documenta

documenta is 'n kunsuitstalling wat aanvanklik elke vier en nou elke vyf jaar in Kassel, Duitsland, gehou word. Die uitstalling duur 100 dae en word as die belangrikste uitstalling van moderne en eietydse kuns ter wêreld gesien.[1][2] Dit is in 1955 gestig deur die kunstenaar, onderwyser en kurator Arnold Bode as deel van die Bundesgartenschau ("Federale tuinskou") wat daardie jaar in Kassel gehou is. Die eerste documenta was – in teenstelling met die algemene verwagting – 'n aansienlike sukses en dit het meeste van die kunstenaars wat as invloedryk in die moderne kuns was, soos Pablo Picasso en Wassily Kandinsky ingesluit.[2]

Die Fridericianum tydens documenta 13
Kassel se padteken

Hierdie Museum van Eenhonderd Dae het tot 'n oorweldigende suksesverhaal ontwikkel. In die Europese somer van 2012 is die dertiende documenta deur meer as 860 000 mense besoek. Die uitstalling se eiesoortige karakter is oor die jare heen bewaar; anders as by ander soortgelyke internasionale uitstallings word documenta volgens die visie van 'n enkele individu saamgestel. Daar is geen nasionale pawiljoene nie, dit word nie beperk tot spesifieke media nie en elke nuwe documenta verskil van die vorige in uitleg, tematiese ontwerp, uitstalruimte en konsep. documenta se wesentlike karakter is dié van innovasie en vernuwing; die uitstalling hou tred met die jongste kunsneigings soos video-, rekenaar- en internetkuns. Elke documenta word so te sê opnuut uitgevind deur die direkteur en sy of haar span.[3]

Die eerste documenta het hoofsaaklik op Europese kuns gefokus en het Duitsland blootgestel aan die ontwikkelinge wat in kuns plaasgevind het, voor en na die Tweede Wêreldoorlog.[2][4] In die 1960's is al hoe meer Amerikaanse kuns vertoon soos wat die middelpunt van die avante-garde kunsbeweging oor die Atlantiese Oseaan geskuif het.[5] Hoewel documenta van vroeg af kunstenaars van oral in die wêreld ingesluit het, het veral die afgelope twee documentas groot getalle kunstenaars van buite Europa en die Amerikas ingesluit. Dit het ook gepaard gegaan met 'n groter mate van politieke en maatskaplike inhoud in die kuns wat uitgestal is.

Geskiedenis van documenta

documenta I, 1955
Fridericianum Kassel
Die fasade van die Fridericianum met een van die eike wat later deur Joseph Beuys daar geplant is as deel van sy werk 7000 Eike (documenta VII)

Die eerste documenta is gehou as 'n onderdeel van die jaarlikse Bundesgartenschau (die nasionale tuinskou van Duitsland) wat in 1955 in Kassel gehou is. Die uitstalling se oorspronklike volledige titel was: documenta. Europäische Kunst des XX. Jahrhunderts ("documenta. Europese kuns van die 20ste eeu"). Dit is deur die skilder, grafiese kunstenaar en ontwerper Arnold Bode, in noue samewerking met die kunshistorikus Werner Haftmann, saamgestel.[4]

Die naam van die uitstalling is 'n tegniese term. Die betekenis maak die aanspraak dat die uitstalling 'n dokumentasie van moderne kuns verteenwoordig. Dit het veral vir die eerste documenta van 1955 gegeld, aangesien moderne kuns nie gedurende die tydperk van nasionaal-sosialisme in Nazi-Duitsland toeganklik was nie. Vriende en kennisse van Bode het beweer dat die meervoud van die Latynse woord documentum, Bode beïnvloed het in die keuse van 'n naam. Indien dit die geval was, dui "documenta" op 'n les, voorbeeld of waarskuwing. "Documentum" word opgebou uit die Latynse woorde docere (leer, opdrag gee, inlig, toon, vertel) en mens (die intellektuele vermoë, die gees, die begrip).[6]

