Frederik Aling

Frederik Johannes Aling is in 1843 uit 'n gesiene Paarlse familie gebore. Sy vader was die enigste seun van ds. R.N. Aling wat van 1784 tot 1800 (sy sterfjaar) leraar van Drakenstein was en wie se vrou weer 'n dogter van ds. J.F. Bode, leraar van die Kaapse moedergemeente van 1758 tot 1784 was. Geen wonder is dit dus dat die enigste pastorieseun, Robert Frederik Nicolaas, vir 'n teologiese opleiding bestem en na Nederland gestuur is nie. Hy het daar egter geen trek voor gehad nie en landmeter geword. Met sy eggenote, Hester Anna Meiring, het hy op Bethel in die Paarl gewoon waar hul jongste seun, die latere leraar van Sutherland, sy eerste jare deurgebring het. Van die eerste ds. Aling het die geniale lady Anne Barnard gepraat as "the largest man in height and breadth I ever saw in my life", maar sy predikant-kleinseun het van sy jeugjare af met liggaamswakheid te kampe gehad.

Reeds in sy vroeë skooldae in die Paarl het F.J. Aling hom deur 'n helder hoof en karakteradel onderskei. In September 1862 het hy die admissie-eksamen afgelê en by die aanvang van die volgende kursus student geword aan die Teologiese Seminarie op Stellenbosch, wat pas twee jaar later sy eerste alumni in die arbeidsveld sou uitstoot. Gedurende sy derde studiejaar het hy 'n senutoeval gekry en af en toe aan swakheid in die hoof gely, maar dit het hom nie verhinder om in Maart 1867 die proponentseksamen met lof af te lê nie. Kort hierna vertrek hy, soos die gebruik destyds was, op reis na Europa waar hy in Utrecht sowel as in Edinburgh enige maande lank teologiese klasse bywoon. Omdat hy nog in Skotland was toe hy die beroep na Sutherland ontvang het, het 'n volle jaar verloop voor die gemeente 'n besliste antwoord kon kry. Eers kort nadat hy op 11 Mei 1868 met die stoomboot “Roman" in sy vaderland terug gekeer het, het prop. Aling die beroep aangeneem en is hy op 13 September van daardie jaar bevestig.

Soos begryplik is, was dit vir die Roggeveldse gemeente “een plegtige en heugelyke dag" toe hulle uiteindelik hul eie, ywerige, jong herder kon verwelkom. Op die dag voor die inseëning was di. William Murray (Worcester), C.A. Bamberger (Fraserburg), W.P. de Villiers (Beaufort) en prop. J. Roos (skoolmaat en studie- en reisgenoot van prop. Aling) reeds in die dorp. Die buitemense het in groot getalle opgekom en nie minder as 60 waens en karre was in die nabyheid van die netjiese kerkgebou uitgespan waar daar ook veertig tente gepryk het nie. Die dienste van die naweek het Vrydagaand 'n aanvang geneem en is om die beurt deur die besoekende leraars waargeneem. Saterdagoggend is die bevestigingsrede deur ds. Murray oor 2 Kor. 3:4-6 gehou en nadat ds. Bamberger die formulier gelees het, het die plegtige handoplegging gevolg. In die namiddag kon die gemeente met aandag luister na hul jeugdige leraar se intreepreek wat beskryf is as “een weldoordachte rede" oor Rom. 1:16. Aan die leuse van hierdie teks getrou, het ds. Aling vir so lank sy liggaamskragte dit toegelaat het, dié Heiland verkondig aan 'n gemeente wat aan hom geheg was. Sondagoggend is die Nagmaalstafels deur drie verskillende leraars bedien en by die namiddagdiens het ds. Bamberger 'n indrukwekkende afskeidsboodskap oor Mat. 13:3-9 gelewer. Hierna het ds. Aling 21 kindertjies gedoop van wie minstens een dogtertjie nog teen die gemeente se eeufees op Sutherland gewoon het. Terwyl die aanddiens aan die gang was, is daar vir die Kleurlinge ten huise van ds. Aling 'n diens gehou. Ons voorouers het daaraan geglo om die beste gebruik van so 'n “groot" naweek te maak en asof die dienste nog nie genoeg was nie, het die gemeente Maandagoggend weereens in die kerk saamgekom vir 'n konferensie waar verskeie sprekers veral oor Opvoeding die woord gevoer het. Daarna het hulle “met aandacht en belangstelling" geluister na 'n praatjie deur prop. Roos oor sy onlangse reis in die Heilige Land.

