Gevoel

Gevoel is die nominalisering van die werkwoord om te voel.[1] Die woord is aanvanklik in Engels gebruik om die fisieke sensasie van aanraking deur óf ervaring óf persepsie te beskryf. Benewens fisieke sensasies, is die woord ook gebruik om ervarings soos "'n warm gevoel"[2] en die mens se gevoelsvermoë oor die algemeen te beskryf. In Latyns beteken sentire om te voel, hoor of ruik. In die sielkunde staan die woord gewoonlik in verband met die bewustelike, subjektiewe ervaring van emosie.[3] Fenomenologie en heterofenomenologie is filosofiese benaderings wat 'n basis vir die kennis van gevoelens verskaf. Baie psigoterapeutiese skole maak daarop staat dat die terapeut (aan die hand van sekere metodologieë) 'n begrip van die kliënt se gevoelens verkry.

Melancholie (deur Edgar Degas)

'n Persepsie van die fisiese wêreld lei nie noodwendig tot 'n universele reaksie onder ontvangers nie (sien emosies), maar wissel afhangende van 'n mens se hantering van die situasie, die manier waarop die situasie met die ontvanger se vorige ervarings verband hou, en ander faktore. Gevoelens staan ook bekend as 'n toestand van bewussyn wat uit emosies, sentimente en begeertes voortkom.

Mense koop produkte in die hoop dat dit hulle op 'n sekere manier sal laat voel: gelukkig, opgewonde of mooi. Sommige mense koop skoonheidsprodukte in die hoop om geluk of 'n gevoel van selfskoonheid te ervaar. Vorige gebeurtenisse word in ons lewens gebruik om skemas in ons denke te vorm, en gebaseer op daardie vorige ervarings verwag ons dat ons lewe volgens 'n sekere teks gaan verloop.

Gevoelens oor gevoelens

Individue voorspel dat situasies of gebeure tot 'n spesifieke verlangde uitkoms of gevoel sal lei. Oorgawe aan dit wat hulle dink hulle gelukkig of opgewonde sal maak, kan slegs tydelike opwinding verskaf, of selfs die teenoorgestelde uitwerking hê. Gebeure en ervarings word beleef en herleef om 'n persoon se gevoelens te bevredig.

Besonderhede en inligting oor die verlede word gebruik om besluite te neem; vorige ervarings of gevoelens beïnvloed huidige besluitneming, hoe mense in die toekoms sal voel, en of hulle weer so wil voel. Gilbert en Wilson het 'n studie gedoen om vas te stel hoe "lekker" persone sou voel as hulle sonder enige spesifieke rede (soos 'n verjaarsdag, herdenking of bevordering) vir hulleself sou blomme koop en hoe lank hulle gedink het daardie gevoel sou voortduur. Mense wat nog nooit vir hulleself blomme gekoop het nie sowel as mense wat dit in die verlede gedoen het, is getoets. Resultate het getoon dat diegene wat in die verlede vir hulleself blomme gekoop het, lekkerder gevoel het en dat die gevoel langer voortgeduur het as vir diegene wat dit nog nooit ervaar het nie.

Arlie Russell Hochschild, 'n sosioloog, het twee beskrywings van emosie voorgehou. Die organismiese emosie is die uitbarsting van emosies en gevoelens. By organismiese emosie word emosies/gevoelens onmiddellik uitgedruk. Sosiale en ander faktore beïnvloed nie hoe die emosie ervaar word nie, dus het hierdie faktore nie beheer oor hoe en of die emosie onderdruk of uitgedruk word nie.

By interaktiewe emosie word emosies en gevoelens beheer. Individue oorweeg gedurend hoe hulle moet reageer of wat hulle moet onderdruk. Anders as by organismiese emosie, is die individu by interaktiewe emosie bewus van sy besluit oor hoe hy voel en hoe hy dit wys.

Erving Goffman, 'n sosioloog en skrywer, het vergelyk hoe akteurs en gewone individue hulle emosies van ander weerhou. Net soos akteurs, het individue beheer oor hoe emosies uitgedruk word, maar hulle kan nie hulle innerlike emosies of gevoelens beheer nie. Innerlike emosies word onderdruk in 'n poging om emosies op 'n sosiaal aanvaarbare manier uit te druk. Goffman verduidelik dat emosies en emosionele ervaring 'n deurlopende proses is waardeur 'n individu bewustelik en aktief moet werk. Individue wil met hulle innerlike en uiterlike gevoelens aan die samelewing se norme voldoen.