Bode het in die vroeë 1950's daarin geslaag om die stad Kassel, die deelstaat Hesse en die Federale Regering van Wes-Duitsland te oortuig dat 'n uitstalling van eietydse kuns saam met die tuinskou in Kassel in 1955 gehou moes word. Bode en Haftmann het daarin geslaag om byna 700 werke van internasionale kunstenaars byeen te bring. Die uitstalling is op buitengewone wyse in die witgekalkte ruïnes van die 19de eeuse neo-klassisistiese Museum Fridericianum gehou. Bode se slagspreuk was: "om ruimtes te skep, om ruimtelike verhoudings te skep waarin skilderye en beelde ten beste waardeer kan word, waarin kleur en stemming versterk word". Dit was 'n suksesresep en tot vandag toe sukkel ander om hom in die rol te ewenaar. Bode en Haftmann wou met die eerste documenta wys hoe die Europese en wêreldse tydsgees ontwikkel het, hoe dié gees vorm in kuns aangeneem het, die verhouding waarin Duitsers daartoe kon staan en wat hulle daaruit kon leer.

Die werk en die manier waarop dit vertoon is moes die voorkoms van kunsstrominge, en hoe dit aansluit by die algemeen heersende tydgees, aantoon Daar is gepoog om die 'stand van sake' in die wêreld in sy geheel voor te stel. Daar is benewens beeldende kuns ook digkuns, drama, musiek, ontwerp, en film tentoongestel. Die klem van die eerste documenta was nie so seer op "eietydse kuns" wat na 1945 ontstaan het nie; Bode wou die besoekers blootstel aan die werke van kunstenaars wat tydens die Nazi-regime onder die aanduiding Entartete Kunst ("ontaarde kuns") in Duitsland bekend gestaan het. Daaronder het die abstrakte kuns getel; veral die abstrakte skilderkuns van die 1920's en 1930's het die middelpunt van die uitstalling gevorm.[2][4]

documenta II, 1959
Posseël vir documenta x met beelde van Fritz Winter uit d2, Tom Wesselmann en Frank Stella uit d4 en Nam June Paik uit d8.

Vier jaar ná die eerste documenta het Bode in 1959 meer kunstenaars ingesluit en ook twee ekstra tentoonstellingsruimtes gebruik: die Orangerie en die Palais Bellevue wat beide in die 18de eeu gebou is. Die volledige titel van die tweede documenta was II. documenta. Kunst nach 1945 (" tweede documenta, kuns ná 1945").[4] In die jare ná die eerste uitstalling was die fokus al hoe meer op "eietydse kuns". Die tweede documenta het steeds gestreef om op te voed en het Haftmann se idee van "organiese ontwikkeling van 'n wêreldtaal van abstraksie" (Weltsprache Abstraktion) voortgesit en het aandag gevestig op "aksente", "voorlopers" en "mentors". In dié uitstalling is 'n historiese oorsig van kuns van die vorige 15 jaar aangebied. Die ongeveer 300 kunstenaars wat deelgeneem het, het Karel Appel, Francis Bacon, Jean Dubuffet, Philip Guston, Anton Heyboer, Willem de Kooning, Joan Miró en Mark Rothko ingesluit. Die uitstalling het die Duitse publiek opnuut met die "ontaarde kuns" laat kennis maak en het ook die Duitse kunstenaars Max Ernst, Ernst Ludwig Kirchner, Paul Klee en Emil Nolde, wat deur die nasionaal-sosialistiese bewind verdoem is, ingesluit.[4][7]

