Everest
Everest (Nepalees: सगरमाथा Sagarmāthā; Chinees: 珠穆朗玛峰 Zhūmùlǎngmǎ Fēng; Tibettaans: ཇོ་མོ་གླང་མ Chomolungma) is 'n berg in die Himalajagebergte wat op die grens tussen Nepal en Tibet geleë is. Met sy hoogte van 8 848,86 meter is dit die hoogste berg op land. Everest is egter nie die hoogste berg op aarde nie; Mauna Kea (Hawaii) is vanaf die seebodem gemeet die hoogste. Die berg is genoem na die Britse geoloog sir George Everest. Everest se amptelike hoogte is in 2020 deur sowel Chinese as Nepalese gesaghebbendes op 8 848,86 meter (sneeuhoogte) bepaal.[2] Die Chinees-Nepalese grens verloop op die bergpiek.
| Everest | |
|---|---|
 Everest gesien vanaf Kala Patthar in Nepal | |
| Ligging | Solukhumbu Distrik, Sagarmatha Sone, Nepal. Tingri-streek, Xigazê-prefektuur, Tibet, China |
| Hoogte | 8 848,86[1] meter bo seevlak |
| Prominensie | 8 848,86 |
| Reeks | Himalaja |
| Koördinate | 27°59′17″N 86°55′31″O |
| Eerste bestyging | 29 Mei 1953 |
| Eerste bestyger(s) |  Edmund Hillary Tenzing Norgay |
| Maklikste roete | Rotsklim/sneeu, Suidelike roete |
  Everest |
|
Die berg wat op ’n kaart ontdek is
Op hierdie wyse is Everest meer as 'n eeu gelede gevind. Voor daardie tyd is die berg slegs van 'n groot afstand gesien, en aangesien dit deur talle ander hoë bergpieke omring word, kon niemand eintlik besef wat die ware hoogte van die berg is nie.
Dit kon slegs bereken word van die gegewens op 'n kaart – en so het dit gebeur dat die hoogste berg ter wêreld eintlik agter 'n lessenaar ontdek is. Die landmeter-generaal in daardie stadium was sir Andrew Waugh.
Hy het onmiddellik met Londen in verbinding getree en voorgestel dat die bergpiek na sy voorganger, sir George Everest, genoem word. Onder sir George se leiding is 'n opname van die belangrikste pieke in die Himalaja deur 'n reeks waarnemings en metings van verafgeleë Indiese vlaktes en heuwels gedoen.
Hoe lyk Everest?
Everest is nie 'n geïsoleerde bergpiek wat bo ander bergpieke uittoring nie. Trouens, dit lyk eerder asof Everest die hoogste van 'n hele gesin reuse is. Die hoofspits is deel van 'n reusagtige “perdehoef" wat deur drie kolossale pieke, Nuptse (7 700 m), Lhotse (8 545 m, op drie na die hoogste bergpiek ter wêreld), en Everest gevorm word.
Hierdie drie reuse staan aan die bopunt van die Khomboe-gletser, waarlangs die eerste mense geklim het wat Everest oorwin het. Wanneer ons na die afbeelding van hierdie reuse-bergmassa kyk, kan ons maklik verstaan waarom die bergklimmer Mallory, die eerste persoon wat die westekant van Everest gesien het, die Khomboe-gletser en die kranse wat dit omring, beskryf het as “een van die ontsagwekkendste en mees afskrikwekkende tonele wat nog ooit deur 'n mens aanskou is".
Hoe en wanneer is Everest gevorm?
Die Himalaja-bergreeks is gevorm in die Tersiêre Periode van die aarde se vorming, in dieselfde tyd as die Alpe, die Andes en ander groot bergreekse. Die “fondament" van die Himalajas is 'n reusagtige boog van baie harde graniet, waarop dik lae afsettingsgesteentes rus. Gedurende die tydperk waarin die Himalaja-gebergte gevorm is, is die aardkors verplooi en het die graniet die afsettingsgesteentes opwaarts gedruk, sodat ’n enorme piramied gevorm is. Hierdie piramied is met verloop van miljoene jare deur winde en woeste storms verweer om Everest te vorm.
Opwaarts na die Kruin
Everest se kruin kan deur twee hoofroetes bereik word – een teen die noordelike hang van die berg, en die ander teen die suidelike hang.
Klimmers moet deur 'n lang akklimatiseringsproses gaan, wat behels om stelselmatig hoër teen die berg uit te klim, dan weer af tot 'n laer gedeelte, om hulle liggame tyd te gee om aan te pas.
Die finale aanpassingsproses begin nadat klimmers een van die twee basiskampe bereik het (afhangende van watter roete hulle na die piek wil volg). Die basiskampe lê albei op 'n hoogte van net oor die 5000 m, met die noordelike basiskamp in Tibet en die suidelike basiskamp in Nepal. Hierdie akklimatiseringsproses kan 4 tot 6 weke duur voordat 'n klimmer gereed is om die kruin aan te durf.[3]
Naby die berg se kruin raak die lug te dun vir die menslike liggaam om behoorlik te funksioneer, met slegs ongeveer 30% van die suurstofinhoud wat jy op seevlak sou hê. Die meerderheid bergklimmers kan nie die kruin sonder ekstra suurstof, wat in silinders op hulle rûe gedra word, bereik nie.
