Gestapo

Die Gestapo of Geheime Staatspolizei is op 26 April 1933 gestig. Die Gestapo is gevorm vanuit 'n bestaande organisasie van die Pruisiese veiligheidspolisie. Aanvanklik was die Gestapo slegs 'n tak van die Pruisiese Polisie, bekend as "Departement 1A van die Pruisiese staatspolisie". 'n Wet van 30 November 1933 het bepaal dat die Gestapo in die deelstaat Pruise as 'n selfstandige tak van die binnelandse administrasie (Innere Verwaltung) sou bestaan.

Die eerste bevelvoerder was Rudolf Diels wat lede gewerf het van professionele polisie-departemente. Hy het die Gestapo bestuur as 'n federale polisieagentskap soortgelyk aan moderne voorbeelde soos die Amerikaanse Federal Bureau of Investigation (FBI). Die Gestapo se rol as 'n politieke polisiemag het eers begin nadat Hermann Göring in 1934 as bevelvoerder aangestel is.

Dit was Göring wat die term "Gestapo" vir die eerste keer gebruik het (in die begin het dit as Gestapa bekend gestaan). Hy het die NS-bewind versoek om die mag van die Gestapo uit te brei om die hele Duitsland in te sluit. Hierin was Göring suksesvol, behalwe in Beiere, waar Heinrich Himmler (hoof van die SS), as die Beierse Polisie President gedien het en die plaaslike SS-eenhede as 'n politieke polisiemag gebruik het.

In April 1934 het Göring en Himmler saamgestem om hul verskille by te lê (grootliks weens hul gedeelde afkeur van die Sturmabteilung), en Göring het die volle bevel van die Gestapo oorgedra aan die SS. Op daardie stadium is die Gestapo saamgevoeg in die Sicherheitspolizei en as 'n suster-organisasie van die Sicherheitsdienst of SD beskou.

Heinrich Himmler is op 20 April 1934 as bevelvoeder van die Gestapo benoem, terwyl sy naaste kollega Reinhard Heydrich die daaglikse leiding oorgeneem het (met as ondergeskikte Heinrich Müller).

Die rol van die Gestapo was om ondersoek in te stel en "alle staatsgevaarlike tendense" te beveg. Die Gestapo het die gesag ontvang om ondersoek in te stel na verraad, spioenasie, sabotasie en kriminele aanvalle op die Nasionaal-Sosialistiese Duitse Werkersparty en op Duitsland. Die nuwe Wet van die Geheime Staatspolizei van 10 Februarie 1936 het die lede van die Gestapo en hul dade vry gestel van latere geregtelike ondersoek.

Op 26 Junie 1936 het Reichsführer-SS en Chef der Deutschen Polizei im Reichsministerium des Innern Heinrich Himmler 'n dekreet uitgevaardig waarvolgens die Duitse polisie-eenhede in twee afdelings verdeel sou word, naamlik die Ordnungspolizei (Orpo) en die Sicherheitspolizei (Sipo). Himmler het van die Gestapo 'n korps gemaak wat alle vermeende of werklike staatsvyande van die NS-bewind in Duitsland en die besette Europese gebiede opgespoor het en, as gevolg van 'n geregtelike vryskeldbrief, die mag ontvang het om sonder uitgebreide juridiese prosedures mense te vervolg. Onteenseglik is ook persone sonder enige blaam of skuld aan hoogverraad met hierdie terreurtaktiek in die vele konsentrasiekampe aangehou. Gedurende die Tweede Wêreldoorlog het die Gestapo uitgebrei tot ongeveer 45 000 lede.

Die Orpo was die algemene uniformdraende polisie. Die Sipo het uit die Gestapo, die Reichskriminalpolizei (Kripo) en die grenspolisie bestaan. Die Gestapo – en tot 'n mate die Kriminalpolizei – was die uitvoerende magte van die Nazi-polisiestaat. In 1942 is die Kripo, die Sicherheitsdienst en die Gestapo saamgevoeg en onder die bevel van die Reichssicherheitshauptamt (RSHA) geplaas.

Gestapo-agente het 'n ovaal metaalpenning aan 'n ketting by hulle gedra wat as identiteits-kenteken gebruik is. Op die een kant het die bekende Duitse adelaar verskyn, en aan die ander kant die teks "Geheime Staatspolizei", met 'n nommer daaronder.

In teenstelling met die populêre mening was die Gestapo nie 'n alomteenwoordige agentskap wat in elke deel van die Duitse samelewing teenwoordig was nie. Die sogenaamde "V-mans", wat as onderdekking-Gestapo-agente opgetree het, het slegs die sosiaal–demokrate en kommunistiese opposisiegroepe geïnfiltreer.

Navorsing, wat deur die geskiedkundige Robert Gellately gedoen is, het bevind dat die Gestapo grootliks bestaan het uit burokrate en klerklike werkers wat staatgemaak het op aanklagtes deur gewone Duitsers vir hulle inligting. Die Gestapo is so te sê oorval met sodanige klagtes en die meeste van die organisasie se tyd is gespandeer om geloofwaardige inligting van die minder geloofwaardiges te skei. Die Gestapo was nie in die meeste gevalle ten volle op hoogte van gebeure in die Duitse gemeenskap nie, en die plaaslike Gestapostellen was onderbeman, oorwerk en toegegooi met baie inligting. Die verhouding van Gestapobeamtes tot die publiek was ook redelik laag. Byvoorbeeld was daar in die gebied van Neder-Frankeland, wat ongeveer een miljoen inwoners in die 1930's gehad het, net een Gestapo-kantoor met 28 amptenare waarvan die helfte administratief was.

Na die verhore voor die Internasionale Militêre Geregshof in Neurenberg het die Gestapo ophou bestaan. Omdat die Gestapo en die Sicherheitsdienst baie nou saamgewerk het en hul aktiwiteite baie soortgelyk was, is hierdie organisasies tydens dié verhore saam aangekla. Sowel die Gestapo, die SS en die SD is na die oorlogstribunaal as kriminele organisasies bestempel.

• The Gestapo and German society : enforcing racial policy 1935–1945, Robert Gellately, Oxford : Clarendon Press, 1990, ISBN 0-19-822869-4.
• German Resistance Against Hitler: The Search for Allies Abroad, 1938–1945, Klemens Von Klemperer, Oxford University Press, 1992, ISBN 0-19-820551-1
• Histoire de la Gestapo, Jacques Delarue, Paris, 1962.
• An Illustrated History of the Gestapo, Rupert Butler, Motorbooks, 1993, ISBN 0-87938-801-3
• Pierre de Villemarest, Untouchable – Who protected Bormann & Gestapo Müller after 1945, Aquilion, 2005, ISBN 1-904997-02-3

'n Moontlike vervalste werk oor die Gestapo sluit in:

• Gestapo Chief: The 1948 Interrogation of Heinrich Müller – Gregory Douglas. San Jose, CA 1995