Luxemburg

Die vroegste nedersettings in die gebied van die huidige Luxemburg is deur Kelte gestig en dateer uit die 2de eeu v.C. Sowat honderd jaar later het die Romeine die streek binnegedring toe Julius Caesar met sy troepe tussen omstreeks 58 en 52 v.C. op 'n veroweringsveldtog in Gallië en Germanië was. Dit het vervolgens deel van die Romeinse Ryk (Imperium Romanum) geword.

In die 5de eeu, die tydperk van die volksverhuising, is die Romeine deur Germaanse Franke teruggedring. Rondtrekkende monnike het die bewoners in die gebied tot die Christendom bekeer en kloosters opgerig. Die beroemde Klooster Echternach is in 698 deur die Angel-Saksiese sendeling Willibrord gestig.

Koning Lotarius II van Lotaringe (omtrent 835-869) het die gebied van Luxemburg as leen aan die abdy van Sint Maximinus van Trier (Duitsland) gegee. Die owerstes van die klooster het Luxemburg as leenhere in die 9de en 10de eeu geregeer. Die burg wat tot beskerming van die streek opgerig is, het sy naam ook aan die omliggende gebied verleen. Die vroegste dokument waarin die naam Luxemburg verskyn dateer uit die jaar 963 toe graaf Siegfried Lucilinburhuc, die "klein burg" op die rotse van die huidige stad gekoop het.

Luxemburg was tot 1443 'n onafhanklike graafskap en later 'n hertogdom binne die verband van die Heilige Romeinse Ryk. Tydens die Middeleeue het vier Duitse keisers, vier Boheemse en een Hongaarse koning vanuit Luxemburg gekom; die bekendstes was Hendrik VII, hertog van Luxemburg en keiser van die Heilige Romeinse Ryk (1308–1313); Johan die Blinde, graaf van Luxemburg en koning van Boheme; Karel IV, Wenceslous II en Sigismond, keisers van die Heilige Romeinse Ryk en konings van Boheme. In sy bloeitydperk het die magsgebied van die Huis Luxemburg van Duitsland tot by die Russiese grens gestrek. Keiser Karel IV (1347–1378) het Luxemburg in 1354 tot hertogdom verhef.

In sy geskiedenis het Luxemburg groot dele van sy grondgebied aan België, Pruise en Frankryk afgestaan

Tussen 1443 en 1815 is Luxemburg deur buitelandse magte regeer: Deur die Boergondiërs (1443 tot 1506), deur die Spanjaarde (1506 tot 1684), deur die Franse (1684 tot 1697), deur die Oostenrykers (1714 tot 1795), en 'n tweede keer deur die Franse (1795 tot 1814).

Die Kongres van Wene (1815) het die onafhanklikheid aan Luxemburg verleen as deelstaat van die Duitse Bond en in personele unie met die koning van Nederland (tot by die jaar 1890, die begin van Luxemburg se eie dinastie). Eers met die Verdrag van Londen (1839) het die groothertogdom sy volle soewereiniteit verkry, wat egter nog twee keer – tydens die Eerste en Tweede Wêreldoorlog – geskend is. Die land is in sy geskiedenis ook drie keer gedwing om gebiede aan Frankryk, België en Duitsland af te staan.

In 1890 het die Nederlandse koningshuis, die Huis Oranje-Nassau, in sy manlike linie uitgesterf. Volgens 'n privaatregtelike familieverdrag, wat tussen die prinse uit die Huis Nassau (die Nassause Erfvereniging) gesluit is, het die naaste manlike bloedverwante, die hertoë van Nassau-Weilburg, aan die bewind gekom. Sodoende is Luxemburg vir die eerste keer in sy geskiedenis deur sy eie erflike dinastie, die huis Nassau-Weilburg, geregeer.

Ná die afsterwe van die Nederlandse koning Willem III in 1890 het Luxemburg sy volle onafhanklikheid verwerf. Die groothertogdom het egter ook ná die stigting van die Noord-Duitse Bond en die Duitse Ryk tot en met 1919 'n lidstaat van die Duitse Doeane-Unie (Deutscher Zollverein) gebly.

Gedurende die Eerste Wêreldoorlog (1914–1918) is die Luxemburgse neutraliteit deur Duitse troepe geskend. Die groothertogdom is beset en het as opmarsgebied teen Frankryk gedien. Die soewereiniteit en politieke meganismes van die groothertogdom is egter nie aangetas nie. Die pro-Duitse gesindheid van groothertogin Marie Adelheid tydens die oorlog het in 1918 aanleiding tot 'n staatskrisis gegee. Liberale en Sosialiste het 'n poging onderneem om die monargie af te skaf en die aansluiting by België teweeg te bring, maar die Luxemburgse parlement het in Desember 1918 met 29 teen 11 stemme ten gunste van die onafhanklikheid van die groothertogdom gestem. Marie Adelheid het in die volgende jaar onder politieke druk geswig en ten gunste van haar suster Charlotte bedank.

