Die Burger, Die Huisgenoot, Kriterium, Standpunte, Rapport en Oggendblad. In April 1963 trou hy met die Nederlandse Beatrix Marianne Boer en hulle het twee seuns, Johan Mark (gebore 1965) en Anton Christoffel (gebore 1967). Anton verwerf later self bekendheid met sy uitdagende grafiese werke onder die Bitterkomix-vaandel.

Vanaf 1 April 1969 is hy senior lektor in die Nederlandse letterkunde aan die Randse Afrikaanse Universiteit. In 1971 neem hy studieverlof en vertrek saam met sy gesin na Europa, waar sy vrou en kinders in Spanje agterbly by haar ouers. Hy bestudeer die Nederlandse letterkunde onder Karel Meeuwese van die Katholieke Universiteit van Nijmegen, terwyl hy ook van hierdie geleentheid gebruik maak om Europa te deurreis en die Skandinawiese lande te besoek. In hierdie tyd verlaat sy vrou hom en keer hy alleen met die kinders terug na Suid-Afrika. Die Universiteit van Kaapstad bied hom nou ’n posisie aan as lektor en hy keer in 1973 terug na Kaapstad. Hy is in 1973 ’n tweede keer getroud, hierdie keer met Estelle, dogter van die gewese eerste minister J.G. Strijdom. Die huwelik is egter ’n mislukking en die egpaar is binne ’n paar maande uitmekaar. In die middel van 1974 trou hy met Althea Roberts van Mosselbaai, wat ’n dogter uit ’n vorige huwelik het. Hulle besoek Europa vir hulle huweliksreis van vyf weke.

Vanaf Januarie 1975 is hy lektor en vanaf 1976 senior lektor in Nederlandse studies aan die Universiteit van Stellenbosch en in hierdie tyd voltooi hy sy in-diepte navorsing vir die skryf van die geskiedenis van die Afrikaanse letterkunde. Na publikasie van die eerste band van hierdie omvattende studie onderneem hy in Oktober 1978 weer ’n studiereis van drie maande in Europa. Hy is redaksielid van Standpunte en in die tydperk tussen Februarie 1977 tot Desember 1983 is hy eindredakteur van hierdie tydskrif, waarna hy weens werkdrukte bedank.

Vanaf Januarie 1982 tot Maart 1987 is hy professor en hoogleraar in Afrikaans en Nederlands aan die Universiteit van die Witwatersrand in Johannesburg. Wanneer hy hierdie pos aanvaar, verkies sy vrou Althea om in die Kaap agter te bly en eindig die huwelik in ’n egskeiding. Hy trou dan in 1984 met Sugnèt Dekker (néé Kriel), wat saam met hom aan die Universiteit van Stellenbosch gestudeer het. Hulle onderneem in 1985 ’n reis van twee maande deur Europa. Hy is in 1987 besoekende professor aan die Katholieke Universiteit van Leuven en doen weer navorsing in Amsterdam. In April 1987 aanvaar hy ’n pos as senior navorsingspesialis by die Instituut vir Taal- en Kunstenavorsing van die Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing in Pretoria. Hierdie pos stel hom in staat om voltyds navorsing te doen. In September 1992 keer hy terug na Stellenbosch, waar hy voltyds navorsing doen en as vryskut werk.

Om Langenhoven se biografie te voltooi, reis hy wyd in die Klein Karoo om met Langenhoven se wêreld vertroud te raak en hy raak entoesiasties oor hierdie streek se unieke geskiedenis, natuurskoon en gasvrye mense. In 1993 neem hy ’n paar kollegas deur hierdie streek op ’n driedaagse Langenhoven-toer, waarna een van sy reisgenote, Wium van Zyl, op die idee kom om hierdie ekskursie aan die groter publiek te bemark. So ontstaan samewerking tussen Kannemeyer as kundige en geestige kommentator en Van Zyl as organiseerder om die publiek op verskeie letterkundige toere op Langenhoven en ander Afrikaanse skrywers se voetspore te neem.[6]

