Jewgeni Prigozjin

Jewgeni Wiktorowitsj Prigozjin (Russies: Евгений Викторович Пригожин; IFA: [jɪvˈɡʲenʲɪj ˈvʲiktərəvʲɪtɕ prʲɪˈɡoʐɨn]; 1 Junie 1961 – 23 Augustus 2023) was 'n Russiese oligarg,[1] huursoldaatleier, en voormalige vertroueling van die Russiese president Wladimir Poetin tot hy in Junie 2023 'n opstand begin het.[2] Prigozjin is soms Poetin se sjef genoem omdat hy restaurante en spyseniermaatskappye besit het wat dienste aan die Kremlin verskaf het.[3] Eens 'n veroordeelde in die Sowjetunie,[4] het Prigozjin 'n netwerk van invloedryke maatskappye beheer, veral die Wagner-private militêre maatskappy, wat deur die Russiese staat ondersteun is, asook drie maatskappye wat van inmenging in die Amerikaanse verkiesings van 2016 en 2018 beskuldig is.[5] Volgens 'n ondersoek deur Bellingcat, The Insider, en Der Spiegel in 2022 is Prigozjin se aktiwiteite "nou geïntegreer by die Russiese Departement van Verdediging en sy intelligensie-tak, die GRU".[6]

Prigozjin in 2023.

Nadat hy jare lank skakels met die Wagner-groep ontken het, het hy in September 2022 bevestig dat hy die stigter daarvan was.[7][8][9] Hy het gesê dat hy dit in Mei 2014 gestig het om Russiese instaanmagte in die Donbas-oorlog teen Oekraïne te ondersteun. Hierdie erkenning is veroorsaak deur 'n virale video in 2022 waarin Prigozjin in 'n Russiese tronk gewys is terwyl hy gevangenes werf en hulle vryheid beloof as hulle ses maande by die Wagner-groep diens doen.[10] Sy Wagner-groep het 'n belangrike rol gespeel in Rusland se inval in Oekraïne. Dit het ook Russiese belange in Sirië, Libië, die Sentraal-Afrikaanse Republiek en verskeie ander lande ondersteun. In November 2022 het Prigozjin ook sy rol in Russiese inmenging in Amerikaanse verkiesings erken en gesê sulke operasies sal voortgaan.[11] In Februarie 2023 het hy verklaar dat hy die stigter en langdurige bestuurder van die Internet Research Agency was, 'n Russiese maatskappy wat van aanlyn propaganda en disinformasie beskuldig word.

Prigozjin se maatskappye en medewerkers (en voorheen Prigozjin self) staar ekonomiese sanksies en kriminele aanklagte in die Verenigde State in die gesig,[5] en in die Verenigde Koninkryk was hy steeds 'n aangewese persoon onder sanksies.[12] Die FBI het 'n beloning van tot $250 000 vir inligting wat tot die inhegtenisname van Prigozjin lei, aangebied.[13][14] In Oktober 2020 het die Europese Unie (EU) sanksies teen Prigozjin opgelê in verband met sy befondsing van die aktiwiteite van die Wagner-groep in Libië. In April 2022 is nuwe sanksies teen hom deur die EU opgelê weens sy rol in die Russiese inval in Oekraïne.[15]

Prigozjin het openlik kritiek gelewer op die Russiese Departement van Verdediging vir korrupsie en vir die swak hantering van die oorlog teen Oekraïne. Op 23 Junie 2023 het hy die Wagner-groep gebruik om 'n opstand teen die Russiese militêre leierskap te lanseer en het die Departement van Verdediging daarvan beskuldig dat hulle Wagner-soldate bestook het. Wagner het die Russiese stad Rostof aan die Don oorgeneem en was op pad na Moskou.[16] Onderhandelinge het daartoe gelei dat die opstand die volgende dag afgeblus is. Prigozjin het ingestem om na Belarus te verhuis en die kriminele aanklagte teen hom vir opstand is laat vaar. Wagner-muiters sou nie vervolg word as hulle instem om kontrakte met die Departement van Verdediging te teken nie, of om na Belarus te verhuis.[17]

Op 23 Augustus 2023 het die BBC berig dat Prigozjin "gevreesd oorlede" is in 'n vliegtuigongeluk in die Twer-oblast, noord van Moskou, saam met nege ander mense.[18] Sommige het gespekuleer dat die vliegtuig deur Russiese magte neergeskiet is.[19]