Die tweede uitstalling het gepoog om die kontinuïteit aan te toon van kuns wat "die sigbare na kuns afbeeld wat dan die onsigbare sigbaar maak" en terselfdertyd abstraksie as die geldige diksie van naoorlogse kuns voor te stel. Bode het die gedagte onderstreep deur treffende individuele beelde langs die sentrale asse van die museum te plaas. Ernst Wilhelm Nay se "Freiburger Bild“ van 1956 het die hoofsaal van die Fridericianum oorheers. Dit het ook 'n ander neiging van naoorlogse kuns geïllustreer: 'n nuwe internasionale vorm van skilder wat bestaan het uit reuse muurvullende manifestasies. Dit was veral die Amerikaners wat in dié opsig leiding verskaf het. Dit was dan ook die eerste keer wat Amerikaanse werke op grootskaal by documenta vertoon is: dit was simptomaties van die belangrikheid van Amerikaanse kuns in die naoorlogse tydperk. Die kern van die avant-garde beweging het ook nou van Europa na die Verenigde State geskuif.[7]

documenta III, 1964
Grosse Mannesmann (1958/61) deur Norbert Kricke, hede in Düsseldorf

1964 se "documenta III" (ook kortweg verwys na as "d3") was die laaste uitstalling wat deur Bode en Haftmann aangebied is. In die voorwoord tot die uitstallingskatalogus noem Bode die uitstalling "Museum van die 100 dae"; 'n benaming wat steeds met die uitstalling geassosieer word. Die kunswêreld het die gebeurtenis, wat deur 200 000 mense bygewoon is, beskryf as die belangrikste Europese kunsuitstalling van die dekade.[4][2][8]

Die uitstalling se slagspreuk was "Kuns is dít wat belangrike kunstenaars maak" (Kunst ist das, was bedeutende Künstler machen). Haftman het weereens klem gelê op die belangrikheid van vooroorlogse modernisme as die maatstaf van kwaliteit kuns. Dit was egter die laaste keer wat die uitstalling gefokus was op die ouer generasie kunstenaars. d3 het nie meer verskillende "groepe" kunstenaars ten toon gestel nie. Die uitstalling het eerder gefokus op die individuele kunstenaar en nie op spesifieke style en skole nie. Hy het egter steeds gehou by sy gedagte van abstraksie as wêreldtaal en as 'n gevolg het hy van die jongste neigings in eietydse kuns (wat nie daarmee gestrook het nie) verwaarloos.[8]

documenta III het die ontwikkeling van moderne kuns vanaf impressionisme geïllustreer met die meer as 500 werke wat vertoon is. Dit het werke van Paul Cézanne, Vincent van Gogh, Marc Chagall, Pablo Picasso, Otto Dix, Oskar Kokoschka, Lyonel Feininger, Paul Klee, Giorgio de Chirico, Max Ernst en Joan Miró ingesluit asook werk van jong Europeërs soos K.R.H. Sonderborg, Emilio Vedova, Jules Lismonde en Lucebert.[8]

Bode het met d3 sy nuwerwetse uitstallingstyl verder uitgebrei. Drie prente van die Amerikaanse skilder Sam Francis, wat spesiaal vir die trappe van die Basel-kunssaal geskep is, is byvoorbeeld in 'n seshoekige saal met natuurlike lig van bo af vertoon. Dit het die werk met 'n byna heilige sin beklee.[8]

documenta IV, 1968
Posseël vir documenta x met 'n beeld van Frank Stella uit d4

documenta 4 het in 1968 plaasgevind, tydens 'n polities onstuimige tydperk in Europa. Militante linksgesinde studente in Duitsland, aangemoedig deur die sukses wat Italiaanse jeugdiges behaal het in die ontwrigting van die Venesiese Biennale,[9] het gedreig om die documenta in chaos te dompel.[10] Teen die agtergrond van die studente-opstande van 1968 het Haftmann bedank en is die kuratorskap vir die eerste en enigste keer aan 'n sogenaamde "documenta-raad" oorgelaat, eerder as die visie van een of twee individue. Die aanloop tot d4 is gekenmerk deur debat en omstredenheid wat die toekoms van die uitstalling bevraagteken het. Die uitstalling self het gepaard gegaan met die waai van rooi vlae en die skree van slagspreuke wat die hou van die openingstoesprake verhoed het. Kunstenaars het betoog teen die weglating van die fluxus-beweging en studente het betoog teen wat hulle beskou het as "die documenta van handelaars" en op maatskaplik relevante kuns aangedring. Uit 'n kunssinnige oogpunt was documenta 4 die eerste documenta wat geheel en al op datum was en met meer as 220 000 besoekers was dit weereens 'n sukses.[2][5]

