Grand Slam (Rugby)

Ierland, nadat hulle die Grand Slam in 2009 gewen het

In die Sesnasies- en die Vyfnasies-toernooi wat dit voorafgegaan het, word 'n Grand Slam behaal as 'n span al sy opponente in een seisoen se kompetisie klop.[1] Daar is geen amptelike trofee vir die prestasie nie.

Die term is waarskynlik vir die eerste keer in 1957 gebruik toe die Times die uitdrukking ‘Grand Slam’ gebruik het om Engeland se vier oorwinnings in die toenmalige Vyfnasies-toernooi te beskryf.

Geen span kon tot dusver drie opeenvolgende Grand Slams wen nie. Drie spanne, Wallis in 1908/1909, Engeland in 1913/1914, 1923/1924 en 1991/1992 en Frankryk in 1997/1998 het reeds twee agtereenvolgende Grand Slams gewen. In 2005 het Wallis die eerste span geword om 'n Grand Slam te wen met meer weg- as tuiswedstryde.

Daar is reeds 42 Grand Slam titels behaal sedert die toernooi 'n aanvang geneem het. Engeland het 13 daarvan gewen, gevolg deur Wallis met twaalf, Frankryk met tien, Ierland met vier en Skotland met drie. Italië kon tot dusver nie 'n Grand Slam behaal nie.

'n Soortgelyke konsep is die Driekroon. As een van die Britse Tuisunies (Engeland, Skotland, Wallis of Ierland) daarin slaag om die ander drie te klop wen hulle die Driekroon. Dit is in 2023 deur Ierland behaal, wat ook die Grand Slam-wenner is.

Sedert die 2017-toernooi word bonuspunte soos by die Rugbywêreldbeker op proefbasis toegeken. 'n Span wat die Grand Slam wen, sal drie bonuspunte kry.[2] Dit sal die moontlikheid dat 'n Grand Slam-wenner die kampioenskap weens bonuspunte kan verloor uitskakel.

Tabel van Grand Slam-wenners

Span	Grand Slams	Seisoene
Engeland	13	1913, 1914, 1921, 1923, 1924, 1928, 1957, 1980, 1991, 1992, 1995, 2003, 2016
Wallis	11	1908, 1909, 1911, 1950, 1952, 1971, 1976, 1978, 2005, 2008, 2012, 2019
Frankryk	10	1968, 1977, 1981, 1987, 1997, 1998, 2002, 2004, 2010, 2022
Ierland	4	1948, 2009, 2018, 2023
Skotland	3	1925, 1984, 1990
Italië	0

Kronologiese lys van Grand Slam-wenners

1882–1907	Nie moontlik omdat Frankryk nie aan die kampioenskap deelgeneem het nie
1908	Wallis
1909	Wallis
1910	Nie behaal nie
1911	Wallis
1912	Nie behaal nie
1913	Engeland
1914	Engeland
1915–1919	Nie gehou nie as gevolg van die Eerste Wêreldoorlog
1920	Nie behaal nie
1921	Engeland
1922	Nie behaal nie
1923	Engeland
1924	Engeland
1925	Skotland
1926–1927	Nie behaal nie
1928	Engeland
1929–1931	Nie behaal nie
1932–1939	Nie moontlik nie a.g.v. die uitskop van Frankryk uit die kampioenskap
1940–1946	Nie gehou nie a.g.v. die Tweede Wêreldoorlog
1947	Nie behaal nie
1948	Ierland
1949	Nie behaal nie
1950	Wallis
1951	Nie behaal nie
1952	Wallis
1953–1956	Nie behaal nie
1957	Engeland
1958–1967	Nie behaal nie
1968	Frankryk
1969–1970	Nie behaal nie
1971	Wallis
1972–1975	Nie behaal nie
1976	Wallis
1977	Frankryk
1978	Wallis
1979	Nie behaal nie
1980	Engeland
1981	Frankryk
1982–1983	Nie behaal nie
1984	Skotland
1985–1986	Nie behaal nie
1987	Frankryk
1988–1989	Nie behaal nie
1990	Skotland
1991	Engeland
1992	Engeland
1993–1994	Nie behaal nie
1995	Engeland
1996	Nie behaal nie
1997	Frankryk
1998	Frankryk
1999–2001	Nie behaal nie
2002	Frankryk[3]
2003	Engeland[4]
2004	Frankryk[5]
2005	Wallis[6]
2008	Wallis[7]
2009	Ierland[8]
2010	Frankryk[9]
2012	Wallis[10]
2016	Engeland[11]
2018	Ierland[12]
2019	Wallis[13]
2022	Frankryk[14]
2023	Ierland[15]

'n Grand Slamtoer is 'n toer na die Britse Eilande waarin daar toetse teen elkeen van die vier Tuisunies gespeel word (Engeland, Skotland, Wallis en Ierland). Indien die besoekende span al vier dié toetse wen behaal die span 'n Grand Slam. Daar is geen amptelike rigsnoer van Wêreldrugby omtrent wat die konsep van 'n Grand Slamtoer behels nie — byvoorbeeld, of 'n toerspan teen elk van die huidige Sesnasiespanne (die vier Tuisunies saam met Frankryk en Italië) 'n wen aanteken in dieselfde toer as 'n "ware Grand Slam" aangeteken behoort te word of nie.

