Es'kia Mphahlele

As jong seun het Mphahlele vee in die destydse noordelike Transvaal opgepas. Hy het die Adams Onderwysersopleidingskollege in Natal bygewoon. In 1947 maak Mphahlele sy debuut met sy boek: "Man must live". In 1955 is hy verbied om sy loopbaan in die onderwys voort te sit as gevolg van sy teenkanting teen die Wet op Bantoe-onderwys van 1953. Mphalele kon egter daarin slaag om sy gesin te onderhou deur talle klerklike werk te onderneem; kort hierna vertrek hy na die Britse protektoraat van Basoetoland om daar onderrig te gee. Toe Mphahlele na Suid-Afrika teruggekeer het, het hy 'n betrekking aanvaar as joernalis vir "Drum"-tydskrif. Hier het hy onder andere saam met Anthony Sampson en Sylvester Stein gewerk, terwyl hy aan UNISA studeer het, waar hy sy meestersgraad in 1956 verwerf.

Gedurende die 1950's het Mphahlele polities aktief begin word en 'n lid van die African National Congress geword, net om na vyf jaar as lid te bedank omrede hy teleurgesteld was met die ANC se werksmetodes. In 1957 is Mphahlele 'n onderwyspos aangebied by 'n skool in 'n Christelike sendinggemeenskap in Lagos. Mphalele kon egter eers in September 1957 na die buiteland vertrek aangesien die Suid-Afrikaanse regering hom nie toegelaat het om te reis nie weens sy politieke bedrywighede.

Mphalele het vir twintig jaar in ballingskap gewoon, aanvanklik in Nigerië waar hy vir die tydskrif Black Orpheus gewerk het, en daarna in Kenia waar hy direkteur van die Chemchemi Kulturele Sentrum was. Hierna het hy opeenvolgend in Zambië, Frankryk en die Verenigde State gewoon. In die VSA het hy sy doktorsgraad aan die Universiteit van Denver behaal, en aan die Universiteit van Pennsilvanië klas gegee. Mphahlele het in 1977 na Suid-Afrika teruggekeer om as die eerste swart professor aan die Universiteit van die Witwatersrand klas te gee, waar hy ook die eerste fakulteit van Afrika-letterkunde gestig het.

Hy sterf in 2008 op die ouderdom van 89 in die Lebowakgomo-hospitaal aan natuurlike oorsake.

• (en) www.eskiaonline.com