Italië

Die Chimera van Arezzo, van die bekendste voorbeelde van Etruskiese kuns (5de eeu v.C.)

Matera met sy Neolitiese Sassi word as een van die oudste stede wêreldwyd beskou[12]

Die Geskiedenis van Italië met 'n hominiede vestiging op die Apennyne-skiereiland en die omliggende eilande is minstens 1,3 tot 1,7 miljoen jaar oud; die moderne mens het sowat 43 000 tot 45 000 jaar gelede in Italië verskyn en duisende jare lang langs die Neanderdaller geleef. Tot in die 6de eeu v.C. het jag, visvang en versammel die grondslag van die bestaan gevorm.

Teen 6100 v.c. het eerste groeperings van buite die skiereiland, glo van oorsese gebiede soos Suid-Anatolië en die Nabye Ooste, landbou saamgebring en die jagter-versamelaars verdring. Gedurende die 2de eeu v.C. het vir die eerste keer uit dorpies eerste stadagtige nedersettings geword en die samelewings het eerste duidelike spore van hiërargieë getoon.

Die uit skriftelike bronne bekende geskiedenis van Italië skop eers na die vestiging van Italiese volke af. Nes hulle het die Etruskiese kultuur, wie se herkoms onbekend is, rondom 600 v.C. 'n bloeitydperk beleef. Gedurende die 8ste eeu v.C. het die Griekse kolonisasie van die Suid-Italiaanse vasteland en Sisilië begin, en langs die weskus van dié eiland het die Fenisiërs hulle gevestig. Hierdie kolonies het later tot Kartago behoort.

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Romeinse Ryk.

Die Colosseum in Rome; opgerig in 80 n.C.

Die Romeinse Ryk rondom 117 n.C.

Reeds voor die Romeinse tydperk was Italië, veral Sentraal- (Etrurië) en Suid-Italië (Magna Graecia), 'n belangrike Europese kulturele sentrum. Vanaf die 4de eeu v.C. het die Romeinse uitbreiding begin, in 146 v.C. is beide Korinthe en Kartago verniel, die verowering van die Mediterreense gebied, later ook dele van Sentraal- en Noord-Europa het kulturele invloede en mense uit die hele ryk en die aangrensende gebiede na Italië gebring. Die skiereiland het die sentrum van die Romeinse Ryk gevorm en met klein uitsonderinge tot die ontbinding van die Wes-Romeinse Ryk in 476 gebly. Daarmee het 'n verandering in die landbou-ekonomiese basis gepaard gegaan, wat aanvanklik uit boere bestaan en tot 'n stelsel van 'n wye Latifundien op die grondslag van slawerny ontwikkel het. 'n Digte padnetwerk het die groeiende stede met mekaar verbind, waarvolgens die ruil van goedere, maar ook die afhanklikheid van eksterne goedere, soos Noord-Afrikaanse koring en olyfolie, gegroei het.

In die laat oudheid het nes slawerny en die vrye boere nuwe stelsels soos die heffing aan die grond – Kolonat – verskyn, alhoewel nog rondom 500 tussen vrye en onvrye Kolonen onderskei is. Gedurende die 4de eeu n.C. is die Christendom tot amptelike godsdiens verhef.

Oor eeue heen was Italië die spilpunt van die Romeinse Ryk. In 41 v.C. is die Italiaanse kernland, wat voorheen tot die Rubicon by Rimini gestrek het, met die provinsie Gallia Cisalpina uitgebrei. Sisilië en Sardinië (asook Korsika) is eers later deur Diocletianus se herbelyning by die Moederland Italië (Dioecesis Italiae) bygevoeg.

Piazza San Marco in Venesië

Ysterkroon van die konings van Italië

Na die inval van die Gote en die Lombarde (410 en 568) het die land in verskeie heerskappye verval. In die 8ste en 9de eeu, veral onder Pepyn die Korte en Karel die Grote, het die Franke Italië oorheers, maar onder Karel se opvolgers het 'n aparte Koninkryk Italië begin ontwikkel. Vanaf Otto die Grote se bewind het Italië oorwegend tot die Heilige Romeinse Ryk behoort, terwyl die suide vir 'n lang tydperk deel van die Bisantynse Ryk was. In 827 het egter Arabiere Sisilië en dele van Suid-Italië verower.