In 1922 is die doeane-unie tussen België en Luxemburg gestig, terwyl die Franse troepe die land in 1925 ontruim het.

Vandag is Luxemburg 'n lidstaat van die Europese Unie wat ondanks die noue samewerking met sy bure sy politieke en kulturele onafhanklikheid handhaaf. Die nasionale leuse is dan ook "Mir wëlle bleiwe wat mir sinn" (Ons wil bly wat ons is).

Die besigheidspark Centre Drosbach in Luxemburg (stad)

Die ekonomiese struktuur van Luxemburg, wat oorspronklik deur swaar nywerhede en landbou oorheers is, het sedert die vroeë 1970's ingrypend verander. In dié dekade het dit steeds geblyk dat die belangrikheid van swaar nywerhede geleidelik sou afneem, en die Luxemburgse regering het vanaf 1975 'n doelbewuste en konsekwente beleid van ekonomiese diversifisering gevolg waarvolgens nuwe nywerhede gevestig en die finansiële en assuransiesektor ontwikkel is.

Luxemburg beskik oor beperkte naturlike hulpbronne soos leisteen, kalk, sand en kieselsteen. 98 persent van Luxemburg se energiebehoeftes – aardolie, aardgas, steenkool en elektrisiteit – moet ingevoer word. Tans word pogings onderneem om die aandeel hernieubare energie te verhoog.

Die Luxemburgse regering bevorder sedert 1929 danksy 'n liberale wetgewing die vestiging van buitelandse beleggingmaatskappye en banke. Vandag is die land een van die finansiële sentra van Europa, en die voordelige belastingwetgewing lok groot en klein beleggers na die groothertogdom. Ander belangrike sektore van die ekonomie is handel en vervoer, assuransiemaatskappye, media en radio- en televisiemaatskappye wat ook programme vir die buurlande uitsaai. Die Luxemburgse onderneming SES-Global is die grootste satellietmaatskappy ter wêreld. Satelliet-TV-, -radio-, en -datatransponders word vir heel Europa aangebied. Die belangrikste uitvoergoedere is metale, masjiene, plastiek en industriële gom.

Ná die globale finansiële krisis het die banksektor 'n konsentrasieproses ondergaan, terwyl honderde Luxemburgse ondernemings in 2011 en 2012 bankrot gespeel het. Intussen toon aandelefondse stewige groei. Die regering se ekonomiese beleid fokus tans op nuwe snelgroeiende sektore soos logistiek, hernieubare energie, inligtingstegnologie, navorsing en biotegnologie.

Esch-sur-Alzette (Esch-Uelzecht), 'n voormalige mynbousentrum

Die regerings van Luxemburg het al vroeg die noodsaaklikheid besef om deel van 'n groter ekonomiese gemeenskap te word. In 1842 het Luxemburg by die Duitse Doeane-unie aangesluit. Eers met die einde van die Eerste Wêreldoorlog het die groothertogdom in sy buitelandse en ekonomiese beleid nader aan België beweeg. Die twee lande vorm sedert 1921 'n ekonomiese gemeenskap wat in 1958 deur Nederland vergroot en tot die Benelux-unie uitgebou is. In 1957 het Luxemburg ook 'n lid van die Europese Ekonomiese Gemeenskap geword, die historiese voorloper van die Europese Unie.

Met die opbloei van die staalnywerheid aan die begin van die 20ste eeu het Luxemburg een van die welvarendste Europese nasies geword, en sy landbou, nywerhede en dienstesektor strewe steeds daarna om ten opsigte van modernisering en integrasie in die Europese ekonomie die voortou te neem.

Vanaf 1969 het die Luxemburgse regering massief in die Arbed-staalaanlegte belê, en reeds een jaar later het die Luxemburgse staalproduksie 'n rekordsyfer van 5,5 miljoen ton bereik (wat gelykstaan aan 16 ton per inwoner of twintig keer so veel as byvoorbeeld in Duitsland). Staal het destyds twee derdes van Luxemburg se uitvoerwaarde gelewer en 'n groot aantal werkgeleenthede geskep wat ook duisende buitelandse werknemers ingesluit het.

Ná 'n dekade met 'n gemiddelde jaarlikse groeikoers van die bruto binnelandse produk (BBP) van vyf persent het dié groeikoers in 2008 verstadig tot 2,8 persent. In 2009 het die BBP selfs met 5,3 persent gekrimp. Intussen het die Luxemburgse ekonomie sy groeikoers hervat met 2,7 persent in 2010, 1,6 persent in 2011 en 0,3 persent in 2012.

Die inflasiekoers het in 2012 2,7 persent beloop, die werkloosheidsyfer het in Julie 2013 op 7 persent gestaan. Luxemburg is een van die lande met die hoogste per capita-inkomste ter wêreld – die BBP per capita het in 2012 €83 600 beloop. Luxemburg se dinamiese ekonomie verskaf werk aan 156 800 pendelaars uit die buurlande wat daagliks na die groothertogdom stroom. Die bruto minimum-loon of -salaris is in Januarie 2007 op 1 570,28 € vasgestel.