Hy word in 2004 vir drie jaar by die Universiteit van Stellenbosch aangestel as buitengewone professor in Afrikaans en Nederlands, met die taak om Dokumentasiekunde aan nagraadse studente te doseer. By verskeie geleenthede bring hy studiebesoeke aan die Universiteite van Nijmegen, Utrecht, Amsterdam en Leuven, waar hy as gasprofessor lesings aanbied oor die Afrikaanse letterkunde. Om navorsing te doen vir sy biografieë oor Blum, Leipoldt en Krige besoek hy in 1992, 1997, 2001 en 2002 plekke soos Londen, Amsterdam, Spanje, Frankryk en Indonesië, terwyl hy in 1999 gasdosent is aan die universiteite van Wroclaw en Poznan in Pole. Hy is vanaf 1975 lid van die Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden. In 2000 is hy vir geruime tyd buite aksie wanneer hy ’n rugoperasie en kort daarna ’n hartomleiding ondergaan. Vir die laaste tien jaar van sy lewe het hy ’n ernstige verhouding met Santa Hofmeyr-Joubert. Hy spandeer sy laaste jare in ’n woonstel in die aftree-oord Agapé op Stellenbosch.[7]

Sy lewe en werk word gekenmerk deur omstredenheid en hy is gereeld in polemieke betrokke. T.T. Cloete beweer dat hy met die samestelling van sy Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur ruimskoots menings van ander literatore sonder erkenning oorgeskryf het, waarna ’n uitgerekte publieke meningswisseling plaasvind waarin beide partye, maar veral Kannemeyer, sterk steun verkry van bekende figure in die literêre wêreld. Kannemeyer is duidelik gekrenk deur hierdie aanval op sy integriteit en verwys steeds jare later in openbare toesprake snedig na hierdie voorval. Die familie van die skrywerbroers N.P. van Wyk Louw en W.E.G. Louw dreig om regstappe te neem omdat hy kopiereg skend met die publikasie van die briefwisseling tussen die skrywerbroers in die boek “Ek ken jou goed genoeg – Die briewewisseling tussen N.P. van Wyk Louw en W.E.G. Louw 1936–1939”. By verskeie geleenthede laat hy hom in die openbaar skerp uit teenoor sy akademiese teenstanders, onder andere kort na die dood van A.P. Grové, waar hy nie skroom om die pas oorlede professor steeds by te kom nie. Hy kom ook in botsing met Protea Boekhuis wanneer hy hierdie uitgewer dagvaar weens, wat hy beweer, die wanbetaling van sy tantièmes is. Sy aanklag is dat die uitgewer tantième sou weerhou van die verkope van sy biografie oor Etienne Leroux en dat daar veel meer eksemplare van die boek verkoop is as wat Protea Boekhuis se boekhouding aantoon.

Hy is op 25 Desember 2011 in Stellenbosch aan ’n beroerte-aanval oorlede. Die letterkundige professor Wium van Zyl is die eksekuteur van sy boedel. Onder die bepalings van sy testament is dat sy letterkundige dokumente en persoonlike korrespondensie aan die Universiteit van Stellenbosch geskenk word, waar dit by die Gericke-biblioteek gehuisves word.[8]

Hy behaal sy doktorsgraad met Die stem van die literêre kunswerk, wat later gepubliseer word. Sy uitgangspunt is dat daar in alle literatuur ’n stem is wat praat en hy ondersoek dan die vraagstukke rondom hierdie stem, soos watter stem praat, wat sê dit, hoe praat dit en hoe affekteer dit die literatuur. Dit is ’n omvangryke studie wat hy met groot deeglikheid voltooi.[9] Met Prosakuns lewer hy ’n inleiding tot die tegniek van die prosa en die belangrike elemente waarmee die prosakuns werk. Hy verdeel die boek in afsonderlike besprekings van Gebeure, Karakterisering en Ruimte.[10] Met Op weg na Welgevonden lewer hy die eerste boek kritiek in Afrikaans wat oor slegs een letterkundige werk handel, naamlik ’n ontleding van Etienne Leroux se Sewe dae by die Silbersteins. Nederduitse digkuns bevat ’n inleiding en aantekeninge oor gedigte uit die sewentiende-eeuse Nederlandse poësie.