In die 11de eeu het oor dekades heen die Normanne Suid-Italië verower. Met die groei van beide handel en verkeer het veral die stede van Noord-Italië in die 11de eeu meer en meer onafhanklik geword. Die Normanne en die meeste Noord-Italiaanse stede het tydens die Investituurstryd tussen 1076 en 1122 die pous ondersteun.

Met die ondergang van die Staufer-dinastie het in 1268 hul pogings om die dalende gesag van die ryk in Italië te hernu, misluk, alhoewel Hendrik VI die Suid-Italiaanse Normandiese Ryk deur huwelik bygekry het. Vanaf 1268 was in Suid-Italië die Franse Anjou-dinastie aan bewind. Die Noorde is deur amper selfstandige stede, wat formeel tot die Heilige Romeinse Ryk behoort het, oorheers.

Die Katedraal van Florence is van die bekendste bakens van die Renaissance

Italië rondom 1494

In die Italië van die laat 14de eeu het die Renaissance begin verskyn; die 15de en 16de eeu word as kernperiode beskou. Die wesenskenmerk was die herlewing van die antieke gees en die Humanisme was die oorheersende geestelike beweging. Dit het met 'n herorientasie van die wetenskap van 'n teosentriese na 'n antroposentriese aanskouing gepaard gegaan.

Gedurende die 14de en 15de eeu het magte met 'n groot ekonomiese en kulturele voorsprong verskyn. Van die vernaamstes was die Hertogdom Milaan, die republieke Venesië, Genua en Florence, die Koninkryk Napels en die Pouslike Staat, maar ook Ferrara en Mantua. Hierdie stede het in wisselende koalisies politieke mag en hulpbronne van die Italiaanse skiereilande onder mekaar verdeel en 'n relatief hoë vlak aan politieke vryheid gewaarborg, wat tot nuwe wetenskaplike en kulturele inspirasies gelei het. Die groot fortuine, wat deur handel ontstaan het, het groot openbare en private kunsprojekte vergemaklik. Daarbenewens het die ontwikkeling van die pragmatiese geletterdheid reeds in die vroeë 13de eeu 'n opswaai beleef, wat die korrespondensie van die koopmans aangespoor en die geletterdheid laat groei het, waardeur meer en meer mense geletterd geword het.

Gedurende die 15de eeu was Italië onder die mees verstedelikte gebiede in Europa.

Kaart van die Napoleontiese Koninkryk Italië in 1807

Italië rondom 1796

Die agteruitgang van Italië het onmiddellik na die ontdekking van die Amerikas in 1492 begin, aangesien die handelsbedrywighede van die Wes-Europese lande na die oorsese kolonies verskuif het, ook weens die oorheersing van die Middellandse Meer deur die Ottomaanse Ryk. In politieke opsig het Italië onder die invloed van ander magte gekom. Gedurende die 16de eeu het Frankryk en Spanje om die oppergesag oor die skiereiland meegeding. Die Slag by Pavia in 1525 het tot die oorheersing van Spanje gelei, wat Suid-Italië en Lombardye verower het. In 1797 is uit die Cispadaniese Republiek en die Transpadaniese Republiek die Cisalpiniese Republiek gevorm, wat in 1805 ontbind is.

In 1796 het Franse Rewolusietroepe Noord-Italië verower. In 1805 het Napoleon Bonaparte homself in Milaan tot Koning van Italië gekroon. Na die Slag van Waterloo in 1815 het Italië onder die invloedsfeer van die Keiserryk Oostenryk en later Oostenryk-Hongarye geval. Gedurende die langste tydperk tussen die 16de tot die vroeë 19de eeu was Italië onder die gesag van ander magte.

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Unifikasie van Italië.

Bersaglieri (Italiaans vir "skutte") verower Rome en voltooi daarmee die Unifikasie van Italië, September 1870

Giuseppe Garibaldi (links) ontmoet op 26 Oktober 1860 Koning Victor Emmanuel II by Teano

Die Italiaanse nasionale beweging in die 19de eeu word dikwels Risorgimento (Italiaans vir: "herlewing") genoem. Onder leiding van die Huis van Savoje, konings van Sardinië-Piëmont, en aangedryf deur vrywillige troepe onder Giuseppe Garibaldi is gedurende drie onafhanklikheidsoorloë (1848 tot 1870) Italië verenig. Op 17 Maart 1861 is Victor Emmanuel II in Turyn as koning van Italië geproklameer. In 1865 is die hoofstad na Florence verskuif. In 1866 is na die derde onafhanklikheidsoorlog die voorheen Oostenrykse Veneto en Frioelië by die Koninkryk Italië ingelyf.