Die enigste Godsdiensverslag wat ons uit die tyd van ds. Aling het, getuig in gloeiende woorde van die groot vreugde van die gemeente oor die aankoms van hul jeugdige en vrome leraar. Met blydskap en dankbaarheid word Gods goedheid geroem dat Hy hul smekinge verhoor en voorsiening gemaak het in hul dringende behoefte aan 'n vaste leraar waaruit ook so baie ander behoeftes voortgevloei het dat die gemeente nooit op die gewenste trap van vooruitgang kon kom nie. Die huis van W. A. Visser wat as pastorie gedien het, staan vandag nog op die hoek van Northumberland- en Jubileestraat, reg oorkant die eertydse woning van mnr. en mev. B. von M. Louw. Hier het ds. Aling se weduwee-moeder ook soms by hom ingewoon.

'n Voorval wat eintlik eienaardig voorkom, is die diens wat prop. J.C. de Vries in die gemeente gelewer het. Miskien het ds. Aling se gesondheidstoestand toe reeds sodanig te wense oorgelaat dat hy hulp nodig gehad het, maar in Oktober 1870 word daar in 'n kerkraadsvergadering gespreek “over het aannemen van den proponent de Vries als hulpprediker die als zoodanig door Brr. Maritz en Muller aan den Leraar was voorgedragen". Ofskoon die meeste lede hier niks van af geweet het nie, het hulle tog die leraar versoek om die kwessie onder omstandighede in liefde af te maak. Prop. De Vries sou dan toe ook “voor een jaar worde ingenomen om, indien noodig, den Leeraar in zyn werk behulpsaam te zyn". Die hulpleraar het in 'n huis van Nicolaas Vlok gewoon wat deur die Kerkraad gehuur is. Die jaar wat hy in Sutherland gestaan het, was waarskynlik 1871. Nadat hy verskeie ander gemeentes bedien het, het ds. De Vries in 1884 die eerste leraar van Sutherland se nuwe buurgemeente, Laingsburg, geword.

Die vreugde van die gemeente oor die aankoms van 'n eie leraar het, helaas, binne enkele jare op 'n groot teleurstelling uitgeloop. In die begin van sy bediening kon ds. Aling sy werk met nougesetheid verrig nieteenstaande die feit dat hy soms swaar te ly gehad het aan 'n kwaal wat veral sy hoof aangetas het. Vanaf 1871 kom daar egter tekens van verslapping aan die lig toe hy “door ziekelyke omstandigheden" die kerklike vergaderings nie meer gereeld kon bywoon nie en in Oktober 1872 verwittig hy die kerkraad van sy voorneme om teen die einde van die volgende Januarie die herderstaf neer te lê. Hulle sou hom binne 'n jaar £500 kontant uitbetaal. Ds. Aling se afskeidspreek was op 9 Februarie 1873 en die volgende dag het die kerkraad hom op hartlike wyse vaarwel toegeroep.

In stille onderwerping aan die wil van God, het ds. Aling nou by sy moeder op Stellenbosch gewoon en ná haar heengaan by sy suster, die weduwee van sir Christoffel Brand, wat hom tot aan die einde toe tederlik versorg het. Eers het hy die hoop gekoester om later weer sy Heiland in die evangelie te dien, maar gedurende die grootste gedeelte van sy 23-jarige emeritaat was sy liggaamlike toestand van so 'n aard dat hy stil en afgetrokke van die wêreld sy dae moes slyt. Tog het hy ál die tyd nog in die stilte sy Meester gedien. 'n Liefhebber van die studie, het sy hoof hom later nie meer toegelaat om die eenvoudigste boek met aandag te lees nie, maar sy Sakbybeltjie het vir hom dierbaar gebly en daaruit het hy genadige vertroosting geput op sy lang pad van lyding en beproewing. By die begrafnis het prof. N.J. Hofmeyr gewag gemaak van die godsvrug van die oorledene, terwyl ds. Jan Roos in 'n hartlike woord hulde gebring het aan die goeie hoedanighede van sy boesemvriend. Van seën onder die bediening van ds. Aling het meer as een getuig en vir baie jare nog het Sutherland met groot liefde van sy getroue evangelieprediking en sy minsame omgang getuig. Een van die weiniges onder die gemeente in die eeufeesjaar wat hom nog geken het, die 94-jarige Gert van Wyk, het die volgende woorde aangaande ds. Aling gebruik het: "'n Allerdierbaarste man, die liefde self!"

• (af) Hopkins, ds. H.C. 1955. Eeufees-Gedenkboek van die Ned. Geref. Kerk Sutherland 1855–1955. Sutherland: NG Kerkraad.