Georgiese skrifte

Die Georgiese skrifte is die drie skryfstelsels wat gebruik word om Georgies mee te skryf: Asomtawroeli, Noeschoeri en Mchedroeli. Hul letters stem ooreen en het dieselfde name en alfabetiese volgorde. Al drie alfabette is eenkasstelsels (hulle het nie aparte bo- en onderkasletters nie). Hoewel al drie nog gebruik word, word Mchedroeli aanvaar as die standaard vir Georgies en die ander Kartweliese tale.

Kaart van Europese skrifstelsels:

 Grieks

 Grieks en Latyn

 Latyn

 Latyn en Cyrillies

 Cyrillies

 Georgies

 Armeens

Georgiese skrifte
Soort skryfstelsel  Alfabet
Tyd gebruikSedert 284 v.C.
RigtingLinks na regs
TaleGeorgies
Stelsels
Moederstelsels
Onseker; alfabetiese volgorde geskoei op Grieks
  • Georgiese skrifte
ISO 15924Geor, 240
Geok, 241
UnicodeU+10A0–U+10FF,
U+2D00–U+2D2F
Nota
Hierdie bladsy kan fonetiese IFA-simbole of letters uit ander alfabette bevat
Portaal  Portaalicoon   Skryfstelsels

Die moderne skrifte het 33 letters. Hulle het oorspronklik 38 gehad, maar vyf het in onbruik geraak.

Vergelyking

Die drie Georgiese skrifte: Asomtawroeli, Noeschoeri en Mchedroeli.
Die drie Georgiese skrifte: Asomtawroeli, Noeschoeri en Mchedroeli.

Geskiedenis van die Georgiese skrifte

Asomtawroeli, die historiese skrif

Die woord vir Georgies (Kartuli) geskryf in die Georgiese alfabet
Georgiese padteken in Georgië
’n Moderne padaanwysingsbord in die Georgiese en Latynse skrif
Die antieke Asomtawroeli-alfabet in die Dawit Garejis-klooster in Oos-Georgië

Die Georgiese Koninkryk van Iberië is in die 330's n.C. tot die Christendom bekeer. Kenners glo die ou Georgiese alfabet, Asomtawroeli, wat op die Latynse alfabet geskoei is,[1] was nodig om godsdienstige leesstof toegankliker vir die Georgiërs te maak. Dit het in die 4de of 5de eeu gebeur. Die oudste voorbeeld van dié alfabet is ’n inskripsie uit 430 n.C. in ’n kerk in Betlehem.

Asomtawroeli (ასომთავრული, "hoofletters") is afgelei van aso (ასო, "letter") en mtawari (მთავარი, "hoof"). Ondanks die Georgiese naam was dit ook ’n eenkasstelsel, nes die moderne Georgiese alfabet.

Dié alfabet word deesdae soms vir hoofstukname in boeke gebruik, of as hoofletters in ’n groter lettertipe saam met letters van een van die ander twee alfabette.

Asomtawroeli letters
ႭჃ,
 

Noeschoeri, die kerkskrif

Nnoeschoeri (ნუსხური "klein, onderkas") het in die 9de eeu vir die eerste keer sy verskyning gemaak. Dit is veral in die kerk gebruik.

Noeschoeri letters
ⴍⴣ, ⴓ

Mchedroeli, die moderne skrif

Die huidige alfabet, Mchedroeli (მხედრული, "militêr"), het in die 11de eeu sy verskyning gemaak. Dit is vir niekerklike doeleindes gebruik tot in die 18de eeu, toe dit die Choetsoeri-styl (wat die vorige twee alfabette gebruik het) vervang het.

Nes die ander twee alfabette het Mchedroeli nie aparte hoofletters nie. Sommige moderne skrywers het egter ’n soort tweekasstelsel geskep deur Asomtawroeli-letters as hoofletters te gebruik, soortgelyk aan die Choetsoeri-styl. Ander skep hoofletters deur sommige letters in ’n groter lettertipe te gebruik.

Mchedroeli letters

Transkripsie

Die tabel hier onder bevat net die 33 letters in die moderne Mchedroeli-alfabet en nie dié wat in onbruik is nie. "Nasionaal" is die amptelike transliterasiestelsel van die Georgiese regering, terwyl "Laz" die amptelike stelsel in Noordoos-Turkye is vir die taal Laz.

Mchedroeli
letters
UnicodeNaamNasionaalISO 9984AfrikaansLazIFA
U+10D0anA aA aA aA a/ɑ/
U+10D1banB bB bB bB b/b/
U+10D2ganG gG gG gG g/ɡ/
U+10D3donD dD dD dD d/d/
U+10D4enE eE eE eE e/ɛ/
U+10D5vinV vV vW wV v/v/
U+10D6zenZ zZ zZ zZ z/z/
U+10D7tanT tT' t'T' t'T t/tʰ/
U+10D8inI iI iI iI i/i/
U+10D9k'anK' k'K kK kK' k'/kʼ/
U+10DAlasL lL lL lL l/l/
U+10DBmanM mM mM mM m/m/
U+10DCnarN nN nN nN n/n/
U+10DDonO oO oO oO o/ɔ/
U+10DEp'arP' p'P pP pP' p'/pʼ/
U+10DFžanZh zhŽ žZj zjJ j/ʒ/
U+10E0raeR rR rR rR r/r/
U+10E1sanS sS sS sS s/s/
U+10E2t'arT' t'T tT tT' t'/tʼ/
U+10E3unU uU uOe oeU u/u/
U+10E4parP pP' p'P' p'P p/pʰ/
U+10E5kanK kK' k'K' k'K k/kʰ/
U+10E6ḡan Gh ghḠ ḡGh ghĞ ğ/ɣ/
U+10E7q'arQ' q'Q qQ qQ q/qʼ/
U+10E8šinSh shŠ šSj sjŞ ş/ʃ/
U+10E9činCh chČ' č'Tsj tsjÇ ç/tʃ/
U+10EAcanTs tsC' c'Ts tsTs ts/ts/
U+10EBjilDz dzJ jDz dzŽ ž/dz/
U+10ECc'ilTs' ts'C cTs' ts'Ts' ts'/tsʼ/
U+10EDč'arCh' ch'Č čTsj' tsj'Ç' ç'/tʃʼ/
U+10EExanKh khX xCh chX x/x/
U+10EFǰanJ jJ̌ ǰDj djC c/dʒ/
U+10F0haeH hH hH hH h/h/

Sien ook

Verwysings

Bibliografie

  • Aronson, Howard I. (1990), Georgian: a reading grammar (tweede ed.), Columbus, OH: Slavica
  • Shosted, Ryan K.; Vakhtang, Chikovani (2006), "Standard Georgian", Journal of the International Phonetic Association 36 (2): 255–264, doi:10.1017/S0025100306002659

Eksterne skakels

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.