Rome is in September 1870 verower en het in 1871 die Italiaanse hoofstad geword. Daarbuite het Italië gepoog om sy eie koloniale ryk op te rig, aan die Horing van Afrika (vanaf 1890 Eritrea; Ethiopië) en in Libië. Die meeste ander Europese magte het reeds 'n lang koloniale geskiedenis opgeteken; maar Italië het in 1871, nes die Duitse Keiserryk, nog geen eie kolonies gehad nie.

Britse soldate by Calvi Risorta tydens die Italië-veldtog, 1943

Alpini tydens die Guerra Bianca van die Eerste Wêreldoorlog, 1915

Italië na die verdrag van St. Germain in 1919

Italië het, ondanks sy lidmaatskap in die Drievoudige Verbond (met die Duitse Keiserryk en Oostenryk-Hongarye), in 1915 by die Drievoudige Entente aangesluit. Laasgenoemde alliansie het in die Londense geheime kontrak territoriale winste belowe, waardeur die Koninkryk aan die seëvierende kant van die Geallieerdes Julies-Veneto, Trentino en die Duitstalige Suid-Tirol kon annekseer.

In Oktober 1922 het Benito Mussolini en sy Fascisti na die Opmars na Rome die bewind oorgeneem. Stap-stap het Mussolini die Koninkryk in 'n totalitere staat omgeskep en homself onder die titel Duce ("leier") as staatsleier geïnstalleer. Op 3 Oktober 1935 het Italië die Keiserryk van Ethiopië oorval en geannekseer. Hierdie met die internasionale reg teenstrydige besetting het deel gevorm van Mussolini se plan om die ou Romeinse Ryk te laat herleef. Met verskeie ooreenkomste het Mussolini se Italië 'n bondgenoot van Nazi-Duitsland onder Adolf Hitler geword (byvoorbeeld met die sogenaamde "Verdrag van Staal" in Mei 1939). In Junie 1940 het Italië uiteindelik aan die kant van Duitsland en Japan (Achse Berlin-Rom-Tokio) die Tweede Wêreldoorlog betree.

Op 10 Julie 1943 het die Italië-veldtog van die westelike Geallieerdes begin; na swaar nederlae is Mussolini op 25 Julie 1943 van die Fascistiese Grote Raad afgesit en vasgevang. Koning Victor Emanuel III het die bevel oor die troepe oorgeneem en vir maarskalk Pietro Badoglio opdrag gegee om 'n militêre regering te vorm. Badoglio het die Fascistiese Party en sy onderdele volgens wet vir ontbind verklaar. Op 8 September het die regering Badoglio met die Geallieerdes die Wapenstilstand van Cassibile gesluit en Italië het die Spilmoondhede verlaat. Gedurende die oorlog is sowat 198 500 Italianers dood.[13]

Die daaropvolgende inval van die Duitse Wehrmacht het tot die weerstand van die Resistenza gelei. Die Duitse Ryk het probeer om die "swarthemde" weer aan bewind te bring en op 12 September 1943 is Mussolini bevry. Noord-Italië tot by Rome is deur Duitse troepe beset en onder 'n regering van Mussolini geplaas, wat die "Italiaanse Sosiale Republiek" geproklameer het. Hierdie parallelle regering was 'n bondgenoot van Duitsland, het oorlog teen die van die Geallieerdes besette dele van Italië verklaar en in Noord-Italië teen Italiaanse partisane geveg.

Vervolgens is veral Sentraal-Italië gedurende swaar gevegte langs die front erg verwoes. Burgerlikes was die teiken van Duitse weerwraak. Die regering Badoglio het op 13 Oktober 1943 oorlog teen Duitsland verklaar, wat die laaste 18 maande van die Tweede Wêreldoorlog sou duur. Nadat die Duitse troepe in Junie 1944 tot by die "Gotelyn" in die Apennyne onttrek en Italiaanse partisane hul aanvalle op Duitse soldate versterk het, het die Duitse Wehrmacht met nuwe massamoorde aan burgerlikes en ander oorlogsmisdade deur Duitse en Italiaanse fascistiese troepe reageer. Op 29 April en 2 Mei 1945 het die Weermaggroep C aan die westelike Geallieerdes oorgegee.

