Giuseppe Garibaldi

Garibaldi is in 1807 in Nice (Nizza) gebore as die seun van Giovanni Domenico Garibaldi en Maria Rosa Nicoletta Raimondo. Hy het van ’n familie gekom wat hulle as handelaars bekwaam het. In 1827 het hy Nice aan boord van die skip Cortese verlaat met die Swartsee as bestemming, maar die skip is erg deur Griekse seerowers geplunder. Die reis is voortgesit en Garibaldi het siek geword. Hy het die skip in Konstantinopel verlaat en tot aan die einde van 1832 daar gebly. Hy het hom by die Italiaanse gemeenskap in die stad aangesluit en het ’n bestaan gemaak deur Italiaans, Frans en Wiskunde te onderrig. In 1833 het hy na Taganrog in Rusland gereis.

Nice was sedert 1792 deur die Eerste Franse Republiek beheer en is in 1815 aan die koninkryk van Sardinië teruggegee. As ’n amptenaar van die vloot Piëmont het Garibaldi hom in 1833 by die Giovane Italia, ’n nasionalistiese politieke beweging wat deur Giuseppe Mazzini gestig is, aangesluit. Hierdie beweging het gestreef na ’n verenigde Italiaanse republiek, demokrasie en wou die land van oorheersende vreemde heersers, soos Oostenryk, bevry. Op 11 Februarie 1834 het hierdie groep onder leiding van Mazzini in Genua in opstand gekom. Garibaldi het gedros om hom hierby aan te sluit. Die opstand het misluk en Garibaldi is ter dood veroordeel.

Nadat hy ter dood veroordeel is, het hy via Tunisië tot in Suid-Amerika gevlug , waar hy aktief was in die Ragamuffin-oorlog in Brasilië en as Uruguaanse generaal en admiraal in die Uruguaanse Burgeroorlog. In Brasilië ontmoet hy Anna Maria Ribeiro da Silva (Anita), wat sy geliefde geword het; hulle het vier kinders saam gehad, mekaar se lewens gedeel tot haar dood in 1848 en ook saam aan gevegte deelgeneem. In 1842 is hulle getroud (ten tyde van hul ontmoeting was Anita steeds met ’n ander man getroud as gevolg van ’n gedwonge kinderhuwelik).

Ná die revolusiejaar 1848, wat ook nie die Italiaanse skiereiland onaangeraak het nie, het Garibaldi na sy vaderland teruggekeer om die stryd teen Oostenryk te lei. Ongelukkig het Piëmont vrede gesluit, terwyl Garibaldi begin het met guerrilla-oorlog in die Lago Maggiore gebied wat ’n meer in die grensgebied van Italië en Switserland is. Garibaldi het die vrede geïgnoreer en die oorlog op sy eie voortgesit. Sy leër word ontbind en hy het weer gevlug. Vir die tweede keer was hy persona non grata in Piëmont.

In 1849 het Garibaldi betrokke geraak in die Romeinse Republiek in Rome, ’n nuwe, revolusionêre staat wat gestaan het vir godsdienstige vryheid, die skeiding van kerk en staat en die afskaffing van die doodstraf. Franse troepe gelei deur die latere keiser Napoleon III het die opstand onderdruk en die sekulêre gesag van Pous Pius IX oor die kerklike staat herstel. Die berigte oor sy toevlug met sy manskappe na die neutrale San Marino in die buitelandse pers het hom 'n internasionale held gemaak. Anita het tydens die vlug aan malaria gesterf, terwyl albei deur Oostenrykse troepe agtervolg is.

Piëmont het nie Garibaldi na sy revolusionêre avonture toegelaat nie en hy moes in ballingskap gaan. Hy het via Tangier na die Verenigde State en daarna Peru gegaan en vir ’n rukkie as handelaar gewerk. Nadat hy deur premier Cavour van Piedmont begenadig is, het hy hom in 1854 op Caprera naby Sardinië gevestig, waar hy grond kon koop.

Vanaf 1860 het Garibaldi geveg vir die vryheid van Italië met 1089 Rooi hemde, tussen 11 en 70 jaar oud. Deur die verowering van Sisilië, Kalabrië en uiteindelik Napels het hy die koninkryk van die twee Sisiliës tot ’n val. Garibaldi oorhandig die mag aan Vittorio Emanuele, wat die eerste koning van Italië geword het. Die Kerklike Staat het baie grond verloor, sodat dit nie meer die Italiaanse skiereiland in twee verdeel het nie. Lombardië-Venesië is in 1866 verower. Na ’n onsuksesvolle poging wat in 1867 in die Slag van Mentana geëindig het, moes die inname van Rome tot 1870 wag. Die Franse-Duitse oorlog het die Franse troepe wegeroep, waarna die Switserse Wagte en die sogenaamde Zuavi Pontifici (Pouslike infantrie-eenhede) met 13 157 mans nie meer weerstand kon bied bied teen 50 000 Italianers nie.

Rome word hoofstad van Italië en die pouse het hul sekulêre mag verloor. ’n Konflik het ontstaan tussen die pouse en konings, wat eers geëindig het met die bekragtiging van die Lateran-verdrag tussen die Heilige Stoel en die Italiaanse regering onder die fascistiese diktator Benito Mussolini in 1929.

Giuseppe Garibaldi het ’n parlementslid geword en is in 1882 in Caprera dood, een maand voor sy 75ste verjaardag.

Ter herinnering aan Giuseppe Garibaldi is ’n groot aantal paaie en pleine na hom vernoem. Daar is talle gedenktekens is vir hom opgerig, veral in Italië.

• Hierdie artikel is vertaal van die Nederlandse Wikipedia

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Giuseppe Garibaldi.