Hokkie
Hokkie is 'n balsport wat deur twee spanne gespeel word. Elke span bestaan uit elf spelers wat 'n gekromde stok gebruik om die bal op die grond te speel. Die veld is soortgelyk aan 'n sokkerveld en net soos by sokker word doele aangeteken wanneer die bal in die teenstanders se doelhok beland. Hokkie is 'n wintersport wat deur sowel mans as vroue gespeel word. Hoewel mans voor vroue in Suid-Afrika hokkie gespeel hel, het vrouehokkie baie vinniger ontwikkel en het Suid-Afrika al die wêreld se beste vrouehokkiespan gehad.
Die spel
Geskiedenis
Daar word aanvaar dat hokkie die oudste bal-en-stokspel asook een van die heel oudste spansportsoorte is. Dit het waarskynlik sy oorsprong in 'n spel wat omstreeks 2000 v.C. in Persië gespeel is. Graftekeninge wat in Egipte gevind is, dui ook daarop dat 'n spel met 'n gekromde stok reeds duisende jare gelede daar gespeel is. In Westerse beskawings is spele soortgelyk aan die moderne hokkie veral in die Angel-Saksiese lande gespeel.
Die Ierse spel "hurly", die Skotse spel "shinty" en die Franse spel "hoquet" kan as regstreekse voorlopers van moderne hokkie beskou word. Die eerste hokkiereëls is in 1875 in Brittanje opgestel en die spel het op dreef gekom toe die bekende Wimbledonklub in 1883 en die Hockey Association in 1886 gestig is. Mettertyd is nog reëls amptelik bygevoeg. Vanuit Brittanje het die spel na die Britse kolonies en later die Europese vasteland versprei.
Reëls
Hokkie word deur twee spanne van elf spelers elk op 'n reghoekige veld met twee netdoelhokke aan weerskante gespeel. Die bal, omtrent so groot soos 'n krieketbal maar wit in plaas van rooi, word geslaan met 'n reguit stok waarvan die onderste punt gebuig is. Die kromming van die stok moet van hout en die kant waarmee die bal geslaan word, afgeplat wees. Die bal word gewoonlik op die grond langs geslaan, hoewel dit ook deur die lug geslaan mag word maar op so 'n wyse dat dit nie vir ander spelers gevaar inhou nie.
Die stok mag egter nooit hoër as 'n speler se skouer opgelig word nie. Die doelwagter is die enigste speler wat die bal met alle liggaamsdele mag keer en dit ook mag skop of gooi. Daarom dra hy beenskutte, handskoene en soms ook 'n gesigskerm. Ander spelers mag die bal slegs met die stok of die hand stop, maar mag dit nooit skop of gooi nie. 'n Wedstryd begin met die sogenaamde instok.
Die bal word op die middelpunt van die veld geplaas en een speler van elke span moet die grond en mekaar se stokke (bokant die bal) drie keer liggies tik. Die speler wat die bal daarna eerste raak, slaan dit na sy spanmaats, wat dit veld op na die teenstanders se doelhok probeer speel. Wanneer ʼn speler in besit van die bal is, mag geen ander speler tussen hom en die bal inbeweeg of hom met sy stok hinder nie. Onkantspel, dit wil sê wanneer ʼn aanvallende speler in die teenstander se halfgebied voor die bal en voor minder as drie verdedigende spelers is, word met 'n vryhou aan die verdedigende span gestraf. Doele mag net van binne die doelsirkel aangeteken word, en die meeste doele volg na 'n hoekhou wat toegeken word vir oortredings deur verdedigende spelers.
Daar word onderskei tussen 'n langhoekhou, wat binne 3 m van die hoekvlag af uitgevoer moet word, en 'n korthoek- of strafhoekhou, wat van enige punt op die doellyn verder as 9 m van die doelhok af waargeneem kan word. Wanneer 'n verdedigende speler binne sy doelgebied 'n oortreding begaan waardeur 'n doel verhinder word, word 'n strafhou toegeken wat van 6 m voor die middelpunt van die doelhok af waargeneem word en net deur die doelwagter gekeer mag word.
Wedstrydsport
Naas wêreldkampioenskapstoernooie is die hokkietoernooie by die Olimpiese Spele die belangrikste wedstryde. Net manshokkie word by die Spele toegelaat. Die land wat tot dusver die meeste goue medaljes verower het, is Indië, wat tussen 1928 en 1956 onoorwonne was en ook in 1964 gewen het. Ander lande wat die afgelope dekade sterk na vore getree het, is Pakistan, wat in 1960 en 1968 goue medaljes verower het, asook Wes-Duitsland, Nederland, Brittanje en Nieu-Seeland.
Hokkie in Suid-Afrika
Hokkie is in Suid-Afrika reeds voor die eeuwisseling deur mans gespeel. Die heel eerste wedstryd het in 1899 in Kaapstad plaasgevind. Dit was egter die vroue wat in 1923 die eerste landwye unie, die Suid-Afrikaanse Vrouehokkie-unie, gestig het. Danksy die groot belangstelling in hokkie as wintersport by skoolmeisies en universiteitstudente, tel Suid-Afrika se vroue tans onder die wêreld se beste speelsters. Suid-Afrika het in 1925 sy toetrede tot internasionale hokkie gemaak toe 'n Engelse vrouespan die land besoek en al die toetse gewen het.
Die Springbokdames se eerste oorsese toer was in 1926/ 27, toe hulle ook hul eerste internasionale oorwinning behaal het deur Frankryk met 5-1 te klop. Talle internasionale wedstryde het gevolg en in 1950 het Suid-Afrika die Internasionale Federasie van Hokkieverenigings se wêreldtoernooi aangebied. Teen die middel van die sestigerjare was Suid-Afrika se vrouehokkie so sterk dat die Springbokke in 1965 die ewe-sterk Engelse span geklop het. Twee jaar later, onder leiding van hul kapteine, Angela Harrison, was die span op 'n internasionale toernooi in Wes-Duitsland onoorwonne en kon dus aanspraak maak daarop dat hul die beste vrouespan ter wêreld is. Hierdie prestasie was aan speelsters soos onder andere Annette van Pletzen, Thelma Martin, Denise Bullough en Rina van Zyl te danke.
Weens politieke druk kon Suid-Afrikaanse spanne egter sedert 1967 nie meer aan amptelike kampioenskapsbyeenkomste oorsee deelneem nie. Manshokkie in Suid-Afrika het veeI stadiger as die van vroue ontwikkel en die eerste Springbokspan is eers in 1948 gekies vir ʼn besoek deur 'n Britse uitnodigingspan, die Swallows. Die Springbokke het die toets gewen, maar die eerste groot deurbraak op internasionale gebied het eers in 1957 gekom toe die Suid-Afrikaanse mansspan op 'n uitgebreide toer deur Europa oorwinnings oor Engeland, Ierland, Frankryk, Finland en Oostenryk behaal het.
Soorte
Daar is verskeie hokkiesoorte, wat verskil in gewildheid weens verskeie faktore.
Die verskillende soorte sluit in:
- Veldhokkie - word op gras, of AstroTurf, met 'n bal gespeel
- Yshokkie - word met ysskaatse op 'n ysoppervlakte (natuurlik of mensgemaak) met 'n hokkiekabouter gespeel
- Onderwaterhokkie
Verwysings
- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409524 band
