Groothertog Dmitri Pawlowitsj van Rusland

Dmitri as ’n tiener.

Groothertog Dmitri Pawlowitsj is by Ilinskoje naby Moskou gebore as die seun van groothertog Pawel Aleksandrowitsj en kleinseun van tsaar Aleksander II van Rusland. Hy was dus ’n neef van die laaste tsaar, Nikolaas II. Sy ma, Alexandra Georgievna van Griekeland, was ’n dogter van koning George I van Griekeland en sy vrou, Olga Konstantinowna van Rusland. Hy was dus ook ’n neef van prins Philip, Hertog van Edinburg.

Dmitri en sy suster, Maria is hoofsaaklik deur hul oom en tante groothertog Sergei Aleksandrowitsj van Rusland en groothertogin Elisabeth Fjodorowna grootgemaak. Elisabeth was die suster van tsarina Aleksandra.

Dmitri se ma was sewe maande swanger met hom toe sy in ’n boot gespring het terwyl sy saam met vriende uit was en geval het. Sy het die volgende dag op ’n bal ineengestort met geboortepyne. Dmitri is kort daarna gebore, maar sy ma het in ’n koma verval waaruit sy nooit gekom het nie. Dokters het nie veel hoop vir Dmitri gehad nie, maar hy het oorleef met die hulp van groothertog Sergei, wat hom die baddens gegee het wat die dokters voorgeskryf het en hom in ’n wiegie met warmwaterbottels gehou het om sy temperatuur konstant te hou.[1]

In 1905 is Sergei, toe goewerneur-generaal van Moskou, deur sosialiste vermoor tydens die 1905-rewolusie.[2] Daarna het Dmitri by die tsaar en sy gesin gewoon. In ’n stadium was daar gerugte dat hy die troonopvolger kan word in die plek van die tsaar en tsarina se seun, Aleksei, wat hemofilie gehad het, deur ’n huwelik met groothertogin Olga Nikolajewna.

Soos gebruiklik was in sy tyd, het Dmitri as ’n offisier by ’n wagregiment aangesluit. Hy was ’n goeie perderuiter. Hy het aan die Olimpiese Spele van 1912 in Stockholm deelgeneem en sewende gekom. Voor die Eerste Wêreldoorlog het hy hom beywer vir ’n Russiese nasionale sportkompetisie, en dit was die begin van wat in die Sowjetunie die Spartakiad geword het.

Deur sy hele lewe was Dmitri bekend as ’n groot rokjagter. Onder sy minnaresse tel die gewilde Russiese ballerina en aktrise Wera Karalli[3] en Pauline Fairfax Potter, ’n Amerikaanse mode-ontwerper en skrywer. Sy bekendste verhoudings was met Natasja Sjeremetjewa, die vrou van sy neef groothertog Michail Aleksandrowitsj, en in die vroeë 1920's met Coco Chanel. Die verhouding wat die grootste invloed op sy lewe gehad het, was egter nie met ’n vrou nie, maar met die biseksuele prins Feliks Joesoepof, met wie hy in die winter van 1912/'13 ’n verhouding gehad het wat ’n groot opskudding veroorsaak het. Dit het die tsarina laat afsien van die plan om hom met Olga te laat trou.

Later, in 1916, was dit Feliks wat hom betrek het by die moord op Raspoetin.

Volgens ouer bronne, onder meer Feliks se eie memoires, was die moord Feliks se idee en was Dmitri net betrokke omdat hy ’n keiserlike motor gehad het wat ongehinderd kon rondbeweeg in die streng beheerde oorlogtydse Sint Petersburg. Nuwe navorsing, deur onder andere die skrywer Edvard Radzinsky in sy boek The Rasputin File, het egter die idee laat ontstaan dat Dmitri eintlik agter die moord gesit het en moontlik die skoot gevuur het wat gekeer het dat Raspoetin ontsnap. Daar word vermoed die storie wat agterna vertel is, is saamgeflans om Dmitri te beskerm en te keer dat dit sy kans op die Russiese troon in die wiele ry.

Vanweë sy betrokkenheid by die moord is Dmitri na die Persiese front gestuur, en dit het eindelik sy lewe gered. Die meeste van die lede van die keiserlike familie, onder andere sy pa en tante Elisabeth, is deur die Bolsjewiste vermoor terwyl hy met Britse hulp via Teheran en Bombaai na Londen ontsnap het.

Dmitri en sy vrou, Audrey Emery, in die 1920's.

Dmitri het Feliks weer in 1919 in Londen ontmoet, maar hulle het gou kontak verloor, amptelik weens Feliks se gespog in die pers dat hy Raspoetin vermoor het, en die vriendskap sou Dmitri se kans op die troonopvolging (in daardie stadium nog ’n moontlikheid) nadelig beïnvloed. Volgens Feliks se memoires het Dmitri nie geglo die Russiese troon sou herstel word nie, maar wou mense wat hul eie belange op die hart gedra het, dit so laat lyk – en hulle het Feliks op die ou einde uit die pad gekry.

Dmitri se suster, Marie, het soos baie ander Russe in bannelingskap ’n voet in die Paryse modebedryf gekry deur ’n klein sakeonderneming te open wat werk vir Chanel gedoen het. So het Dmitri vir Coco Chanel ontmoet. Al was sy elf jaar ouer as hy, het hulle in 1921 ’n verhouding gehad. Deur Dmitri en Marie se kontakte in die bedryf het Chanel parfuummakers in Grasse ontmoet, wat gelei het tot die maak van haar beroemde parfuum Chanel No. 5 – Dmitri se betrokkenheid daarby is sy tweede aanspraak op historiese roem.

Dmitri is in 1927 getroud met ’n Amerikaanse erfgenaam, Audrey Emery, wat haar die niebestaande titel "prinses Romanovskaya-Ilyinskaya" en die aanspreekvorm "Deurlugtige Hoogheid" besorg het van Dmitri se neef groothertog Kirill Wladimirowitsj van Rusland, al is die huwelik amptelik as ’n morganatiese huwelik beskou. Hulle het ’n seun, prins Paul Romanovsky-Ilyinsky, gehad wat in 1989 as burgemeester van Palm Beach in Florida verkies is. Hy is die enigste Romanof-afstammeling nog wat ’n staatsamp beklee het. Dmitri en Audrey is in 1938 geskei.

Ondanks sy sportprestasies was Dmitri se gesondheid nooit baie goed nie en in die 1930's het hy lang tye in ’n sanatorium in Switserland deurbring weens tuberkulose. Hy is in 1941 daar oorlede.

• Lys van groothertoë van Rusland
• Huis van Romanof

Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia