Hertagtiges

Die Hertagtiges is herkouende soogdiere van die familie Cervidae. Spesies sluit in die rendier (kariboe), witsterthert, Amerikaanse elk, Amerikaanse eland, edelhert, damhert en reebok. Hulle word ook herte of takbokke genoem. Ramme van feitlik alle spesies skud jaarliks hul gewei (horings) af en groei nuwes.

Hertagtiges
Tydperk: Vroeë Oligoseen – hede 30–0 m. jaar gelede
Ook bekend as: Takbokke
’n Paar lede van die familie Cervidae (kloksgewys van links bo): edelhert, sikahert, barasingahert, rendier en witsterthert.
Wetenskaplike klassifikasie
Koninkryk: Animalia
Filum: Chordata
Klas: Mammalia
Orde: Artiodactyla
Familie: Cervidae
(Goldfuss, 1820)
Die habitat van die Hertagtiges.
Die habitat van die Hertagtiges.
Subfamilies

Capreolinae
Cervinae

Die familie word onderverdeel in twee subfamilies, Capreolinae en Cervinae, wat elk weer in twee tribusse verdeel word.

Habitat
’n Damhert in die VSA.

Herte woon in ’n verskeidenheid biome, van toendra tot tropiese reënwoude. Hoewel hulle dikwels met woude verbind word, woon baie spesies in oorgangsgebiede tussen woude en steppe of grasveld. Die meeste groot spesies hou in gematigde, gemengde en bladwisselende woude, bergwoude, tropiese droë woude en savanne (oop spasies). Om in oop spasies in woude na kos te soek, strek eintlik tot voordeel van die hert omdat dit so die soorte gras, onkruid en kruie ontbloot waarvan hulle hou. Voldoende woud- en struikbedekking is egter steeds nodig vir bevolkings om te groei en floreer.

Herte kom algemeen voor, op al die kontinente buiten Antarktika en Australië, hoewel Afrika net een inheemse hert het: die Barbaryse hert, ’n subspesie van die edelhert wat in die Atlasgebergte in die noordweste van die kontinent voorkom. Damherte is egter in Suid-Afrika ingebring. Klein spesies spiesherte en suidelike poedoes van Sentraal- en Suid-Amerika asook muntjaks van Asië hou gewoonlik in digte woude en word selde in oop spasies gesien. Van die spesies is baie gespesialiseerd en kom net in berge, grasvelde, moerasse of streke om woestyne voor. Sommiges, soos die rendier en Amerikaanse eland, kom net in die noordelike gebiede van Noord-Amerika en Eurasië voor.

Beskrywing
Die sterte van die I) witsterthert, II) muildierhert, III) swartsterthert, IV) elk en V) edelhert.
’n Wit damhert in Chicago.

Herte weeg gewoonlik tussen 30 en 300 kg. Die kleinste spesie, die noordelike poedoe, weeg sowat 10 kg en die grootste, die Amerikaanse eland, 431 kg. Hulle het gewoonlik soepel, kompakte lywe en lang, sterk bene vir loop in bosgebiede. Hulle is ook uitstekende springers en swemmers. Hulle is herkouers en het vier maagkamers. Hul tande is aangepas om plante te vreet en hulle het dus nie boonste snytande nie; hulle het in die plek daarvan ’n harde kussing aan die voorkant van die bokaak. Sommige herte, soos dié van die eiland Rum in Skotland,[1] eet wel vleis as dit beskikbaar is.[2]

Sommige spesies het vergrote hoektande bo wat skerp slagtande vorm, terwyl ander glad nie oogtande het nie. Herte se kiestande help hulle om ’n groot verskeidenheid plante fyn te maal.[3]

Herte het ’n lewer, maar geen galblaas nie. Hulle het ook ’n tapetum lucidum, ’n weefsellaag in die oog, wat hulle uitstekende nagsig gee.

Gewei

Buiten die Chinese waterhert, wat slagtande het, het alle manlike herte gewei (horings). Net by die rendiere het ooie ook gewei. Dit is ’n beenagtige struktuur wat uit die hert se skedel groei en bedek word deur ’n fluweelagtige buitenste laag. Net voor die paarseisoen vryf die hert die fluweellaag af. Ná die paarseisoen val die gewei af.

