Kaketoe

’n Kaketoe is lid van een van 21 spesies papegaaie in die voëlfamilie Cacatuidae, die enigste familie in die superfamilie Cacatuoidea. Saam met die Psittacoidea (ware papegaaie) en Strigopoidea (groot Nieu-Seelandse papegaaie), maak hulle die orde Psittaciformes (papegaaie) uit. Die familie kom hoofsaaklik in Australasië voor, van die Filippyne en die Oos-Indonesiese eilande van Wallacea tot in Nieu-Guinee, die Solomon-eilande en Australië.

Kaketoe
Eolophus roseicapilla in Australië.
Wetenskaplike klassifikasie
Koninkryk:
Animalia
Filum:
Chordata
Klas:
Aves
Orde:
Psittaciformes
Superfamilie:
Cacatuoidea
Familie:
Cacatuidae
Tipegenus
Cacatua
(Vieillot 1817)[1]
Genera

Probosciger
Callocephalon
Nymphicus
Calyptorhynchus
Eolophus
Lophochroa
Cacatua

Huidige verspreiding – rooi
Onlangse vondste van fossiele – blou

Kaketoes kan uitgeken word aan hul kuiwe en geboë snawels. Hul vere is gewoonlik minder kleurryk as dié van ander papegaaie – hulle is wit, grys of swart met dikwels gekleurde kenmerke aan die kuif, wange of stert. Hulle is gewoonlik groter as ander papegaaie, maar die kokketiel, die kleinste spesie, is ’n klein voël. Die filogenetiese posisie van die kokketiel is steeds onopgelos, behalwe dat dit een van die vroegste takke van die kaketoelyn is. Die oorblywende spesies word in twee hoofklades ingedeel. Die vyf groot, swart kaketoes van die genus Calyptorhynchus vorm een tak. Die tweede en grootste tak bestaan uit die genus Cacatua, wat 11 spesies wit kaketoes en vier monotipe-genera bevat wat vroeër afgetak het.

Beskrywing

Kaketoes eet sade, bolle, knolle, vrugte, blomme en insekte. Hulle soek dikwels in groot swerms kos, veral op die grond. Hulle is monogaam en maak neste in boomholtes. Sommige spesies word reeds deur habitatverlies geraak, veral weens ’n tekort aan geskikte boomholtes vir neste nadat volgroeide bome afgekap is. Ander spesies het goed aangepas by die menslike omgewing en word in die landbou as ’n plaag beskou.

Kaketoes in ’n gewilde voël om aan te hou, maar dis moeilik om in hul behoeftes te voorsien. Die kokketiel is die maklikste en gewildste om aan te hou. Die onwettige handel in wilde kaketoes dra by tot die afname van sommige spesies se getalle in die natuur.

Morfologie
Twee helmkaketoes in Australië (die mannetjie is die een met die rooi kopvere).

Kaketoes is gewoonlik sterk geboude, medium tot groot papegaaie; hulle word tussen 30 en 60 cm lank en weeg tussen 300 en 1 200 g. Een spesie, die kokketiel, is egter heelwat kleiner en skraler – hulle word sowat 32 cm lank (insluitende die lang, gepunte stertvere) en weeg omtrent 80 tot 100 g.[2][3][4][5] Die beweegbare kuiwe, wat by alle kaketoes teenwoordig is, is by sommige spesies skouspelagtig;[6] dit word gelig wanneer die voël land nadat dit gevlieg het of wanneer dit geprikkel is.[7] Kaketoes het baie van ander papegaaie se eienskappe, soos die kenmerkende gekrulde snawel en sigodaktiele voete, met die middelste twee tone wat vorentoe wys en die buitenste twee tone agtertoe.[8] Hulle verskil van papegaaie in die gebrek aan regop kuiwe en die eienskap wat die helder blou en helder groen by ware papegaaie veroorsaak.[5]

