Internasionale Geletterdheidsdag

Internasionale Geletterdheidsdag word jaarliks op 8 September gevier om die noodsaaklikheid van geletterdheid vir persoonlike, ekonomiese en politieke bemagtiging van individue en gemeenskappe onder die aandag van die wêreld te bring. Dié Unesco gedenkdag is op 17 November 1965 geproklameer in opvolging van 'n aanbeveling deur die Wêreldkongres van Ministers van Onderwys oor die Uitwissing van Ongeletterdheid in Teheran om 'n gekoördineerde program van aksie teen ongeletterdheid van stapel te stuur. Op daardie stadium was 44% van die wêreldbevolking ongeletterd.[1][2]

Vyftig jaar later is die getal ongeletterdes gehalveer. In 2016 is ongeveer 758 miljoen persone van 15 jaar en ouer, 20% van alle volwassenes, basies ongeletterd. Twee derdes van die getal is vroue. Geletterdheid onder die jeug (15 tot 24 jaar) staan tans op 91% danksy beter toegang tot skole en verpligte onderwys in die meeste lande. In Sub-Sahara Afrika is die syfer slegs 71% en onder jong vroue slegs 65%.[3] Volgens 'n verslag van Unesco was daar in 2013 124 miljoen kinders wat nie skool bygewoon het nie, meer as die helfte hiervan in Afrika.[4]

Wêreldwye stand van geletterdheid, 2013

Volgens Statistieke Suid-Afrika se Algemene huishoudelike opname in 2014 het 93,4% van die volwasse bevolking (20 jaar en ouer) primêre skool voltooi en kan dus as geletterd beskou word. 73,8% van die kinder- en jeugbevolking (7-24 jaar) het een of ander onderwysinstelling bygewoon.[5]

Die dag word wêreldwyd gevier deur regerings, internasionale organisasies, nie-regeringsorganisasies, die privaatsektor, gemeenskappe en skole. Suksesvolle projekte en beduidende vordering word erken.[6] Unesco het twee Geletterdheidspryse wat jaarliks tydens die hoofviering toegeken word vir buitengewone oplossings wat kan lei tot die bereiking van die 2030 Education Agenda.[7] Die Unesco King Sejong Geletterdheidsprys word toegeken aan regerings, regeringsorganisasies en nie-regeringsorganisasies vir effektiewe geletterdheidsinisiatiewe. Spesiale aandag word gegee aan die bevordering van moedertale in ontwikkelende lande.[8] Die Unesco Confucius Geletterdheidsprys gee erkenning aan individue, regerings, regeringsorganisasies en nie-regeringsorganisasies vir programme gemik op plattelandse volwassenes en die na-skoolse jeug, in besonder vroue en meisies.[9] In 2016 het die Suid-Afrikaanse Departement van Basiese Onderwys die Unesco Confucius Geletterdheidsprys ontvang vir Kha ri Gude (Tshivenda vir 'kom ons leer'), 'n geletterdheidsprogram wat tussen 2008 en 2015 meer as 4 miljoen plattelandse mense gehelp het om basies geletterd te word. Nagenoeg 40,000 vrywilligers het daaraan deelgeneem by 35,000 sentra dwarsdeur die land.[10]

'n Tema wat by die tydsgees pas, word jaarliks gekies vir die viering. Vir die halfeeuviering in 2016 is dit Lees die verlede, skryf die toekoms. Vorige temas soos Geletterdheid en gesondheid, Bemagtiging deur geletterdheid, Geletterdheid en vrede (2011 en 20112 ), Geletterdheid vir die 21ste eeu (2013), Geletterdheid vir volhoubare ontwikkeling en gemeenskappe (2014 en 2015) dui op die beduidende rol wat geletterdheid speel in vooruitgang en lewenskwaliteit.