Jan Campert

Campert begin sy joernalistieke werk in plaaslike en streeksblaaie. Hy was op daardie tydstip hoofsaaklik 'n toneelkritikus. Aan die einde van 1927 tree hy in diens van De Nieuwsgier: Dagblad voor Westelijk 's-Gravenhage. Begin 1929 verander die naam van die blad na De Nieuwsbron: Algemeen Nederlandsch Dagblad. Die blad vergroot sy verspreidingsgebied gelyktydig na Den Haag en omstreke. Later werk Campert vir verskeie andere koerante en verhuis hy na Amsterdam.[1]

In 1922 verskyn Campert se debuutbundel Refereinen, wat hy saam met Henrik Scholte skryf. Hy word egter die bekendste vir sy twee versetgedigte wat hy tydens die Tweede Wêreldoorlog skryf: die bogenoemde Lied der achttien dooden en Rebel, mijn hart, gekerkerd en geknecht. Sonnetten voor Cynara, wat om begryplike redes sonder Rebel, eintlik 'n bybehorende sonnet is, was die laaste digbundel wat deur Campert gepubliseer is. Laasgenoemde verskyn in April of Mei 1942.[2] In 1947 verskyn Campert se Verzamelde gedichten 1922-1943, wat versorg is deur G.H. 's-Gravesande. Onder die titel Wie weet slaag ik in de dood publiseer Jan Campert se seun Remco Campert in die Ooievaar Pockets 'n keuse uit die poësie van sy vader, wat ingelei is deur Clara Eggink.

Jan Campert

Campert skryf as mede-outeur twee speurverhale: saam met Ben van Eysselsteijn Het Chineesche mysterie (1932) en saam met Willy Corsari Klokslag twaalf (1933). Die titel van sy eerste roman Die in het donker... 1934 is ontleen aan die Drie-stuiwers opera (Dreigroschenoper) van Bertolt Brecht. Sy roman Wier (1935), wat in Zeeland afspeel, is in 1961 bewerk deur sy seun Remco. Die roman Huis en herberg (1941) verberg in die afsluiting daarvan 'n verwysing na Hendrik Marsman: Te erkennen te hebben gefaald, niet eens meeslepend en groot, is alle winst die ik heb behaald Wie weet slaag ik in de dood[1], 'n tema wat Campert in hom saamgedra het. Sy verhaal Slordig beheer, gepubliseer in 1941, omvat 'n bykomende altyd-teenswoordige lewenstema vir Campert.

In 1933 het Campert die Nasionaal-Sosialisme in Duitsland aan die kaak gestel in sy Ballade der verbrande boeken. In Slordig beheer uit 1941 lê hy die nadruk op betrokkenheid by die samelewing. Sy sosiaal-politieke betrokkenheid blyk ook uit die lesing oor Dichterskap en verantwoordelijkheid wat hy op 15 Maart 1942 vir die Haagse genootskap Oefening kweekt kennis lewer, en wat hy 'n dag later in die Het Vaderland (koerant) publiseer. Met sy gedig De Achttien Dooden het hy die ideaal geword van wat hy as 'n werklike versetsvegter beskou: om 'n stem te wees, en niks anders nie. In die aanloop tot die oorlog, die krisistydperk, skryf Campert stukke vir die enigste destydse pro-Nederlandse politieke party, die Nasionaal-Sosialistiese Beweging (NSB), alhoewel hy nie simpatie gehad het met hul idees nie.

Campert het ongeveer twintig Jode gehelp om na België te ontsnap. Op 21 Julie 1942 is hy en sy helper, die Bredase joernalis Martien Nijkamp, net oorkant die grens naby Baarle-Nassau in hegtenis geneem toe hy die 21-jarige Jood Frans van Raalte na België probeer smokkel het. Van Raalte het dieselfde dag in gevangenskap selfmoord gepleeg.

Campert was 'n geruime tyd in aanhouding in Breda, in kamp Haaren en kamp Amersfoort. Uiteindelik beland hy in November 1942 via die Buchenwald-konsentrasiekamp in die Duitse Neuengamme-konsentrasiekamp.[3] In Desember van daardie jaar is hy twee keer in die hospitaal opgeneem met longkwale. Op 6 Januarie, in die strawwe winter van 1943, skryf hy aan sy moeder en vra vir warm klere en behoorlike skoene. Hy berig dat hy pyn in sy bors het en koud voel. Luidens die amptelike verklaring in sy mediese lêer is hy om 13:30 op 12 Januarie van daardie jaar op veertigjarige ouderdom dood aan pleuritis (longvliesontsteking).[3]