Met die saamstel van documenta 4 het spanning tussen estetiese oordeling en die demokratiese vorme van konsensus behaal tot konflik gelei. Die werkkomitees van die 24-lid raad se werksaamhede het gereeld op dooie punte uitgeloop as gevolg van die probleme geassosieer met estetiese konses bou en die skeptisisme van die ouer garde dat dit enigsins moontlik was. Jean Leering, die jong direkteur van die Stedelijk Van Abbemuseum, in Eindhoven het onder die omstandighede saam met Bode na vore getree as 'n belangrike figuur na die dood van twee raadslede.[2][5]

Anders as by die vorige documenta-uitstallings, het d4 as die “jongste documenta wat daar ooit was” eksklusief op eietydse werk gefokus en alle vorme van die retrospektiewe vermy. Die uitstalling het dan ook reg laat geskied aan alle vorme van kuns uit die 1960's en het hom blootgestel aan die oorheersing van Amerikaanse kuns soos aangedui deur die vername posisie wat Post-Painterly abstraksie en kleurveldskilder (color field painting) ingeneem het. Ook minimalisme, popkuns, kinetiese kuns en installasie is na vore gebring ten spyte van kritiek daarop. Anders as tevore is beelde nie buite die Orangerie vertoon nie en die argitektoniese raamwerk vir beeldhouwerk is laat vaar. Die werke is eerder in los groeperings op die Karlswiese-weiveld uitgestal.[2] Christo se 85 meter hoë 5,600 Cubic Meter Package was toonaangewend van kuns wat "mens nie anders kon as om raak te sien nie".[11]

Die verskeidenheid maniere van kunsuitdrukking en die verhoogde klem wat op teoretiese aangeleenthede geplaas het, het die organiseerders gedwing om iets te doen aan die feit dat toeskouers se manier van kunswaardering skaars verander het oor die afgelope aantal dekades. documenta 4 het vir die eerste keer "besoekersskole" aangebied om die probleem aan te spreek, maniere om eietydse kuns te waardeer te verduidelik en die idee te vestig dat die ontvangs van kuns 'n "arbeidstaak" in eie reg is.[5]

documenta V, 1972
Katalogus van die documenta V in 1972

Met documenta 5 was die Switser Harald Szeemann as Generaalsekretaris aangestel en hy was die eerste organiseerder wat direk in Arnold Bode se voetstappe gevolg het. Szeemann was tot 1969 hoof van die Kunsthalle Berne en het as vryskut kurator gewerk. Na die eksperiment van demokratiese kuratorskap in 1969 was hy alleen verantwoordelik vir die uitstalling. Szeeman het op briljante wyse daarin geslaag om 'n uitstalling te reël wat steeds beskou word as die documenta wat die grootste impak op moderne kuns gehad het.[2][12]

Die uitstalling met die titel Befragung der Realität – Bildwelten heute ("Bevraagtekening van realiteit – Beeldwêrelde vandag")[13] is in terme van 'n oorkoepelende tematiese raamwerk georganiseer, eerder as vorige documentas, wat werke volgens hulle individuele potensiaal ingesluit het. Tydens documenta 5 het individuele werke verskillende temas verteenwoordig. Die uitstalling het stelselmatig die verhouding tussen visuele vorms van uitdrukking en realiteit ondersoek. Dit het ook verder gegaan en probeer om toeskouers "eietydse beeldwêrelde" beter te help verstaan: ten einde die doel te bereik het die uitstalling die rol van gids vertolk wat die toeskouers in hulle manier van beskouing probeer lei het. documenta 5 het die standpunt ingeneem dat voorstellings van die wêreld toenemend met behulp van massamedia plaas vind en dat opgevoerde gebeurtenisse skaars onderskei kon word van werklike gebeurtenisse. Dié verhouding tussen realiteit en beeld was dus die fokus van die uitstalling.