In 1973 nader Koos Human van Human & Rousseau, met die ondersteuning van D.J. Opperman, hom oor die moontlikheid om ’n Afrikaans literatuurgeskiedenis aan te pak. Dit was nodig aangesien die twee vorige skrywers van so ’n geskiedenis, Gerrit Dekker en Rob Antonissen, beide reeds oorlede is. Hierdie werk vestig hom as die toonaangewende literator in Afrikaans. Hy skryf dan die vir sy tyd mees omvattende literatuurgeskiedenisse in Afrikaans, eers in afsonderlike bande. Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur I, wat die tydperk vanaf die aanvang tot met die Dertigers dek, verskyn in 1978 en word in 1979 bekroon met die Recht Malan-prys.[11][12][13][14] In 1979 is dit ook een van die vyf boeke op die kortlys van die Louis Luyt-prys. Die tweede band, Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur II, dek die tydperk vanaf die Dertigers tot met 1970 en is in 1984 op die kortlys vir die toekenning van die Louis Luyt-prys. Veral weens koste oorwegings, maar deels ook oor die polemiek wat tussen hom en T.T. Cloete ontstaan oor hierdie literatuurgeskiedenisse en wat die voorskryf van hierdie literatuurgeskiedenisse op universiteite beperk, word afgesien van die voorgenome derde band.[15][16] Kannemeyer kondenseer die inhoud van die twee bande en werk die nuutste letterkundige geskrifte in een band by onder die titel Die Afrikaanse literatuur 1652-1987. ’n Gekondenseerde weergawe van hierdie literatuurgeskiedenis word in Engels vertaal deur Elaine Ridge as A history of Afrikaans literature.[17] Na verloop van 17 jaar verskyn die laaste bygewerkte geskiedenis as Die Afrikaanse literatuur 1652-2004.[18] Literatuur-geskiedkundige boeke is ook Die Afrikaanse bewegings, waarin hy die ontstaan en geskiedenis van die Eerste en Tweede Afrikaanse Taalbeweging uiteensit, en Letterkunde en beweging voor 1900, wat bestaan uit ’n oorsig oor hierdie tydperk en ’n bloemlesing van die geskrifte.[19][20] Oor sy taak as geskiedkundige lewer hy verslag in Die taak van literêre geskiedskrywing.