Nes ander papegaaie het kaketoes kort bene en gebruik hulle dikwels hul snawel as ’n derde ledemaat wanneer hulle deur takke beweeg. Hulle het gewoonlik lang, breë vlerke en vlieg vinnig, tot 70 km/h.[9] Ander kaketoes het korter, ronder vlerke en vlieg stadiger.[9] Die groot snawels word aangevul deur ’n groot, gespierde tong wat help om sade in die bek te manipuleer.[2]

Die meeste spesies se vlerke is swart, grys of wit. Sommige het klein gekleurde dele, dikwels geel, pienk en rooi en gewoonlik op die kop of stert.[10] Die vere van die twee geslagte is in die meeste spesies dieselfde, met die grootste geslagsdimorfisme in die helmkaketoe en die twee spesies swart kaketoes in die subgenus Calyptorhynchus.[11]

Kaketoes stryk hul vere dwarsdeur die dag glad. Hulle verwyder vuilheid en olierigheid en laat die vere weer reg lê. Hulle stryk ook mekaar se vere glad wat moeilik bereikbaar is. Ververing is stadig en ingewikkeld. Swart kaketoes se vliegvere word skynbaar een-een vervang en duur twee jaar. Ander voëls se ververing duur korter: soms net ses maande.[12]

Stem

Die kakatoe se stem is hard en skril.[2] Dit dien verskeie doele, insluitende om individuele voëls uit te ken, ander te waarsku teen gevaar, ’n bui aan te dui en ’n swerm bymekaar te hou. Die gebruik en getal roepe verskil van spesies tot spesie; sommige het tot 15 roepe, terwyl ander minder het. Sommige, soos die helmkaketoe, is relatief stil maar het sagte gromroepe wanneer hulle hul kleintjies voer.

Soms kommunikeer kaketoes oor lang afstande deur met ’n stok op ’n dooie tak te slaan.[13] Hulle maak ook ’n kenmerkende sisgeluid wanneer hulle bedreig word.[7]

Verwysings
  1. ICZN (2000). "Opinion 1949. Cacatua Vieillot, 1817 and Cacatuinae Gray, 1840 (Aves, Psittaciformes): conserved". Bulletin of Zoological Nomenclature: 66–67.
  2. Rowley, Ian (1997). "Family Cacatuidae (Cockatoos)". In del Hoyo, Josep; Elliott, Andrew; Sargatal, Jordi (reds.). Handbook of the Birds of the World. Volume 4, Sandgrouse to Cuckoos. Barcelona: Lynx Edicions. pp. 246–69. ISBN 978-84-87334-22-1.
  3. Forshaw 2006, p. plate 1
  4. Forshaw 2006, p. plate 6
  5. Cameron 2007, p. 1.
  6. Cameron 2007, p. 57
  7. Forshaw & Cooper 1978, p. 110
  8. Cameron 2007, p. 69.
  9. Cameron 2007, p. 67.
  10. Cameron 2007, p. 58.
  11. Cameron 2007, p. 61.
  12. Cameron 2007, p. 68.
  13. Murphy S, Legge S, Heinsohn R (2003). "The breeding biology of palm cockatoos (Probosciger aterrimus): a case of a slow life history". Journal of Zoology. 261 (4): 327–39. CiteSeerX 10.1.1.475.7031. doi:10.1017/S0952836903004175.

Bronne
  • Cameron, Matt (2007). Cockatoos. Collingwood, VIC, Australia: CSIRO Publishing. ISBN 978-0-643-09232-7. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
  • Forshaw, Joseph M. (2006). Parrots of the World; an Identification Guide. Geïllustreer deur Frank Knight. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-09251-5. {{cite book}}: Onbekende parameter |nopp= geïgnoreer (hulp); Ongeldige |ref=harv (hulp)
  • Forshaw, Joseph Michael; Cooper, William T. (1978). Parrots of the world (2nd uitg.). Melbourne: Lansdowne Editions. ISBN 978-0-7018-0690-3. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
  • Cayley, Neville William; Lendon, Alan H. (1973). Australian parrots: in field and aviary. Sydney: Angus & Robertson. ISBN 978-0-207-12424-2. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)

Eksterne skakels
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.