Die onvoorspelbare weersomstandighede hoog teen die berg veroorsaak dikwels probleme, en die tydsberekening van 'n aanslag op die kruin het 'n groot invloed op die sukses daarvan.
Klimgeskiedenis
Internasionale bergklimmers
Die Britse ekspedisie van 1922 was die eerste wat geloods is met die uitsluitlike doel om die kruin van Everest te bereik. Dit was wel voorafgegaan deur nog 'n Britse ekspedisie in 1921, wat ten doel gehad het om moontlike roetes na die piek te identifiseer. Die 1922 ekspedisie het met 3 afsonderlike pogings om die kruin via die noordelike hang van die berg te bereik misluk. Tydens die derde poging lei 'n sneeustorting tot die dood van 7 draers, en beëindig die ekspedisie. Dit was die eerste aangetekende sterfgevalle op Everest.
In 1924 loods die Britte weer 'n ekspedisie om die kruin van Everest te probeer bereik. Weereens is daar twee mislukte pogings voordat George Mallory (wat lid was van al die Britse ekspedisies na Everest in die 1920's) saam met die onervare klimmer Andrew Irvine 'n finale aanslag op die kruin maak.
Irvine en Mallory word nie weer lewend gesien nie, en hulle lot is tot vandag toe nog in onsekerheid gehul. Die ontdekking van Mallory se lyk teen die noordelike hang van Everest in 1999 kon ongelukkig nie die tergendste vraag in hierdie berg se geskiedenis antwoord nie: was Mallory en Irvine die eerste mense op die kruin van Everest?[4]
Die volgende 9 ekspedisies (vyf in die 1930's, een in 1947 en drie in die vroeë 1950's), het almal misluk.
Uiteindelik, op 29 Mei 1953, word die Brit Edmund Hillary en die Sherpa Tenzing Norgay amptelik die eerste mense om Everest suksesvol uit te klim, en wel via die suidelike roete.
Op 8 Mei 1978 word Reinhold Messner en Peter Habeler die eerste klimmers om die kruin van Everest sonder die gebruik van ekstra suurstof te bereik.[5]
Suid-Afrikaanse bergklimmers
Die eerste Suid-Afrikaner, wat Everest uitgeklim het, was 'n vrou – Cathy O'Dowd. Sy het die "bopunt van die wêreld" op 23 April 1996 bereik. In 2003 het Sibusiso Vilane, 'n Suid-Afrikaanse wildbewaarder en boorling van Swaziland, die kruin van Everest as eerste swart Afrikaan bereik. In dieselfde jaar het die rolprentvervaardiger Sean Wisedale ook die piek as derde Suid-Afrikaner uitgeklim.[6]
Kommersiële ekspedisies
Everest is 'n groot trekpleister vir klimmers, en kommersiële ekspedisies na die piek word al vir dekades onderneem.
Die grootste skadu oor hierdie praktyk het tydens die 1996-klimseisoen geval, toe 'n katastrofale sneeustorm op die aand van 10 Mei tot die dood van 8 mense tydens hulle aanslag op die kruin gelei het.[7] In totaal sterf 12 mense in 1996 teen die hange van Everest.
Meer onlangs, op 18 April 2014, sterf 16 Nepalese gidse in 'n sneeustorting in die Khumbu Icefall, net bo die suidelike basiskamp van Everest.
Die kommersialisering van Everest bly 'n omstrede onderwerp. Die lyke van gestorwe klimmers lê gesaai teen die berg omdat dit onmoontlik is om hulle op daardie ekstreme hoogtes te herwin, en die versameling van menslike afval en rommel teen die berg word 'n groot probleem. Tot op hede het meer as 250 klimmers op Everest gesterf.
Galery
Die Himalajas, soos vanuit die ruimte gesien, met Everest in die boonste sentrum
Die noordekant van Everest soos gesien vanaf die basiskamp in Tibet
Oggendaansig van Everest
Lugfoto vanaf die suide; agter is die pieke Nuptse en Lhotse
Ligging van Everest
Verwysings
- (en) "Mount Everest, China/Nepal" Peakbagger.com. Besoek op 8 Desember 2020.
- (en) "Mount Everest is two feet taller, China and Nepal announce". National Geographic. Besoek op 8 Desember 2020.
- (en) http://www.bodyresults.com/climbing-everest-training.asp
- (en) Hemmleb, Jochen – Ghosts of Everest: The Search for Mallory and Irvine
- (en) http://earthsky.org/earth/this-date-in-science-mount-everest-without-supplemental-oxygen
- (af) Van Lill, Dawid: Van Lill se Suid-Afrikaanse trivia. Kaapstad: Zebra Press 2004, bl. 16
- (en) Krakauer, John – Into Thin Air
Bronne
- Kennis, 1980, ISBN 0-7981-0824-X, volume 2, bl. 268, 269
Eksterne skakels
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Everest.- (en) "Mount Everest". Encyclopædia Britannica. Besoek op 9 Junie 2017.