Benewens sy literatuurgeskiedenis is sy vernaamste werk die omvattende biografieë wat hy oor verskeie persone die lig laat sien. Reeds vroeg in sy loopbaan skryf hy ’n monografie oor Jochem van Bruggen. D.J. Opperman is die eerste skrywer aan wie hy ’n omvattende biografie wy, getitel D.J. Opperman: 'n biografie. Kannemeyer het vir hierdie biografie ’n navorsingstoekenning van die senaat van die Universiteit van die Witwatersrand, ’n Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing ad hoc-toekenning en steun van Radio Suid-Afrika se Skrywersfonds ontvang. Hy ontvang die Ou Mutual-prys in 1987 vir D.J. Opperman: ’n biografie en in dieselfde jaar is hierdie boek op die kortlys vir die Rapportprys.[21][22][23] ’n Aantal jare later verskyn Die bonkige Zoeloelander, wat as aanvulling tot die biografie gesien kan word en Opperman se lewe in beeld uiteensit, met toepaslike kommentaar. Die digter Peter Blum verlaat Suid-Afrika in die vroeë sestigerjare en dig daarna uit verbittering teenoor die land glad nie meer in Afrikaans nie. Vir geruime tyd skryf hy beledigende boodskappe en briewe aan vriende en kennisse in Suid-Afrika, maar hierdie korrespondensie droog ook op, terwyl hy glad nie sy tantième op verkope van sy digbundels opeis nie.[24][25] Kannemeyer se deeglike speurtog na Blum se lewe en bewegings, wat in Wat het geword van Peter Blum? geboekstaaf word, los die tergende vrae rondom hierdie digter op. Die Recht Malan-prys word in 1996 aan hom toegeken vir Langenhoven: 'n lewe. Hierdie boek is in dieselfde jaar op die kortlys vir die toekenning van die Helgaard Steyn-prys en word eervol vermeld tydens die toekenning van die C.N.A.-prys.[26][27] Tegelykertyd verskyn Die dienswillige dienaar, ’n aanvullende fotoboek oor Langenhoven, waar die byskrifte saam met die foto’s as kort lewenskets van hierdie skrywer kan dien. In 1999 verower Leipoldt: 'n lewensverhaal die Recht Malan-prys in 1999 en in 2000 die Helgaard Steyn-prys.[28][29] Saam met hierdie biografie verskyn ook So blomtuin vol kleure, ’n versameling wat hy maak van Leipoldt se geskrifte oor Clanwilliam, en Uit die skatkis van die Slampamperman is ’n keur uit die geskrifte van Leipoldt. Die biografie oor Uys Krige, Die goue seun, is in 2003 op die kortlys vir die toekenning van die Recht Malan-prys en in 2004 op die kortlys vir die toekenning van die Helgaard Steyn-prys.[30][31][32] Hierdie biografie word vergesel van Uit die skatkis van die goue seun, ’n keur uit die geskrifte van Uys Krige. Die biografie oor Jan Rabie word saam met Hutspot uitgegee, waarin hy reissketse, verhale, essays en praatjies van Rabie saambundel.[33][34][35] Sy laaste biografie oor ’n Afrikaanse skrywer is oor Etienne Leroux onder die titel Leroux: 'n lewe. In 2009 is Leroux: ’n lewe op die kortlys vir die toekenning van die Universiteit van Johannesburg-prys.[36][37][38][39] Klaarblyklik ’n neweproduk van sy Opperman-biografie is die biografie oor sy vriend Hannes van der Merwe, bekende argitek van Kaapstad, wat as Hannes van der Merwe – Argitek en skrywersvriend verskyn.[40] Nadat hy altyd op Afrikaanse skrywers gekonsentreer het, skryf hy die omvattende biografie oor die Nobelpryswenner J.M. Coetzee, wat in Afrikaans onder die titel J.M. Coetzee – 'n geskryfde lewe verskyn en in die Engelse vertaling deur Michiel Heyns as J.M. Coetzee – A life in writing. Ná Kannemeyer se dood het Hannes van Zyl hierdie uitgawes versorg en ietwat verkort om die verhaal te laat vloei. Die boek word in Nederlands vertaal en die Franse, Duitse en Australiese regte word verkoop reeds voor amptelike publikasie. Hierdie biografie oes groot lof in van alle oorde as ’n deeglike werk, wat ’n groot bydrae lewer tot die studie en kennis van hierdie Nobelpryswenner.[41][42][43]

