Frankfurt Skool
Die Frankfurt Skool (Duits: Frankfurter Schule) is 'n Duitse sosiologiese en filosofiese stroming in die hedendaagse filosofie wat ontstaan het in die eerste helfte van die 20ste eeu en fokus op samelewingkritiek, neomarxisme en kritiese teorie. Die stroming word gevestig deur Theodor Adorno en Herbert Marcuse van die Institut für Sozialforschung te Frankfurt.
Lede van die Frankfurt Skool poog om die positivisme te ontmasker en die demokrasie te verdedig in die na-oorlogse Duitsland. Die term kritiese teorie verwys na die titel van die artikel Traditionelle und kritische Theorie (Tradisionele en kritiese teorie) van Max Horkheimer uit 1937. As die belangrikste werk van die Frankfurt Skool kom dié gesamentlik geskrewe essaybundel Dialektik der Aufklärung (die dialektiek van die verligting) deur Horkheimer en Theodor Adorno uit die jare 1944 tot 1947.
Sedert die 1960s is die Frankfurt Skool se kritiese teorie toenemend beïnvloed deur Jürgen Habermas se werk oor kommunikasie-rede, linguistiese intersubjektiwiteit; dit wat Habermas "die filosofiese diskoers van moderniteit" noem. Kritiese teoretici soos Raymond Geuss en Nikolas Kompridis het hul opposisie teen Habermas uitgespreek. Hulle beweer dat hy die aspirasies vir sosiale verandering wat die oorspronklike doelstellinge aan kritiese teorie se projekte verleen het, ondermyn het. Projekte; soos bv. wat rede behoort te beteken, analise oor die uitbreiding van “omstandighede wat sosiale emansipasie moontlik sou maak", en kritiek van moderne kapitalisme.
Geskiedenis
Die Frankfurt Skool ontstaan uit die Institut für Sozialforschung (IfS, instituut vir sosiale ondersoek) van die universiteit van Frankfurt. Dit word oorspronklik in 1924 deur Felix Weil gestig en staan in sy eerste jare onder leiding van Carl Grünberg. In 1932, onder die leiding van Max Horkheimer (wie die leiding oorneem vanaf 1931, nadat Grünberg ongesteld geraak het), ontstaan die Zeitschrift für Sozialforschung as teoretiese liggaam van die instituut. In die tydskrif formuleer die lede van die instituut idees en hou hulle samesprekings oor wat later bekend sou staan as die "kritiese teorie". Hierdie kritiese teorie kan bestempel word as 'n onortodokse voortsetting van die marxisme in samestelling met ander dissiplines, waaronder die psigoanalise van Sigmund Freud.
Theodor W. Adorno, Herbert Marcuse, Erich Fromm, Leo Löwenthal, Franz Neumann, Otto Kirchheimer en Friedrich Pollock is o.a. betrokke by die instituut. Ook Walter Benjamin wie gedurende sy emigrasie deur die instituut finansieel ondersteun word, lewer 'n aansienlike bydrae.
Die instituut word in 1933 deur die Nazi's gesluit, en baie lede besluit om Duitsland te ontvlug. Die dreigende gevaar was egter reeds vroeër opgemerk en hulle het hul besittings al gestuur na Nederland, en het ook 'n filiaal in Genève oopgemaak. So word die hoofsetel dan ook in 1933 na Genève verplaas. Uiteindelik moet die instituut, met 'n tussenpose in Parys, verskuif na die Verenigde State. Die Skool sou aan die Columbia-universiteit opnuut gestig word deur Horkheimer. Tydens hierdie ballingskap, werk Adorno en Horkheimer onder andere aan hul ondersoek na die outoritêre karakter van die Duitse samelewing, waarin Adorno die basis sien van die Duitse fascisme. Dit lei uiteindelik tot die werk The Authoritarian Personality (1950).
Na die terugkeer van die lede na die universiteit van Frankfurt in 1950, word die Frankfurt Skool belangrik vir die proteste van 1968, en beïnvloed die Duitse akademiese sosiologie sodanig dat kritiese teorie toenemend as basis aanvaar word. Onder die toesig van Horkheimer sou die Frankfurt Skool uitgebou word tot 'n instituut wat interdissiplinêre werk verrig.
Die ervaring van die nasionaalsosialisme en die Sjoa het hul definitiewe stempel op die werk van die lede gelaat. Die verteenwoordigers van die kritiese teorie, en veral Adorno, sou hulle na die Tweede Wêreldoorlog veral besighou met watter invloed dié katastrofe op die filosofiese denke, gemeenskapkritiek en die rol van die rede het.
Die vernaamste opvolgers van Adorno en Horkheimer, word as Jürgen Habermas en Oskar Negt gesien. Hul kritiese teorie word in teenstelling met die ou kritiese teorie, ook as die "jongere kritiese teorie" bestempel, en gee erkenning aan betekenisvolle verskille tussen beide. Alfred Schmidt neem in verband met die onderskeid egter wel 'n spesiale plek in.
Teoretici
Watter "teoretici" om in te sluit in wat nou as die Frankfurt Skool bekend staan, wissel tussen verskillende akademici. Inderdaad, die titel van "skool" kan dikwels misleidend wees, aangesien die lede van die Instituut nie altyd in 'n reeks streng verwante en komplementêre projekte betrokke was nie. Sommige geleerdes het dus hul siening van die Frankfurt Skool beperk tot Horkheimer, Adorno, Marcuse, Lowenthal en Pollock. Die meeste voor-oorlogse teoretici deel egter 'n baie soortgelyke paradigma. Die meeste lede van die instituut vir sosiale ondersoek was van Joodse afkoms. Alhoewel hy aanvanklik deel van die skool se binnekring was, word Jürgen Habermas oor die algemeen beskou as die eerste wat afwyk van Horkheimer se navorsingsprogram en sodoende aanleiding gee tot 'n nuwe generasie van kritiese teoretici.
Vroeë lede van die Frankfurt-skool was:
- Max Horkheimer
- Theodor W. Adorno
- Herbert Marcuse
- Friedrich Pollock
- Erich Fromm
- Otto Kirchheimer
- Leo Löwenthal
- Franz Leopold Neumann
- Henryk Grossman
Mense wat met die Instituut of sy teoretici geassosieer was, sluit in:
- Siegfried Kracauer
- Alfred Sohn-Rethel
- Walter Benjamin
Later teoretici met wortels in die Frankfurt Skool se kritiese teorie sluit in:
- Jürgen Habermas
- Claus Offe
- Axel Honneth
- Oskar Negt
- Alfred Schmidt
- Albrecht Wellmer
Verwysings
- Hierdie artikel is vertaal van die Nederlandse en Engelse Wikipedia