Die witsterthert.

Tydens die paarseisoen gebruik ramme hul gewei om met mekaar te baklei om die aandag van die ooie in ’n trop. Die twee ramme omsirkel mekaar, buig hul nekke af en storm. Die geweie raak ineengestrengel en die ramme veg so sonder om beserings aan die gesig te veroorsaak.[4]

Die gewei kan ook ’n teken van dominansie wees. Ramme met groter gewei relatief tot hul liggaamsgrootte is geneig om ’n groter weerstand teen patogene (kieme) te hê[5] asook ’n groter voortplantingsvermoë.[6]

Die gewei verskil grootliks van spesie tot spesie.

Kleur

Kleure verskil van spesie tot spesie en selfs binne spesifieke spesies. Hulle kan wit, donkerder of bont wees. Die grootste bevolking wit herte kom in Seneca County, New York, voor. Die kleur is die gevolg van ’n resessiewe geen.

’n Trop wit damherte kom naby die nasionale laboratoriums Argonne in Noord-Illinois voor.[7]

Witstertherte is bruin met wit vlekke wanneer hulle gebore word. Soms het hulle ’n grys kleur, wat hulle vuil laat lyk. In die middel van hul tweede jaar word hulle spierwit, en hulle word dikwels aangesien vir albino's.

Biologie

Dieet

Herte eet hoofsaaklik blare. Hulle het klein mage in vergelyking met ander herkouers, maar het ’n groot hoeveelheid minerale soos kalsium en fosfaat nodig om die groei van die gewei te bevorder. Anders as skape en beeste wat groot hoeveelhede laeveselkos eet wat vinnig deur die spysverteringstelsel beweeg, eet herte maklik verteerbare lote, jong blare, vars gras, sagte takke, vrugte, fungi en korsmos.

Voortplanting

Byna alle herte is enkelouers; net die ma sien om na die lammers. Hulle het gewoonlik een of twee (selde drie) lammers ná ’n dragtigheidsperiode van tot 10 maande vir die Europese reebok. Die meeste lammers word gebore met wit vlekke op hul pels, maar hulle verloor gewoonlik die wit vlekke aan die einde van hul eerste winter. Binne die eerste 20 minute van ’n lam se lewe neem hy sy eerste treë. Sy ma lek hom skoon sodat hy feitlik geen reuk het wat ’n roofdier kan bespeur nie.[8] Die lam bly in die gras totdat hy sowat ’n week oud is en sterk genoeg is om saam met sy ma te loop. Hulle bly vir sowat ’n jaar bymekaar. ’n Mannetjie verlaat gewoonlik sy ma en sien haar nooit weer nie, maar wyfies kom soms terug saam met hul eie lammers en vorm klein troppe.

Verwysings
  1. Owen, James (25 Augustus 2003). "Scottish Deer Are Culprits in Bird Killings" (in Engels). National Geographic News. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Junie 2018. Besoek op 16 Junie 2009.
  2. Dale, Michael (1988). "Carnivorous Deer". Omni Magazine: 31.
  3. Cockerill, Rosemary (1984). Macdonald, D. (red.). The Encyclopedia of Mammals. New York: Facts on File. pp. 520–529. ISBN 0-87196-871-1.
  4. Emlen, D. J. 2008. "The Evolution of Animal Weapons", The Annual Review of Ecology, Evolution, and Systematics. 39:387-413.
  5. Ditchkoff, S. S., R. L. Lochmiller, R. E. Masters, S. R. Hoofer, R. A. Van Den Bussche. 2001. "Major-histocompatibility-complex-associated variation in secondary sexual traits of white-tailed deer (Odocoileus virginianua) evidence for good-genes advertisement," Evolution. 55:616-625.
  6. Malo, A. F., E. R. S. Roldan, J. Garde, A. J. Soler, M. Gomendio. 2005. "Antlers honestly advertise sperm production and quality," Proceedings of the Royal Society of Biological Sciences, 272:149-157.
  7. "Herd of white deer roams Argonne campus" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 15 Junie 2011. Besoek op 16 Junie 2015.
  8. Deer – info and games Sheppard Software.

Eksterne skakels
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.