Swaardvis (sterrebeeld)
Die Swaardvis of Goudvis (Spaans: Dorado) is ’n sterrebeeld in die suidelike hemelruim. Dit was een van die 12 sterrebeelde wat in die 16de eeu deur Petrus Plancius geskep is na aanleiding van waarnemings deur Pieter Dirkszoon Keyser en Frederick de Houtman.
| Swaardvis, Goudvis | ||||
 | ||||
| Latynse naam | Dorado | |||
| Genitief | Doradus | |||
| Afkorting | Dor | |||
| Waarnemingsdata (Epog J2000) | ||||
| Regte klimming | 5h | |||
| Deklinasie | -65º | |||
| Grootte | 179 vk. grade (72ste) | |||
| Kwadrant | SQ1 | |||
| Besonderhede | ||||
| Hoofsterre | 3 | |||
| Helderste ster | Alpha Doradus (α Dor) | |||
| Naaste ster | GJ 2036 | |||
| Sterre helderder as 3 m | 0 | |||
| Sterre met planete | 4 | |||
| Messier-voorwerpe | 0 | |||
| Bayer-/Flamsteed-sterre | 14 | |||
| Aangrensende sterrebeelde | ||||
| Graveerstif, Horlosie, Net, Suidelike Waterslang, Tafel, Vlieënde Vis, Skilder | ||||
| ||||
Die Swaardvis bevat die grootste deel van die Groot Magellaanse Wolk; die res is in die sterrebeeld Tafel.
Naam
Die naam verwys na die dorade of dolfynvis (Coryphaena hippurus), maar die sterrebeeld word gewoonlik as ’n swaardvis uitgebeeld. Hoewel die naam Dorado nie Latyn is nie, maar Spaans, het sterrekundiges dit die Latynse genitiewe vorm Doradus gegee toe hulle die konstellasie se sterre name gegee het. Hulle gaan uit van die veronderstelling dat dit nes die ou, nabygeleë sterrebeeld Argo Navis, ’n vroulike naam van Griekse oorsprong is wat op -ō eindig (soos Io, Callisto of Argo). Dié name se genitiewe uitgang is -ūs.
Ruimtevoorwerpe
S Doradus 9.721 is ’n hiperreus in die Groot Magellaanse Wolk. SN1987A is die naaste supernova aan die Aarde wat gevind is sedert die uitvinding van die teleskoop. Die veranderlike ster R Doradus 5.73 het die grootste bekende grootte van enige ster. HE 0437-5439 is ’n hipersnelheidster wat besig is om die swaartekrag van die Melkweg/Magellaanse Wolk-stelsel te ontsnap.
Die Swaardvis is die bekendste daarvoor dat dit die grootste deel van die Groot Magellaanse Wolk bevat. Dié is ’n satelliet-sterrestelsel van die Melkweg wat 1 000 ligjare in deursnee is, sowat 179 000 ligjare ver. In 1987 het die supernova SN 1987A hier ontplof – die naaste supernova sedert SN 1604.[1]
Die sterrebeeld bevat talle sterreswerms, asook die spiraalvormige sterrestelsel NGC 1566 en die Tarantula-newel. N44 is ’n superbel in die Groot Magellaanse Wolk wat 1 000 ligjare wyd is. Die algemene vorm daarvan word veroorsaak deur die 40 warm sterre naby sy kern. Binne-in is ’n kleiner bel bekend as N44F, wat sowat 35 ligjare in deursnee is en gevorm word deur ’n geweldige warm ster in sy kern wat ’n sterrewind het met ’n snelheid van 7 miljoen km/h. N44F het ook stofkolomme waar moontlik nuwe sterrre gevorm word.[1]
Verwysings
- Wilkins, Jamie; Dunn, Robert (2006). 300 Astronomical Objects: A Visual Reference to the Universe (1st uitg.). Buffalo, New York: Firefly Books. ISBN 978-1-55407-175-3.
Bron
- Ian Ridpath and Wil Tirion (2007). Stars and Planets Guide, Collins, London. ISBN 978-0-00-725120-9. Princeton University Press, Princeton. ISBN 978-0-691-13556-4.
Eksterne skakels
- The Deep Photographic Guide to the Constellations: Dorado
- Star Tales – Dorado
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Swaardvis (sterrebeeld).
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia