Honolulu
Honolulu (Hawais: Beskermde hawe[1]) is die hoofstad en grootste stad van die Amerikaanse deelstaat Hawaii met 'n beraamde bevolking van 350 400 (2014) in die stad en sowat 953 200 in die metropolitaanse gebied wat feitlik oor die hele Oahu-eiland strek. Die stad lê aan die suidooskus van die eiland.
|
Honolulu | |
|---|---|
| Kaart | Wapen |
 | |
 | |
| Vlag | |
 | |
| Land |  Verenigde State |
| Deelstaat |  Hawaii |
| County | Honolulu County |
| Koördinate | 21°18′N 157°49′W |
| Stigting | 1809 Vestiging van Koninklike Hof |
| Oppervlak: | |
| - Totaal | 272,1 vk km |
| Hoogte bo seevlak | Op seevlak |
| Bevolking: | |
| - Totaal (CDP, 2014) | 350 400 |
| - Bevolkingsdigtheid | 2 493/vk km |
| - Metropolitaanse gebied | 953 200 |
| Tydsone | UTC-10:00 |
| Burgemeester | Peter Carlisle |
| Amptelike Webwerf | co.honolulu.hi.us |
Honolulu is die politieke en kulturele sentrum van Hawaii en fungeer daarnaas ook as die ekonomiese sentrum van die Sentrale Stille Oseaangebied.
Geskiedenis
Die geskiedenis van die eerste menslike nedersettings in die omgewing van Honolulu is onbekend. Die oudste voorwerpe, wat in die gebied gevind is, en tradisionele mondelinge verhale van Polinesiese setlaars dateer uit die 12de eeu. Voor die aankoms van die eerste vreemdelinge het die hawe van Honolulu die naam Kulolia gedra. Die Engelse kaptein William Brown het die hawe met sy skip Butterworth in die jaar 1794 as die eerste buitelander bereik en dit Fair Haven genoem. Dikwels is dit ook Brown's Harbor genoem, terwyl die huidige naam Honolulu eers later in gebruik gekom het.
Danksy die Pasifiese passaat- of handelswind het steeds meer 18de en 19de eeuse seilskepe op die seeroete na Hawaiï gevaar en Honolulu-hawe aangedoen. Die plek het uiteindelik ook 'n belangrike politieke rol begin speel: Ná sy oorwinning in die Slag van Nu'uanu in Nu'uanu Pali en die verowering van die eiland Oahu in 1804 het koning Kamehameha I sy koninklike hof vanuit die eiland Hawaii na Waikiki verskuif. Die hof is in 1809 weereens na die huidige stadskern van Honolulu verskuif.
Honolulu het vinnig tot die grootste hawe van die Hawaii-eilandgroep gegroei, veral danksy die handel met sandelhout, en die hawe was 'n belangrike tussenstasie vir skepe wat op die seeroete tussen Noord-Amerika en Asië gevaar het. Daarnaas was die hawe 'n belangrike stasie vir walvisjagters.
Die Duitse botanikus Adelbert von Chamisso (1781-1831), wat in die vroeë 19de eeu 'n wêreldreis aan boord van die Russiese brik Rurik onderneem het, het op 27 November 1816 een van die eerste reisberigte oor Honolulu geskryf. Die stad was destyds 'n mengsel van inheemse huise met strooidakke en Europese argitektuur met wit mure en rooi dakke.
In die jaar 1850 het koning Kamehameha III Honolulu tot die nuwe hoofstad van sy koninkryk Hawaii verklaar; Honolulu het sodoende Lahaina op die eiland Maui as regeringsetel vervang. Kamehameha III was ook die dryfkrag agter die vinnige modernisering van Honolulu, en tydens sy regering en dié van sy opvolgers het geboue soos St. Andrew's-katedraal, die Iolani-paleis en Aliiolani Hale ontstaan.
Die eerste kerk is nog uit koraalblokke gebou, maar met die aankoms van 'n groeiende aantal sendelinge uit Noord-Amerika is ook die eerste vooraf vervaardigde houthuise ingevoer. Die eerste sakemanne, wat hul ondernemings in Honolulu gestig het, was nasate van sendelinge. Vanaf die middel van die 19de eeu het talle kontrakarbeiders uit China, Japan, die Filippyne, Portugal en Korea hulle ná die afloop van hul werkooreenkomste op Hawaiïese plantasies in hul eie etniese woonbuurte in Honolulu kom vestig.