documenta 5 het die verhouding tussen beeld, realiteit en die konsep van die "beeld" self getoets met die uitstal van sogenaamde "onkuns", soos kitsch, reklame, politieke propaganda, wetenskapsfiksie en die "kunswerk van die waansinnige". Sommige kritici het gevoel dat "documenta V te ver gegaan het" en dat "die enigste meer elitistiese gebeurtenis die Wagner Fees in Bayreuth is".[2][12]

Die uitstalling het gepoog om 'n groot impak op die samelewing te hê met die uitnodiging van sosiaal aktiewe kunstenaars soos Joseph Beuys wat met die besoekers gemeng het. Beuys het naamlik 'n kantoor vir sy "Organisasie vir direkte demokrasie deur Volkstemming" in die Museum Fridericianum gevestig waar hy die volle 100 dae lank debat gevoer het met die besoekers aan die uitstalling.[12]

Fotorealisme, wat toe 'n nuwe kunsneiging was, is besonder oortuigend aangebied. Die oorkoepelende konsep vir die uitstalling was die van "individuele mitologieë" wat 'n verskeidenheid van installasie, action art en opvoering toegelaat het en die rigting aangewys het vir komende uitstallings. Die individuele mitologieë het verwys na die vroeë 1970's se neiging vir kuns om introverte, hermetiese kunsstelling te maak. Szeemann het groot werke laat uitsal wat baie keer daarop gemik was om die eiesoortige intellektuele kosmos van die individuele kunstenaars uit te beeld. 'n Belangrike voorbeeld hiervan was die reuse lugskip van die Belgiese kunstenaar Panamarenko wat 'n hele kamer gevul het en sy obsessie met vlieg uitgebeeld het.[2][12]

Volgens Szeemann het dié documenta soos nooit te vore nie die algemene publiek en die kundiges in twee kampe verdeel, kritici en entoesiastiese ondersteuners.[12]

documenta VI, 1977
van documenta 6

documenta 6, wat in 1977 gehou is, moes onderskei word van die vorige documenta. Die Duitse kunshistorikus Manfred Schneckenburger wat as kunsdirekteur opgetree het, het gestreef om dit te doen deur die vraagstuk rondom die posisie van kuns in die media-samelewing te herbewoord onder die werktitel "Art in the Media World–Media in Art". Hy wou ook gereg laat geskied aan die konsep van kuns as 'n onafhanklike gebied wat tog sy oorsprong in die samelewing het en wat verantwoordelik is daaraan.[2][14]

Teen d6 was documenta gevestig as dié kunstentoonstelling. Vir kunstenaars het deelname hulle markwaarde verbeter of bevestig. Die uitnodiging aan kunstenaars van die Oos-Duitsland het sterk protes uitgelok en bekende kunstenaars soos Georg Baselitz en Markus Lüpertz het hulle op die laaste oomblik aan documenta VI onttrek. Indrukwekkende bywoningsyfers het egter die sukses van die documenta bevestig.[2][14]

Schneckenburger het sy idee van kuns op drie generasies tegniese media gegrond: fotografie, film en video wat naas die "tradisionele" kunsdissiplines (teken, skilder en beeldhou) as volwaardige kunsvorme uitgestal is. Fotografie is verteenwoordig deur 'n uitgebreide retrospektiewe oorsig. Die uitstalling het verskeie video-installasies ingesluit soos Ulrike Rosenbach se Herkules-Herakles-King Kong (1976) en Bill Viola se He Weeps for You (1976). documenta self het 'n beduidende teenwoordigheid op televisie gehad met weeklikse bande uit die uitstalling se videobiblioteek wat deur openbare uitsaaiers gebeeldsaai is.[14]