Sy werke sluit in verskeie bundels met literêre opstelle en resensies. Opstelle oor die Afrikaanse drama is die eerste van hierdie publikasies. Konfrontasies, met die subtitel Letterkundige opstelle en kritiek 1961–1975 word in drie afdelings verdeel, met die eerste bestaande uit drie opstelle oor die meestal slordige teksversorging by C. Louis Leipoldt. Die tweede afdeling is kritiek op bundels letterkundige opstelle, terwyl die derde afdeling resensies oor Afrikaanse dramas bevat.[44][45][46] Ontsyferde stene se subtitel is Herinnerings, huldigings, herlesings en herbevestigings en bevat geleentheidstoesprake, letterkundige opstelle, boekresensies en ander artikels oor die letterkunde.[47] Die bundel word in agt afdelings verdeel. Die eerste afdeling handel oor ’n terugblik na die werk van sommige van die belangrikste Afrikaanse skrywers soos Etienne Leroux en Elisabeth Eybers; die tweede bevat reaksies op werke oor die letterkunde; die derde is gewy aan die verbinding tussen die Afrikaanse en Nederlandse letterkunde; die vierde het Peter Blum en die vyfde C.J. Langenhoven as onderwerp; die sesde behandel meestal onbekende wetenswaardighede oor die letterkunde, soos die bekende akteur Jacques Loots se opspraakwekkende gedigte van die veertigerjare; die sewende afdeling bevat ’n oorsig oor die toekoms van die Afrikaanse letterkunde en die slotafdeling is oor D.J. Opperman. Ander letterkundige kritiek word gebundel in Getuigskrifte (lesings en opstelle), Die bevestigende vlam (die eerste Afrikaanse opstelbundel wat uitsluitlik studies oor die Nederlandse letterkunde bevat[48]), en Uit puur verstrooiing. Kroniek van klip en ster is ’n ontleding van D.J. Opperman se oeuvre,[49][50][51][52] terwyl hy Die heks en Die laaste aand ’n blokboek is oor hierdie dramas van C. Louis Leipoldt.[53] Hy publiseer ook Letterkunde en beweging voor 1900 oor die Eerste Afrikaanse Taalbeweging en Op weg na 2000, laasgenoemde ’n bespreking van die belangrikste werke in die negentigerjare van die twintigste eeu.[54][55] Die dokumente van dertig belig deur hoofsaaklik te steun op briefwisseling die belangrikste skrywers en digters van hierdie tydperk en hulle verhoudings met ander.[56][57] Die dokumente van Dertig word in 1990 genomineer vir die Rapportprys en is in 1992 op die kortlys vir die toekenning van die Helgaard Steyn-prys. Figuur en fluit is ’n studie wat in Nederland gepubliseer word en ’n ondersoek is na die ooreenkomste in kunsbeskouing tussen D.J. Opperman en Marthinus Nijhoff.[58] By die geleentheid van die tagtigste verjaarsdag van Elisabeth Eybers word sy lang opstel oor haar werk onder die titel Die gespitste binneblik in ’n beperkte en getekende uitgawe gepubliseer.[59][60] Verse vir die vraestel lewer insiggewende kommentaar oor en ontleding van sowat 190 bekende Afrikaanse gedigte as hulpmiddel vir leerlinge in hulle studie van die poësie.[61] Die Universiteit van Stellenbosch publiseer sy D.J. Opperman-gedenklesing van 1991 onder die titel Die rotsmusiek van eie hiëroglief, terwyl die Universiteit van Port Elizabeth die letterkundige opstel Probleme van 'n Langenhoven-biograaf publiseer. Die rym neem ook 'n hele lewe in beslag is sy outobiografie en word in 1990 genomineer vir die Rapportprys.[62]