Die stad het ook as die administratiewe sentrum van die latere Republiek van Hawaii en die VSA-deelstaat Hawaii gedien, wat in die jaar 1959 gevorm is. Honolulu en Hawaii het ná die deelstaat se toetreding tot die Unie 'n eersterangse trekpleister vir toeriste uit Noord-Amerika en ander wêrelddele geword en 'n geweldige ekonomiese opswaai beleef. Honolulu is vandag 'n moderne Amerikaanse metropool met talle wolkekrabbers, terwyl Waikiki met sy groot aantal hotelle tot die sentrum van die plaaslike toerismebedryf ontwikkel het.
Argitektuur
Sakrale geboue
St. Andrew's-katedraal in die middestad van Honolulu was vroeër die setel van die Anglikaanse Kerk van Hawaii, maar word tans deur die Amerikaanse Episcopal Chuch in die deelstaat Hawaii as setel van sy plaaslike biskop gebruik.
Die bou van die katedraal is oorspronklik op inisiatief van koning Kamehameha IV en sy eggenote Emma beplan. Albei was vriende van die Britse koningin Victoria en vroom aanhangers van die Kerk van Engeland. Die koning is egter op die feesdag van Sint-Andries in 1863, nog voor die hoeksteenlegging van die kerkgebou, oorlede. Sy broeder Kamehameha V het die projek as troonopvolger voortgesit en die hoeksteen ter ere van sy voorganger gelê.
Die katedraalkerk is in die Franse Gotiese boustyl opgerig en bestaan uit vooraf vervaardigde bouelemente wat uit Engeland ingevoer is. Die wesfasade pronk met 'n brandgeskilderde kerkvenster wat van die bodem tot by die dakrand strek en die verskillende Europese ontdekingsreisigers uitbeeld wat 'n besoek aan die Hawaii-eilande afgelê het.
St. Andrew's is een van slegs drie ander katedraalkerke in Hawaii - Cathedral of Our Lady of Peace; Saints Constantine and Helen, 'n katedraal van die Grieks-Ortodokse aartsbisdom van Amerika; en die Rooms-Katolieke Co-Cathedral of Saint Theresa of the Child Jesus.
Die Kawaiahaʻo-kerk, wat eweneens in Honolulu se middestad geleë is, het vroeër as die nasionale kerk van die Koninkryk Hawaii en kapel van die koninklike gesin gedien. Derhalwe word na die kerk in die omgangstaal ook as die "Westminster-abdy" van Hawaii verwys. Die naam is afgelei van die Hawaise Ka wai a Haʻo (letterlik "Die water wat aan Haʻo behoort" - die term verwys na die kerk se ligging by 'n fontein en varswaterpoel wat deur 'n vroulike stamhoof met die naam Haʻo beheer is).
Die kerkgebou is tydens die regentskappe van die konings Kamehameha II en Kamehameha III in die periode tussen 1836 en 1842 volgens 'n ontwerp van eerwaarde Hiram Bingham in die tipiese Nieu-Engeland-boustyl van Hawaise sendingstasies opgerig. 14 000 koraalstene met 'n gewig van een pond elk is uit 'n koraalrif voor die suidkus van Oahu ontgin om as boumateriaal te dien.
Die Kawaiahaʻo-kerk is deur die Hawaise stamhoofde en lede van die regerende Kamehameha- en Kalākaua-dinastieë besoek. Sy boonste galery is met 21 portrette van lede van die koningshuis versier. Koning Lunalilo het die kerk se begraafplaas bo die koninklike mausoleum verkies en is hier ter ruste gelê.
Die kerk is een van die oudste Christelike sakrale geboue in Hawaii wat bewaar gebly het en word as 'n Nasionale Historiese Baken in die Amerikaanse Nasionale Register van Historiese Plekke gelys. Die kerkdienste word gedeeltelik in Hawais aangebied.
Ekonomie
Honolulu is 'n belangrike knooppunt van lug- en seeverkeer en bowendien danksy die tropiese klimaat 'n eersterangse toeristebestemming. Die strand van die stadswyk Waikiki is wêreldwyd bekend. Naby die stad lê die Amerikaanse vlootbasis Pearl Harbor, wat op 7 Desember 1941, tydens die Tweede Wêreldoorlog, die toneel van 'n Japannese blitsaanval was.
Die toerismebedryf is tans die belangrikste ekonomiese sektor nog voor die handel en die militêre basisse. Honolulu beskik oor moderne hawegeriewe wat onder meer plaaslike uitvoergoedere soos ingeblikte pynappels, suiker en tekstiele hanteer.