Herdenking op 29 Mei 1967 ter geleentheid van die tiende verjaarsdag van die Romeinse verdrae

Na afloop van die oorlog het Italië sy kolonies kwytgeraak – met uitsondering van Italiaans-Somaliland, wat in 1950 deur die Verenigde Nasies vir 'n verdere tien jaar aan Italië oorhandig is. Die Italiaanse Moederland het grootliks van gebiedsverliese gespaar gebly (die grootste deel van Julies-Veneto is aan Joego-Slawië, d.w.s. die huidige Slowenië en Kroasië, die Italiaanse Dodekanese aan Griekeland, die gemeentes Tende en La Brigue aan Frankryk oorhandig.

'n Grondwetgewende Vergadering het op 22 Desember 1947 die Costituzione della Repubblica Italiana ("Grondwet van die Italiaanse Republiek") goedgekeur. Hierdie grondwet het op 1 Januarie 1948 in werking getree.

Die naoorlogse tydperk in Italië is binnelands veral deur wisselende regerings gekenmerk, alhoewel tot in 1990 vier dekades onder die Christelike Demokrate, en buitelands deur die stigting van die Europese Ekonomiese Gemeenskap en ekonomies deur die ekonomiese wonderwerk. Na dekades se hoë inflasie (die lira het 'n groot deel van sy waarde verloor) is in die 1990's nuwe lenings stopgesit, om die Maastricht-kriterias in te pas en die euro as nuwe geldeenheid in te voer.

Aan die begin van die 1990's is die politieke elite as gevolg van die korrupsieskandaal Tangentopoli en die Mani pulite se regsondersoeke uitgeruil.

Vanaf 1994 tot 2011 is die Italiaanse politiek deur party-alliansies rondom Silvio Berlusconi asook wisselende sentraal-linkse-koalisies gekenmerk. In 2011 is hy deur Mario Monti opgevolg, veral weens die sedert 2009 smeulende Eurokrisis en die hoë staatsskuld van Italië, en Monti het 'n kabinet van partylose deskundiges saamgestel. Hy is deur die Kabinet Letta (28 April 2013 tot 22 Februarie 2014) en Kabinet Renzi onder Matteo Renzi opgevolg.[14]

Renzi se beplande herontwerp van die Grondwet is op 4 Desember 2016 deur die kiesers verwerp, waarna Renzi bedank het. Paolo Gentiloni het die nuwe eerste minister geword.[15] Na die verkiesings in 2018 is 'n koalisie, bestaande uit Vyfsterbeweging en Lega Nord onder die partylose eerste minister Giuseppe Conte gevorm, wat op 1 Junie 2018 ingesweer is. Nadat Lega Nord die koalisie verlaat het, het Conte sy kabinet hersien, wat vanaf 5 September 2019 naas die Vyfsterbeweging deur die Partito Democratico, Liberi e Uguali, Italia Viva en die Movimento Associativo Italiani all’Estero ondersteun is. Nadat dié koalisie verbrokkel het en Conte moes bedank, is Mario Draghi, voormalige president van die Europese Sentrale Bank, opdrag gegee om 'n nuwe regering te vorm. Hy is op 13 Februarie 2014 ingesweer en het 'n koalisie gelei bestaande uit Lega Nord, die Vyfsterbeweging en die Partito Democratico.[16] Sedert 22 Oktober 2022 dien Giorgia Meloni van Fratelli d'Italia as eerste minister. Sy lei 'n koalisie bestaande uit Fratelli d'Italia, Lega en Forza Italia.

Die topografie van Italië

Italië het 'n oppervlakte van 301 300 km² en is sodoende ietwat kleiner as die Suid-Afrikaanse provinsie Noord-Kaap (361 830 km²). Groot dele van die staatsgebied strek as Appenynse skiereiland ver in die Middellandse See uit, met 'n maksimale afstand tussen die uiterste noordweste en suidooste van 1 200 km. Die internasionale grens in die noorde strek oor 1 900 km (488 km met Frankryk, 734 km met Switserland, 430 km met Oostenryk en 232 km met Slowenië). Die kuslyn is heelwat langer met sowat 7 500 km.