Hy is betrokke by die versorging en samestelling van ’n groot aantal geskrifte. Die galeie van Jorik is ’n faksimilee en transkripsie van die oorspronklike dokumente, met ’n weergawe van die finale teks van Joernaal van Jorik van D.J. Opperman. Uit hierdie boek kan die ontwikkeling van die teks grondig nagegaan word. Van Opperman versorg hy ook die faksimilee uitgawe van die manuskrip van sy onvoltooide laaste digbundel, Sonklong oor Afrika en hy bring sy Verspreide opstelle in een bundel bymekaar. Hy versorg die Versamelde gedigte van C. Louis Leipoldt en in Literêre cuaserie bundel hy Leipoldt se kritiese opstelle oor die literatuur. Van Uys Krige versorg hy die Versamelde gedigte, Vier eenbedrywe (’n keur uit Krige se reeds gepubliseerde eenbedrywe), Die veelsydige Krige (’n saambundeling van lesings deur verskillende literators wat oorspronklik van 1 tot 5 Februarie 1988 by die Somerskool van die Universiteit van Kaapstad aangebied is) en Naamlose muse (Krige se kritiese werk en letterkundige essays). Etienne Leroux se verspreide korter tekste vat hy in twee bundels saam.[63] Tussenspel bevat Leroux se kreatiewe skryfwerk en Tussengebied bevat sy lesings en artikels oor die literatuur en die taak van die skrywer. Eers Jan Greshoff en later Fred le Roux voer in die veertigerjare onder die skuilnaam Kees Konyn ’n skrikbewind onder die pretensieuse in die letterkunde en Kannemeyer bundel ’n keur van hulle artikels saam in Die koleperas van Kees Konyn. Saam met ander versorg hy Die volledige versamelde gedigte van Eugène N. Marais. Kraaines is ’n bloemlesing uit die werk van Afrikaanse digters na 1955. By geleentheid van Koos Human se vyftigste verjaardag versorg hy saam met Karel Schoeman die huldigingsbundel 'n Natsteen vir Koos Human, terwyl Skanse teen die tyd ’n huldigingsbundel is vir W.E.G. Louw se 65ste verjaardag, wat hy saam met E.C. Britz en R.H. Pheiffer redigeer. Kritiese aanloop is ’n saambundeling van letterkundige opstelle en resensies van J.F.W. Grosskopf, C. Louis Leipoldt en Eugène N. Marais, wat beskou kan word as die aanvang van die wetenskaplike kritiek in Afrikaans.

Hy versamel die Briewe van Peter Blum wat Blum aan vriende en die pers geskryf het.[64][65] Na W.E.G. Louw se dood skenk sy weduwee in 1988 sy dokumenteversameling aan die Universiteit van Stellenbosch en hieruit stel Kannemeyer later die bundel Ek ken jou goed genoeg saam, waarin die briefwisseling tussen N.P. van Wyk Louw en W.E.G. Louw tussen 1936 en 1939 gepubliseer word, vergesel van ’n inleiding deur Kannemeyer. Hierdie publikasie lei daartoe dat familie van die broers ’n onsuksesvolle aansoek by die hooggeregshof in Kaapstad indien om verspreiding van die boek te stop. Die rede vir die polemiek is die simpatie wat daar veral uit N.P. van Wyk Louw se briewe blyk vir die nasionaal-sosialistiese beleidsrigtinge van die Duitse regering onder Hitler, asook die argwaan wat beide broers toon teenoor die rol van Jode in Suid-Afrika. Gelees teenoor die algemene agtergrond van sy tyd, die feit dat die briewe geskryf is voor Hitler se ergste vergrype en die ouderdom van die broers (albei is steeds in hulle twintigs), is hulle sentimente egter nie werklik radikaal nie en het beide se latere geskrifte afdoende bewys gelewer van hulle sobere oordeel oor sake van die dag. Veral Van Wyk Louw word inderdaad beskou as filosoof in sy uitsprake oor rasseverhoudinge in Suid-Afrika, veral tussen wit en bruin. Die briewe is verder van groot waarde vir ’n beoordeling van die broers se letterkunde en kunsbeskouing.[66][67] Hierdie eerste bundel word opgevolg deur Briewe van W.E.G.en N.P. van Wyk Louw 1941 - 1970, wat hy eweneens redigeer en van ’n inleiding voorsien.[68]