Al die kunsvorme wat op die uitstalling verteenwoordig was, is voorgestel as inhoudsoordraaglik, wat veral vir die tradisionele dissiplines 'n nuwe houding was. Volgens hierdie beskouing skep die kunstenaar bewus of onbewus 'n objek wat op sigself inhoud of "inligting" het en die inhoud kan oordra. Kuns is dus 'n "kommunikasiemiddel" en 'n gekommunikeerde objek.[4]

Talle reusagtige beeldhouwerke het hulle verskyning by die uitstalling gemaak. Die ondersoek na die problematiese verhouding tussen kuns en maatskaplike realiteit is by d6 voortgesit. Baie van die beelde by d6 is bedink as "kuns in die oop ruimte" (Kunst im öffentlichen Raum) en is aangebied langs die tradisionele ligging in die Karlsauepark en voor die Museum Fridericianum. Richard Serra se monumentale beeld, Terminal (1977), 'n reuse struktuur uit ysterblaaie, en Walter de Maria's se Vertical Earth kilometre ("Vertikale aardkilometer", 1977), 'n bronspaal van 12-ton wat in die grond begrawe is (en die konstruksiewerk wat daarmee gepaard gegaan het), het kuns se aanspraak om deel te wees van die samelewing aangetoon. Die beeldhouwerke het ook die veranderde beeldhou-aangeleenthede van postminimalisme en sogenaamde "Land Art" geïllustreer. Die beweging is nie net gekenmerk deur 'n ander begrip van materiaal nie, maar het ook die skuif uit tradisionele museumruimtes aangedui, asook 'n beweging na die monumentale.[14]

documenta VII, 1982
Fredericianum met twee eike wat deur Joseph Beuys daar geplant is
'n Paar van die bome in die 7000 Eike kunswerk van Joseph Beuys langs Wegmannstraße in Kassel.

Die Nederlandse kunshistorikus Rudi Fuchs was die kunsdirekteur van documenta 7 wat in 1982 gehou is. Fuchs het die Museum Fridericianum van buite laat restoureer en die binnekant laat moderniseer tot 'n eietydse museumgebou.[4] d7 het dan ook 'n duidelike museum-georiënteerde karakter gehad. Eietydse kuns, geskep deur verskillende generasies, is op tradisionele wyse voorgestel in die museum wat gepoog het om kuns van die maatskaplike werklikheid te beskerm. Fuchs wou kuns bevry van die "verskeie beperkinge en sosiale parodieë waarin dit vasgevang is". Hy wou die uitstalling ook nie beperk tot 'n spesifieke teoretiese konsep nie. Hoewel Fuchs klem gelê het op die kunstenaar se individuele aard het hy nogtans in die uitstallingontwerp verwys na verbindings tussen die kunstenaars en hulle plek in kulturele tradisie. Kunswerke is nie volgens kunsstyle, groepe of geografiese oorsprong gerangskik nie en het eerder "individuele dialoë" gevolg.[15]

Fuchs se benadering was beskryf as "stelselmatig onstelselmatig". Hy wou Amerikaanse kuns van daardie tydperk direk met dié van Europa vergelyk. Op daardie stadium het daar egter ernstige twyfel geheers oor die krag en kwaliteit van Europese kuns. Veral die rigting wat die Nuwe Wildes (Neuen Wilden), 'n groep skilders in Duitsland, ingeslaan het, het gelyk of dit enige verwagtings van nuwe inhoud verydel het.[2]

Die klassieke genres, skilder en beeldhou, het 'n prominente plek ingeneem in d7 met bydraes van Marlene Dumas, Dan Graham, Anselm Kiefer, Richard Long, Bruce Naumann, Hermann Nitsch, Claes Oldenburg, Gerhard Richter en Andy Warhol. Die vernaamste werk by d7 was egter die 7000 Eichen ("7000 Eikebome") van Joseph Beuys. In dié werk het Beuys 7000 basaltstene op die Friedrichsplatz gedeponeer en ook die eerste van 7000 bome geplant. Oor die volgende vyf jaar is die oorblywende 6999 bome in Kassel geplant: elkeen langs een van die basaltstene. Die laaste boom is op die openingsdag van d8 in Junie 1987 deur die kunstenaar se weduwee, Eva Wurmbacher-Beuys, geplant nadat Beuys in 1986 gesterf het.[4][15]