As Italiaanse ekslawe, wat volledig deur Switserse gebied omsluit word, geniet Campione d'Italia spesiale voorregte. Die nedersetting met 'n bevolking van sowat 2 000, wat deur die Meer van Lugano, die nedersettings Bissone en Caprino asook bergpieke (Sighignola) van die res van die Italiaanse staatsgebied geskei word, is sterk in die Switserse ekonomie geïntegreer en gebruik die Switserse frank as geldeenheid. Die onafhanklike Republiek San Marino en die Vatikaanstad vorm enklawes op Italiaanse staatsgebied.

35 persent van die oppervlakte word deur berggebiede (montagne) beslaan (veral die Noord-Italiaanse Alpe en die Appenyne-bergreeks in Sentraal-Italië), 23 persent deur vlaktes (pianure; die Povlakte in Noord-Italië is die grootste laagvlakte in Europa met 48 000 km²) en 42 persent uit heuwellande (colline).

Die strand van La Pelosa (Spiagga della Pelosa) naby Stintino op Sardinië word danksy sy deursigtige siaanblou water onder die mooistes in Italië gereken

Die twee grootste eilande in die Middellandse See, Sisilië en Sardinië, maak deel uit van die Italiaanse staatsgebied. Sowat 'n sesde van die totale landoppervlakte word deur see- of riviereilande beslaan – met sowat 350 see-eilande (insluitende dertien argipels), 'n honderdtal strandmeer- en meer- asook enkele riviereilande (soos die Isola Tiberina in Rome se Tiberrivier). 32 van die provinsie Venesië se strandmeereilande is bewoon. Net sowat 'n tiende van alle Italianers is eilandbewoners.

Ná die Tweede Wêreldoorlog het Italië 'n merkwaardige ekonomiese transformasie en ingrypende strukturele veranderinge ondergaan wat dikwels as "naoorlogse ekonomiese wonder" beskryf word. Die land, wat tradisioneel sterk op landbou gesteun het, het binne 'n betreklik kort tydperk gevorder tot een van die mees geïndustrialiseerde nasies ter wêreld. Die dryfkragte agter hierdie ontwikkeling was grotendeels klein en middelgroot ondernemings in familiebesit wat in uitvoergerigte sektore werksaam was.

Italië is die agtste grootste ekonomie ter wêreld en die vierde grootste in Europa na Duitsland, die Verenigde Koninkryk en Frankryk. Volgens die nominale produksiewaarde is Italië die Tweede grootste nywerheidsland in Europa na Duitsland.[17]

Die Italiaanse ekonomie word steeds gekenmerk deur 'n hoë aandeel innovatiewe en buigsame klein en middelgroot ondernemings wat suksesvol op die wêreldmark meeding – ondanks die betreklik hoë belastingtariewe en burokratiese struikelblokke van hul tuismark. Hulle fokus op produkte en dienste van hoë gehalte volgens klante se verwagtinge en algemene verbruikerstendense. Hierdie ondernemings, wat grotendeels in die noorde van die land gesetel is, deel baie eienskappe met hul Duitse eweknieë met wie hulle omvattende handelsbande handhaaf. So word baie onderdele vir die Duitse motorbedryf deur Italiaanse ondernemings verskaf.

Ontwerp en produkte van wêreldfaam:
Delta + Alessi • Ferrari F8 Tributo • Valpollicella-wyn in Verona • De’Longhi espresso- en koffiemasjien

Alhoewel Italië onder die wêreld se voorste nywerheidslande gereken word en oor 'n hoogs ontwikkelde industriële sektor beskik (wat die tweede hoogste bydrae tot die bruto binnelandse produk (BBP) van enige EU-lidstaat lewer en net deur Duitsland se sekondêre sektor oortref word), het sy ekonomie sedert die land se toetreding tot die Eurosone feitlik geen groei meer getoon nie. Ekonome wys veral daarop dat die Italiaanse ekonomie sedert omstreeks 1995 geen noemenswaardige groei in produktiwiteit (gemeet as BBP per werkuur) meer ervaar het nie – in teenstelling met die meeste ander westerse lande wat 'n kontinue en standhoudende groei in produktiwiteit getoon het. Groei in produktiwiteit word as die belangrikste ekonomiese aanwyser vir 'n ekonomie se langtermyn-vooruitsigte beskou.[18]