Selfleed

Woede, geluk, vreugde, stres en opwinding is enkele van die gevoelens wat mense ervaar. Ons liggame reageer ook op hierdie emosies. Senuweeagtigheid kan byvoorbeeld die gevoel van 'n knop op die maag veroorsaak.[4]

Gevoelens kan tot leed lei. Wanneer 'n individu 'n oorweldigende hoeveelheid stres en probleme hanteer, kan dit tot selfleed lei. Wanneer iemand goed voel, wil hulle nie hê dit moet ophou nie. Wanneer 'n persoon egter nie in 'n goeie toestand is nie, wil hy hê dat daardie gevoel moet verdwyn. Sommige mense maak hulleself seer in 'n poging om hulle aandag van die eintlike probleem af te lei. Hierdie individue sny, steek en honger hulleself uit in 'n poging om iets anders te voel as wat hulle op die oomblik ervaar; hulle glo dat die pyn nie so erg soos hulle werklike probleem is nie. Afleiding is nie die enigste rede waarom baie individue hulleself seermaak nie. Sommige mense doen dit om hulleself te straf vir die manier hoe hulle voel.[5]

Intuïsie
Voorbeelde van basiese emosies

'n Gevoel op die krop van jou maag, of instinktiewe reaksie, is 'n natuurlike emosionele reaksie op 'n situasie of gebeurtenis. Dit kan negatief, soos ongemak, of positief, soos vertroue, wees. Instinktiewe gevoelens word oor die algemeen nie as 'n produk van bewuste denke beskou nie, en word eerder as 'n weerspieëling van 'n persoon se intuïsie as die rasionele denke gesien. Die frase "kropgevoel" (gut feeling) kan ook met 'n persoon se "gesonde verstand" geassosieer word wanneer iemand moet besluit wat "die regte ding is om te doen"; soos om 'n beseerde verbyganger te help, donker stegies te vermy, en oor die algemeen in ooreenstemming met instinktiewe gevoelens oor 'n bepaalde situasie op te tree. Dit verwys ook na eenvoudige algemene frases wat altyd waar is, ongeag wanneer dit gesê word, soos "Water is nat", "Vuur is warm", of idees wat 'n individu intuïtief, sonder bewyse, as die waarheid beskou.

Om te weet of nie te weet nie

Die manier waarop ons ander mense hulle emosies of gevoelens sien uitdruk, bepaal ons eie reaksie. Die manier waarop individue op 'n situasie reageer, word deur gevoelsreëls bepaal. Indien 'n persoon oningelig oor 'n situasie is, verskil sy reaksie heeltemal van die manier waarop hy sou reageer indien hy wel ingelig was. As 'n tragiese gebeurtenis plaasgevind het en hulle het daarvan geweet, sal hulle simpatiek teenoor daardie situasie reageer. As hulle nie van die situasie kennis gedra het nie, sal hulle reaksie moontlik onverskilligheid wees. 'n Gebrek aan kennis of inligting oor 'n gebeurtenis kan 'n invloed hê op die manier waarop 'n individu dinge sien en hoe hy reageer.

Timothy D. Wilson, 'n sielkundeprofessor, en sy kollega Yoav Bar-Anan, 'n sosiale sielkundige, het hierdie teorie oor die gevoel van onsekerheid getoets. Wilson en Bar-Anan het bevind dat hoe meer onsekerheid of onduidelikheid individue oor 'n situasie ervaar, hoe groter is hulle betrokkenheid. Aangesien 'n individu nie die agtergrond of die einde van 'n storie ken nie, is hy voortdurend besig om 'n gebeurtenis herhaaldelik in sy gedagtes te laat afspeel. Dit lei tot gemengde gevoelens van geluk, hartseer, opwinding, ensovoorts.