• Antonissen, Rob. “Spitsberaad” Nasou Beperk Elsiesrivier Eerste uitgawe Eerste druk 1966
• Beukes, W.D. (red.) Boekewêreld: Die Nasionale Pers in die uitgewersbedryf tot 1990. NasionaleBoekhandel Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe eerste druk 1992
• Botha, Danie. Die helder dae. Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe 2014
• Cloete, T.T. (red.) Die Afrikaanse literatuur sedert sestig. Nasou Beperk Eerste uitgawe 1980
• Grové, A.P. Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans. Nasou Beperk Vyfde uitgawe Eerste druk 1988
• Kannemeyer, J.C. Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1. Academica, Pretoria en Kaapstad Tweede druk 1984
• Kannemeyer, J.C. Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2. Academica, Pretoria, Kaapstad enJohannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1983
• Kannemeyer, J.C. D.J. Opperman: ’n Biografie. Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 1986
• Kannemeyer, J.C. Die rym neem ook ’n hele lewe in beslag. Jutalit Kenwyn Eerste uitgawe 1990
• Kannemeyer, J.C. Langenhoven: ’n Lewe. Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe Eerste druk 1995
• Kannemeyer, J.C. Die Afrikaanse literatuur 1652-2004. Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
• Kannemeyer, J.C. Uit puur verstrooiing. Inset-Uitgewers Stellenbosch Eerste uitgawe Eerste druk 2007
• Nienaber, P.J. et al. Perspektief en Profiel. Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Derde hersiene uitgawe 1969
• Van Biljon, Madeleine. Geliefde leesgoed. Quellerie-Uitgewers Edms. Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe 1996
• Van Coller, H.P. (red.) Perspektief en Profiel Deel 3. Van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 2006

• Anoniem. Kannemeyer stabiel ná operasie. Die Burger, 1 Mei 2000
• Boekeredaksie. Kannemeyer sê Olivier skerp stryd aan oor sy Van Wyk Louw analise. Die Burger, 28 September 1994
• Botha, Danie. Die dag toe prof. J.C.K. so suksesvol geblaf het. Beeld, 28 Desember 2011
• Botha, Johann. Deur die letterkunde omhels hy die lewe. Die Burger, 24 Februarie 1996
• Brand, Gerrit. Kannemeyer in Louws se visier. Beeld, 12 Maart 2005
• Breytenbach, Kerneels. ’n Ou rusie duur voort. Die Burger, 23 Junie 1984
• Britz, Etienne. Gebore om boek te hou van Afrikaans. Rapport, 14 Februarie 2010
• Britz, Etienne. ’n Oedipale afrekening. By, 7 Januarie 2012
• Cloete, T.T. Antwoord op J.C. Kannemeyer. Tydskrif vir Letterkunde, Nuwe reeks 18 no. 2, Mei 1980
• Du Plessis, Theo. Die tweede uitgawe van ‘Die Afrikaanse Bewegings’ deur J.C. Kannemeyer. Standpunte. Nuwe reeks 179, Oktober 1985
• Du Randt, W.S.H. Kanttekening. Standpunte. Nuwe reeks 141, Junie 1979
• Gerwel, Jakes. Boek oor Rabie ‘vol deernis’. Beeld, 21 Januarie 2005
• Giliomee, Hermann. Biografie van ’n volk. By, 17 Maart 2012
• Glorie, Ingrid. Interview met de Zuidafrikaanse letterkundige J.C. Kannemeyer. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 31 no. 1, Februarie 1993
• Grové, A.P. By die toekenning van die Gustav Preller-prys vir Literatuurwetenskap en kritiek aan dr. J.C. Kannemeyer, 24 Junie 1988. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 26 no. 3, Augustus 1988
• Janssens, Marcel. Kannemeyer van op een afstand. Tydskrif vir Geesteswetenskappe. Jaargang 25 no.   2, Junie 1985
• Kannemeyer, J.C. Nou kom Kannemeyer se gróót Leipoldt. Boekewêreld, 3 Maart 1999
• Kannemeyer, J.C. Leuens en verdraaiings. By, 27 September 2008
• La Vita, Murray. Om J.M. Coetzee se biograaf te wees. By, 1 Oktober 2011
• Lategan, Leana. Woordspeurder op die ‘groot spore. Volksblad, 22 April 2002
• Lindenberg, Ernst. Ons laaste literatuurgeskiedenis? Standpunte. Nuwe reeks 141, Junie 1979
• Loots, Sonja. Kannemeyer se gal ontstem sy oud-kollegas. Rapport, 21 Maart 2004
• Loots, Sonja. Klappe én komplimente. Rapport, 6 November 2005
• Malan, Lucas. Skrywer van literatuurgeskiedenis nie gelief. Rapport, 14 Oktober 2007
• Malan, Marlene. Min geld, maar ryk aan boeke. Rapport, 5 Augustus 2012
• Niekerk, Annemarie van. 'Levensbericht. John Christoffel Kannemeyer'. In: Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden, 2012-2013, pag. 93-100.
• Pheiffer, R.H. J.C. Kannemeyer se ‘Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur'. Standpunte. Nuwe reeks 172, Augustus 1984
• Rautenbach, Elmari. Niemand kon so hard werk soos John. Die Burger, 28 Desember 2011
• Scholtz, Merwe. Weergaloos saai – én ’n verleentheid. Insig, Desember 1990 / Januarie 1991
• Smith, Francois. Kannemeyer kap Akademie. Die Burger, 20 September 2003
• Spies, Lina. By geleentheid van die verskyning van dr. J.C. Kannemeyer se bundel opstelle ‘Getuigskrifte’ en sy vyftigste verjaarsdag by ’n onthaal in Kaapstad op 30 Maart 1989. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 27 no. 2, Mei 1989
• Van Rooyen, Johan. Commendatio by oorhandiging van die Ou Mutual-prys vir nie-fiksie op 6 Maart 1987. Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 25 no. 2, Mei 1987
• Van Zyl, Wium. Huldeblyk: J.C. Kannemeyer (1939–2011). Tydskrif vir Letterkunde”, Jaargang 49 no. 1,  Herfs 2012