Luigi Zingales, professor in finansies aan die Universiteit van Chicago, en Bruno Pellegrino, wat aan die Universiteit van Kalifornië te Los Angeles verbonde is, het navorsing gedoen oor die onderliggende probleme wat groei in Italië strem. Volgens hulle is daar 'n sterk korrelasie tussen die "baantjies-vir-boeties"-beleid van baie Italiaanse bestuurders en die trae aanvaarding en toepassing van nuwe tegnologieë wat groei kan dryf.[19]

As gevolg van die finansiële krisis van 2009, waartydens Italië se ekonomie met 9 persent gekrimp het, is daar enkele jare lank hoegenaamd geen groei meer aangeteken nie. Eers in 2015 het die ekonomie sy groei hervat met 0,8 persent. Hierdie groei het versnel tot 0,9 persent in 2016 en 1,5 persent in 2017. Uitvoere het in 2017 gestyg met 7,4 persent terwyl invoere met 9 persent toegeneem het. Die handeloorskot het gestyg tot €47,45 miljard. Die inflasiekoers was 1,2 persent. In die derde kwartaal van 2018 het die Italiaanse ekonomie egter weer begin stagneer. Eers in die derde kwartaal van 2019 het dit onverwags met 0,1 persent gegroei.[20]

Dit is Italië se stygende skuldlas wat as sorgwekkend beskou word. Gemeet in persent van die bruto binnelandse produk het dit toegeneem van 105,7 in 2008 (ou berekeningsmetode) tot 112,5 persent in 2009 (nuwe berekeningsmetode volgens SEC 2010) en 131,8 persent (of €2,3 biljoen) in 2017 – meer as dubbel so hoog as die Eurosone se amptelike limiet van 60 persent.[21] Ter herfinansiering van die staatsskuld – tans word jaarliks nuwe lenings ter waarde van €400 miljard benodig – is die Italiaanse regering aangewese op internasionale markte – en die welwillendheid van leners. Nadat die agentskap Moody's Italië se kredietgradering vir langtermyn-staatseffekte op 19 Oktober 2018 tot Baa3 (stabiel) verlaag het – een stap bo rommelstatus – en kapitaal uit die land onttrek is, is beleggersvertroue broodnodig.[22]

Dit is veral klein privaat beleggers in Italië en Italiaanse banke – naas Italië se Sentrale Bank – wat in staatseffekte belê het. Die Italiaanse banksektor het volgens ontleders geld, wat deur die Europese Sentrale Bank beskikbaar gestel is om likiditeit op markte in die Eurosone te verhoog, eerder aangewend om staatseffekte te koop as om krediete vir Italiaanse ondernemings toe te staan. Van al die lenings, wat wél deur Italiaanse banke beskikbaar gestel is, word volgens statistieke van die Wêreldbank 14,4 persent as sogenaamde probleem-lenings beskou – merkbaar meer as die Eurosone se gemiddeld van 3,4 persent.[23]

Bron: Germany Trade and Invest (GTAI): Wirtschaftsdaten kompakt Italien (Mai 2020).
Gegewens vir 2020 en 2021 berus op skattings

Italië word dikwels as 'n ekonomies verdeelde land beskryf – met hoogs ontwikkelde en welvarende streke in die noorde en noordooste wat met sektore soos hoëtegnologie, masjienbou en die vervaardiging van verskillende luukse goedere 'n sterker ekonomiese basis het as baie streke van Noord-Europa en sowat 75 persent tot die land se welvaart bydra. Geweste soos Trentino-Suid-Tirol het buitegewoon lae werkloosheidsyfers in vergelyking met ander gebiede in die EU. Sommige Italiaanse ondernemings – waaronder baie klein- en middelgroot maatskappye in familiebesit – is wêreldmarkleiers ten opsigte van voedselprodukte en verbruikersgoedere van hoë gehalte. Ook is daar 'n uitstekende moderne infrastruktuur met hoëspoed-treindienste en meer gebiede met ultrasnelle internettoegang deur middel van glasvesel.[24]

Aan die ander kant bly die histories onderontwikkelde suide of Mezzogiorno met 'n oorwegend agrariese ekonomie en laer per capita-inkomste. Strukturele en langtermynwerkloosheid bly hier 'n groot uitdaging, net soos werkloosheid onder die jeug van heel Italië. In Augustus 2018 was 31 persent van jong Italianers tussen die ouderdom van 15 en 24 jaar sonder werk. Dit was die derde hoogste syfer in die Europese Unie.[25] Burokratiese strukture en onbuigsame arbeidswette het net soos hoë vlakke van korrupsie 'n nadelige uitwerking op die arbeidsmark en die ekonomie in sy geheel. Die ou Italiaanse konsensus tussen werkgewers en -nemers – laer salarisse en lone in ruil vir veilige langtermyn-werkkontrakte – het al jare lank uitgedien. Hoë kwalifikasies is nie langer 'n waarborg vir vaste aanstellings en leefbare salarisse nie. Die getal gekwalifiseerdes, wat 'n heenkome in die buiteland probeer vind, het toegeneem.[26]