Individue wil alles in detail weet in die hoop om die gevoel op daardie oomblik te optimaliseer, maar Wilson het bevind dat onsekerheid tot iets meer aangenaam kan lei aangesien dit oor 'n sekere misterie beskik. Trouens, die gevoel van onsekerheid kan maak dat persone voortdurend dink en voel oor wat kon wees.[6]

Emosiewerk

Daar is twee hooftipes emosiewerk: opwekking en onderdrukking. Opwekking word gebruik om 'n sekere gevoel te verkry of na vore te bring, en onderdrukking om sekere ongewenste gevoelens opsy te skuif of weg te steek. Emosiewerk word deur 'n individu self verrig, maar kan ook deur mense wedersyds op mekaar uitgevoer word. Emosiewerk word verrig om 'n sekere gevoel te verkry wat individue glo hulle behoort te voel.

Drie meer spesifieke tipes emosiewerk is kognitief, liggaamlik en ekspressief. Die kognitiewe verander beelde, die liggaamlike verander fisieke aspekte, en die ekspressiewe verander gebare. 'n Hartseer persoon gebruik ekspressiewe emosiewerk om sy gees te lig deur te probeer glimlag. 'n Gespanne persoon gebruik liggaamlike emosiewerk deur stadiger te probeer asemhaal om stresvlakke te verlaag. Emosieswerk stel individue in staat om hulle gevoelens te verander ten einde by die huidige situasie aan te pas.

Gevoelens word as toepaslik beskou as hulle by die huidige situasie pas. Aangesien individue wil inpas en as normaal gesien wil word, werk hulle voortdurend aan hulle gevoelens ten einde by die situasie te pas. Emosiewerk is meer gerig op hoe mense wil voel of hoe hulle hul emosies aan ander mense wil voorhou. Gevoelens is nie permanent nie, maar 'n deurlopende proses, want mense is gedurig besig om hulle gevoelens te probeer opwek, onderdruk of bestuur.[7]

Die "Psigofisiologiese Vloei"[8] is 'n konsep wat deur Carl Rogers, stigter van die skool van humanistiese sielkunde, geskep is om 'n persoon se "sensoriese en instinktiewe ervarings" of die vloei van innerlike sensasie te beskryf.

Sosiale klas

Klasseverskille beïnvloed die manier waarop ouers hulle kinders opvoed. Middelklas-ouers maak gebruik van gevoelens om hulle kinders op te voed, en laerklasouers gebruik gedragsbeheer om hulle kinders groot te maak. Middel- en laerklas-ouers voed hulle kinders op om, wat gevoelens en gedrag betref, soos hulle te wees. Middelklaskinders word oor verkeerde gevoelens aangespreek en laerklaskinders word vir slegte gedrag gestraf.

Lionel Trilling, 'n skrywer en literêre kritikus, beskryf die tegnieke wat middel- en die laerklas-ouers gebruik. Die oorbewerking en onderbewerking van hulle kinders se emosies veroorsaak dat hulle in die toekoms na goedkeuring vir hulle gevoelens soek. Wanneer kinders uit laer- en werkersklasgesinne by die arbeidsmag aansluit, is hulle minder ontvanklik vir emosionele bestuur as middelklaskinders.

Voetnote
  1. http://www.merriam-webster.com/dictionary/feeling.
  2. http://education.yahoo.com/reference/dictionary/entry/feeling.
  3. VandenBos, Gary (2006) APA Dictionary of Psychology.
  4. Hochschild, Arlie Russell. "The Managed Heart: Commercialization of Human Feeling" (PDF).
  5. Bar-Anan, Y (2009). "The feeling of uncertainty intensifies affective reactions". Emotion. 9 (1): 123–7. doi:10.1037/a0014607.
  6. Outi Horne (2009). "From Feeling Too Little and Too Much, to Feeling More and Less? A Nonparadoxical Theory of the Functions of Self-Harm". Qualitative Health Research. 19 (5): 655–667. doi:10.1177/1049732309334249.[dooie skakel]
  7. Hochschild, Arlie (1979). "Emotion Work, Feeling Rules, and Social Structure" (PDF). American Journal of Sociology.
  8. Ikemi, Akira (2005), Carl Rogers and Eugene Gendlin on the Bodily Felt Sense: What they share and where they differ, in: Person-Centered and Experiential Psychotherapies, Vol 4, N. 1

Eksterne skakels
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.