Geen span wat in Europa getoer het, het al 'n "ware Grand Slam" probeer behaal in die Sesnasies-era (sedert Italië se toetrede in 2000) nie. 'n Grand Slam teen die vier Tuisunies in dieselfde toer is reeds vier keer deur Suid-Afrika, drie keer deur Nieu-Seeland en een keer deur Australië behaal. Australië is ook die enigste land van die Suidelike Halfrond wat teen elk van die Tuisunies op 'n Grand Slamtoer verloor het in 1957–1958.

Suid-Afrika is die enigste land wat 'n Grand Slam teen die Vyfnasies kon behaal: in die Grand Slamtoere van 1912–1913 en 1951–1952 het die Sprinkbokke ook teen die Hane gespeel en gewen.

As gevolg van die opeenhoping van wedstryde in internasionale rugby het Grand Slamtoere minder algemeen begin word. Die laaste suksesvolle Grand Slamtoer was in 2008 toe Nieu-Seeland hulle derde Grand Slam behaal het. Die All Blacks se vorige toer in 2005 was aanvanklik geskeduleer vir drie Toetswedstryde; die laat toevoeging van die wedstryd teen Wallis het dit moontlik gemaak vir die All Blacks om 'n Grand Slam te oorweeg. Om daarmee saam te gaan het Nieu-Seeland slegs Toetswedstryde in 2005 en een vriendskaplike wedstryd in 2008 (teen Munster van Ierland) gespeel in teenstelling met die gereelde wedstryde in die middel van die week asook naweke teen provinsiale spanne, wat ander Grand Slamtoere gekenmerk het.

Grand Slams behaal deur toerspanne

Suid-Afrika	1912–13, 1931–32, 1951–52, 1960–61
Nieu-Seeland	1978, 1995, 2005, 2008, 2010
Australië	1984

Uitslae

Span	Toere	Behaal	Nie behaal nie	% behaal
Suid-Afrika	9	4	5	44,4%
Nieu-Seeland	9	4	5	44,4%
Australië	9	1	8	11,1%
Totaal	27	9	18	33,3%

Lys van Grand Slamtoere (teen al vier Tuisunies)

Sleutel
Dui op 'n oorwinning
Dui op 'n nederlaag

Jaar	Span	Behaal	Uitslag	Telling
				Engeland	Ierland	Skotland	Wallis
1905–06	Nieu-Seeland		3–1	0–15	0–15	7–12	3–0
1906	Suid-Afrika		2–1	3–3	12–15	6–0	0–11
1912–13	Suid-Afrika	Ja	4–0	3–9	0–38	0–16	0–3
1927–28	Australië		2–2	18–11	3–5	10–8	8–18
1931–32	Suid-Afrika	Ja	4–0	0–7	3–8	3–6	3–8
1935–36	Nieu-Seeland		2–2	13–0	9–17	8–18	13–12
1947–48	Australië		3–1	0–11	3–16	7–16	6–0
1951–52	Suid-Afrika	Ja	4–0	3–8	5–17	0–44	3–6
1953–54	Nieu-Seeland		3–1	0–5	3–14	0–3	13–8
1958	Australië		0–4	9–6	9–6	12–8	9–3
1960–61	Suid-Afrika	Ja	4–0	0–5	3–8	5–12	0–3
1963–64	Nieu-Seeland		3–0	0–14	5–6	0–0	0–6
1966–67	Australië		2–2	11–23	15–8	11–5	11–14
1969–70	Suid-Afrika		0–2	11–8	8–8	6–3	6–6
1972–73	Nieu-Seeland		3–0	0–9	10–10	9–14	16–19
1975–76	Australië		1–3	23–6	10–20	10–3	28–3
1978	Nieu-Seeland	Ja	4–0	6–16	6–10	9–18	12–13
1981–82	Australië		1–3	15–11	12–16	24–15	18–13
1984	Australië	Ja	4–0	3–19	9–16	12–37	9–28
1998	Suid-Afrika		3–1	13–8	13–27	10–35	20–28
2004	Suid-Afrika		2–2	32–16	17–12	10–45	36–38
2005	Nieu-Seeland	Ja	4–0	19–23	7–45	10–29	3–41
2008	Nieu-Seeland	Ja	4–0	6–32	3–22	6–32	9–29
2009	Australië		2–1	9–18	20–20	9–8	12–33
2010	Nieu-Seeland	Ja	4–0	16–26	18–38	3–49	25–37
2010	Suid-Afrika		3–1	11–21	21–23	21–17	25–29
2013	Australië		3–1	20–13	15–32	15–21	26–30
2016	Australië		2–2	37–21	27–24	22–23	8–32

• (en) BBC News se artikel oor vorige Grand Slamtoere
• (en) Amptelike Sesnasies-webblad