Ekonomiese geskiedenis
Honolulu was teen die middel van die 19de eeu 'n seehawe vir walvisvangers. Die hawe het vinnig tot 'n belangrike handelsentrum in die Stille Oseaan ontwikkel wat goedere soos sandelhout, walvisolie en pelse gehanteer het. Met die agteruitgang van die walvisolie- en sandelhouthandel het die ekonomiese swaartepunt na die uitvoer van pynappels en suiker verskuif.
Die invloedryke suikernyweraars het selfs daarin geslaag om die laaste koninklike regering van Hawaii omver te werp en die anneksasie deur die Verenigde State te orkestreer. Vandag word sowat 'n vyfde van die Honolulu-distrik se oppervlakte deur landbougebiede beslaan, alhoewel steeds meer land vir bouprojekte afgestaan word.
Nadat die suikerproduksie op talle plantasies gestaak is, het meer gediversifiseerde landbouaktiwiteite 'n opswaai beleef. Akwakulture, wat die teelt van visse, skulpvisse, alge en ander spesies behels, het in die afgelope jare sterk gegroei. In 2002 was daar reeds dertig sakeondernemings in dié bedryf wat seekos ter waarde van $4,2 miljoen verkoop het.
Ander belangrike ekonomiese sektore is navorsing en ontwikkeling, veral op die gebied van oseanografie, astrofisika, geofisika en biomedisyne, nywerhede en handel. Plaaslik vervaardigde goedere sluit juweliersware, tekstiele, voedsel en dranke, gomlastiekprodukte, boumateriale, elektronika en rekenaartoerusting in. Toerisme se jaarlikse bydrae tot die plaaslike ekonomie beloop $10 miljard.
Stadsregering
Die oorspronklike bestuursraad van Honolulu is lankal vervang deur 'n burgemeester en 'n stadsraad wat Honolulu County as 'n sogenaamde gekonsolideerde stad-county bestuur. Munisipale verantwoordelikhede sluit onder meer watervoorsiening, sanitasie, instandhouding en onderhoud van strate, kiesersregistrasie, burgerlike verdediging, die uitreik van rybewyse en voertuiglisensies, brandweer- en mediese nooddienste in.
Honolulu County (City & County of Honolulu) se munisipale regering is een van die grootstes in die Verenigde State met 'n jaarlikse begroting van 1 miljard VSA-$ (7,2 miljard ZAR). Die huidige burgemeester van Honolulu is Peter Carlisle.
Toerisme en besienswaardighede
Teen die einde van die 1920's was Honolulu 'n reisbestemming vir 'n klein klompie welgesteldes. Die stad het toe oor net twee hotelle beskik, die Royal Hawaiian Hotel, wat in 1927 geopen is, en die Moana Hotel met sy kenmerkende Moorse boustyl, wat in 1901 opgerig is.
Eers teen die middel van die dertigerjare het die Amerikaanse lugvaartmaatskappy Pan American Airlines met sy beroemde Hawaii Clippers 'n gereelde lugroete tussen San Francisco aan die Amerikaanse weskus en Honolulu ingestel. Dit was die begin van die massatoerisme, wat vandag veral Amerikaanse, Japannese en Kanadese toeriste na die eiland lok.
Die bekendste baken van Waikiki is die Diamond Head, 'n uitgewerkte vulkaan met 'n hoogte van 232 meter, wat aan die einde van die strand lê. Die naam is afgelei van kristallyne gesteentes (kwartsiet), wat in 1825 in die krater gevind en aanvanklik as diamante beskou is.
Verwysings
 |
Wikimedia Commons bevat media in verband met Honolulu, Hawaii. |
Bronliteratuur
- Beechert, Edward D.: Honolulu: Crossroads of the Pacific. Columbia: University of South Carolina Press 1991
- Stahn, Eberhard: Hawaii. Reiseführer mit Landeskunde. Buchschlag naby Frankfurt (Main): Mai 1995
- Stone, Scott C. S. Honolulu: Heart of Hawaii. Tulsa, Oklahoma: Continental Heritage Press 1983
|
Hoofstede van die Verenigde State | .svg.png.webp){kind=small} |
||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Hoofstede van onafhanklike lande | Apia • Canberra • Funafuti • Honiara • Majuro • Ngerulmud • Nukuʻalofa • Palikir • Port Moresby • Port Vila • Suid-Tarawa • Suva • Wellington • Yaren | .svg.png.webp) |
|---|---|---|
| Hoofstede van afhanklike gebiede | ||
| Hoofstede van | Afrika • Asië • Europa • Noord-Amerika • Suid-Amerika | |