Die Italiaanse regering moet met sy ekonomiese en sosiale beleid dus 'n verskeidenheid uitdagings aanpak. Terwyl ekonome in die binne- en buiteland 'n beroep op die regering gedoen het om met sy begroting op ekonomiese groei te fokus, het die regeringspartye ook 'n agenda vir sosiale verandering – 'n belofte wat hulle in die verkiesingsveldtog gemaak het. Tot dusver is die Italiaanse sosiale welvaartstelsel swakker ontwikkel as dié van ander Europese nywerheidslande. Langtermyn-werkloosheid beteken dat mense in armoede moet leef aangesien die Italiaanse staat tot dusver vir 'n maksimum van twee jaar finansiële steun verskaf – mits 'n werknemer bydraes vir die werkloosheidversekeringsfonds betaal het. Die huidige regering beplan om hierdie steun oor 'n langer termyn en vir alle werknemers te betaal. Na raming is daar sowat 6,5 miljoen persone wat reeds op die lang termyn werkloos is – veral in die armer streke van Italië suid van Rome met werkloosheidsyfers van tot 30 persent. Die Italiaanse vise-premier en minister vir ekonomiese ontwikkeling, arbeid en sosiale beleid, Luigi di Maio (Vyf Sterre-beweging), beplan om maandeliks €780 aan langtermyn-werkloses uit te betaal wat aktief werk soek.[27] Daarnaas sal die normale aftree-ouderdom verlaag word.

'n Ander punt op die agenda is 'n belastinghervorming vir klein en baie klein ondernemings. Klein en middelgroot ondernemings het ook met burokratiese struikelblokke te kampe. Sodra hulle byvoorbeeld meer as vyftig werknemers in diens het, is hulle verplig om 'n vakbondsekretaris aan te stel. Baie entrepreneurs het hulle ondernemings derhalwe nie uitgebou nie om hierdie soort inmenging te vermy.[28]

Merkwaardig is die groot omvang van Italië se informele sektor of skadu-ekonomie (veral in die landbou-, bou- en dienstebedryf) wat volgens regeringsverslae op minstens 20 persent van die totale ekonomiese aktiwiteit beraam word en die Italiaanse staat jaarliks meer as €100 miljard aan verlore belastinginkomste kos. Al word dit nie in amptelike statistieke weerspieël nie, dra die informele sektor grootliks by tot Italië se ekonomiese groei – en groei twee keer so snel as die formele sektor.[29] Geld, wat in die skadu-ekonomie verdien word, is immers beskikbaar vir wettige privaat verbruik.

Die Reschenmeer in Suid-Tirol is tussen 1947 en 1949 ingedam vir 'n nuwe waterkragsentrale. Landbougrond en die Middeleeuse Sint Katharinakerk in die dorpie Alt-Graun het in die damwater versink

Daar is kleiner hoeveelhede aardgas- en ruolie-reserwes wat ontgin word, waarby die olie- en gasontginning 'n afnemende tendens toon. In 2017 is 5,3 miljard kubieke meter gas en 86 duisend bpd (1 bpd staan gelyk aan een vat met 159,1 liter per dag) ru-olie ontgin. Die totale oliereserwes word op 0,6 miljard vate beraam.[30]

Italië is sterk afhanklik van energie-invoere wat in sowat 79 persent van sy behoeftes voorsien. 'n Voorstel om hierdie afhanklikheid deur die hervatting van kernkragprojekte te verminder is in 'n referendum, wat op 12 en 13 Junie 2011 gehou is, deur Italiaanse kiesers verwerp.

Tans voorsien ruolie in 36 persent van die land se energiebehoeftes, gevolg deur aardgas met 35 persent, hernieubare energiebronne met 15 persent, vaste brandstowwe met 9 persent en ingevoerde elektrisiteit met vyf persent.[31] Subsidies vir hernieubare energiebronne is deur nuwe wetgewing in Junie 2014 beperk. Stadige groei word verwag by die ontwikkeling van son- en windenergie. Biomassa en biogas speel nog geen noemenswaardige rol nie.