• Kannemeyer, J.C. Curriculum vitae. Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) Bloemfontein

• Botha, Danie Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2011/12/28/B1/10/arJC.html
• Botha, Johann Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1991/04/25/10/2.html
• Botha, Johann Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1996/02/24/6/5.html%5Bdooie+skakel%5D
• Britz, Etienne Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2010/02/08/R2/I/kannemeyer24jan.html
• Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1994/09/28/9/1.html%5Bdooie+skakel%5D
• Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2008/08/22/SK/15/kannem.html%5Bdooie+skakel%5D
• De Villiers, Johannes Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2012/01/02/RH/10/jdvkannemeyer.html%5Bdooie+skakel%5D
• De Vries, Willem Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2012/03/08/SK/16/wKannemeyer.html
• Engelbrecht, Theunis Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2003/09/21/R1/6~1/02.html
• Grütter, Wilhelm Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1994/10/1/7/3.html%5Bdooie+skakel%5D
• Krige, Ilse Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2012/01/06/VB/1/BOLikKannemeyer1_1909-V2.html
• La Vita, Murray Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2011/10/01/BJ/3/kannemeyer-176.html Geargiveer 3 Januarie 2012 op Wayback Machine
• Lategan, Leana Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2002/04/22/6/7.html%5Bdooie+skakel%5D
• Malan, Lucas Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2007/10/18/RU/5/kannemeyer.html%5Bdooie+skakel%5D
• Malan, Marlene Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2012/08/04/RH/VIII/5aug_mmjck.html%5Bdooie+skakel%5D
• Painter, Desmond Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2005/04/30/BS/16LDN/01.html%5Bdooie+skakel%5D
• Rautenbach, Elmari Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2011/12/27/B1/2/erkannemeyer_1903.html
• Smith, Francois Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2003/09/20/BS/14LDN/05.html%5Bdooie+skakel%5D
• Swanepoel, Chris Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2004/12/11/BY/12A/01.html
• Van Zyl, Wium Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/06/24/8/11.html