Modebedryf

Die Italiaanse modebedryf is een van die voorste produsente en uitvoerders op die wêreldmark. Die foto wys mode en bybehore wat deur die Venesiaanse modeontwerper Antonia Sautter ontwerp is

Die Italiaanse modebedryf word tradisioneel onder die kernsektore van die ekonomie gereken. Sy omset het in 2017 met 2,4 persent gegroei tot €54,1 miljard. Die bedryf groei oneweredig – so het verkope van eindprodukte soos klere, skoene en bybehore soos sakke gestyg, terwyl die afset van voorprodukte soos tekstielstowwe jare lank gestagneer het. In 2017 het albei deelsektore groei getoon.[32] Uitvoere het in 2017 vir die eerste keer die €30 miljardkerf verbygesteek.

Tans vind in die bedryf 'n belangrike omwenteling plaas, veral as gevolg van die digitalisering van vervaardigings- en bemarkingsprosesse en die groeiende aanlynhandel. Ook word meer aandag aan volhoubaarheid geskenk.

Ná die Tweede Wêreldoorlog het Italiaanse kiesers op 2 Junie 1946 in 'n referendum die toekomstige politieke bedeling (republiek of monargie) en die afgevaardigdes vir 'n grondwetlike vergadering bepaal. 89,1 persent van die 28 miljoen stemgeregtigde kiesers het hul stemme uitgebring. Vir die eerste keer was ook vroue stemgeregtig.

Die eindresultaat is op 18 Junie 1946 deur die Italiaanse Kassasiehof bekendgemaak: 54,27 persent van die uitgebragte stemme was ten gunste van 'n republikeinse staatsvorm, terwyl 45,73 persent die voorkeur aan 'n monargiese stelsel gegee het. 1,5 miljoen stembriewe is ongeldig verklaar (waarvan 1,1 miljoen leeg was). Interessant genoeg was Noord- en Suid-Italië verdeeld oor die toekomstige politieke bedeling. In die noorde het 66,2 persent van kiesers ten gunste van 'n republiek gestem, terwyl die suide 'n monargiese stelsel met 63,8 persent goedgekeur het.

Ongewenste immigrasie uit EU-lidstate, Afrikalande en die Nabye Ooste het een van die grootste uitdagings vir die Italiaanse owerheid geword. So is net die helfte van alle Sinti en Roma in die land (na wie in Italië na aanleiding van hul nomadiese leefstyl as nomadi verwys word) Italiaanse burgers, terwyl tienduisende uit die voormalige Joegoslawië en ander Balkanlande die vrye beweging van werknemers in die Europese Unie misbruik het om hulle in Italië te vestig waar hulle in kampe gehuisves moet word.

Die huisvesting van ongewenste migrante uit Derdewêreldlande het volgens nuusberigte 'n winsgewende bedryf vir georganiseerde misdaad geword. Terwyl sommige kriminele netwerke daarvan beskuldig word dat hulle saam met neofasciste by etniese suiwerings in sekere woonbuurte betrokke is, verdien ander miljoene deur die beskikbaarstelling van behuising vir migrante.

In die tydperk tussen Augustus 2018 en Julie 2019 het sowat 9 000 asielsoekers en onwettige migrante Italië binnegekom.[33]

In April 2014 het die Italiaanse parlement 'n wet (n. 56/2014) afgekondig wat die provinsiale status van die land se tien grootste stedelike nedersettings verhoog het tot dié van metropolitane stede (città metropolitane) – in 'n poging om nuwe vorme van intermunisipale samewerking en koördinasie in Italië se grootste metropolitaanse gebiede te bevorder. Terwyl die wet die skepping van 'n institusionele raamwerk hiervoor reël, het die betrokke metropolitane stede die vryheid en verantwoordelikheid om self die omvang en diepte van die samewerking tussen munisipaliteite te bepaal.[34]

Bron: Statista 2019 / Wêreldbank. Besoek op 6 Oktober 2019

Italië is – ná Japan – die land met die hoogste gemiddelde ouderdoms-mediaan ter wêreld in 2020 – 47,3 jaar. Dit beteken dat een helfte van die bevolking in 2020 jonger en die ander ouer sal wees as 47,3 jaar.[37]