documenta VIII, 1987
Nam June Paik werk vir d8 op Duitse Posseël

documenta VIII van 1987 sou oorspronklik onder leiding van Harald Szeemann (wat ook vir d5 in 1972 verantwoordelik was) en Edy de Wilde georganiseer word. Inhoudelike verskille en spanning tussen die twee het die deurvoer van die konsep egter onmoontlik gemaak. Manfred Schneckenburger het hom bereid verklaar om nog 'n keer die wêreldkunsuitstalling in Kassel te reël.

documenta VIII was dus die tweede documenta was deur die kunshistorikus Manfred Schneckenburger opgerig is. Die klem van d8 was egter anders as dié van d6. Hoewel klank- en video-installasies weer vername posisies ingeneem het, is skilderwerke so te sê geïgnoreer. In d8 het Schneckenburger gepoog om kuns se maatskaplike relevansie in die konflikgebied tussen onafhanklikheid en ingryping te ondersoek.[16] Hy wou ook die kontakpunte tussen ontwerp, kuns en argitektuur ondersoek. Schneckenburger het enersyds afskeid geneem van modernisme met sy oortuiging dat daar geen duidelike grense tussen die verskillende dissiplines is nie, terwyl hy andersyds tog probeer het om 'n duidelike en oorsigtelike beeld van die kuns van sy tyd te gee.[4] Nie alle kritici was dit eens dat dit geslaag was nie; die Duitse weekblad, Die Zeit, het byvoorbeeld gevoel dat d8 "minder van 'n uitstalling as 'n kaleidoskoop van produksies" was.

Schneckenburger wou nie net die klassieke gaping tussen vryheid en toepassing van kuns ondersoek nie, maar wou ook kuns se potensiaal om verandering te weeg te bring – beide in die gebied van toegepaste kuns en in die gebied van sosiale utopieë – aan te toon; een jaar na die Tsjernobil-kernramp. Schneckenburger het die samelewing se teenwoordige verlies aan utopie geïllustreer deur werke van verskeie kunstenaars oor oorlog, onderdrukking en geweld te vertoon, soos byvoorbeeld Marie-Jo Lafontaine's se video-installasie Les Larmes d'Acier ("Die Trane van Staal"), wat 'n jong atletiese man vertoon het wat oefen teen die agtergrond van 'n Maria Callas aria.[16]

Die kunswêreld was egter besorg dat die vervaging van die grense tussen kuns, ontwerp en argitektuur neergekom het op die uitlewering van kunssinnige standpunte. Manfred Schneckenburger het self tot die gevolgtrekking gekom dat sy documenta-konsep, in plaas van om die bedoelde oopheid tussen ontwerp en argitektuur daar te stel, nuwe skeidsmure geskep het.[2]

documenta IX, 1992
Die documenta-Halle, ontwerp deur Jochem Jourdan en Bernhard Müller, wat vir d9, 1992 opgerig is.

documenta IX, 1992 is deur die charismatiese Belgiese kunshistorikus Jan Hoet as kunsdirekteur saamgestel. Hoet is in die rol ondersteun deur die Belgiese kurator Bart de Baere, die Italiaanse kunskritikus Pier-Luigi Tazzi en die kunskritikus Denis Zacharopoulos van Griekeland. Hoet was van 1975 tot 2003 direkteur van die Stedelijk Museum voor Actuele Kunst (SMAK) in Gent en was veral bekend vir sy baanbrekerprojek, Chambres d'Amis in 1986, waarin kuns in vyftig woonstelle in Gent uitgestal is.[4]

Byna geen ander documenta het swaarder onder die kritici deurgeloop nie. Tog het die bywoningsyfers wat vir die eerste keer 600 000 verbygesteek het en die uitstalling se kommersiële sukses het die uitstalling se konsep regverdig. Hoet het niks uitgelaat wat nie aktueel was in die kunswêreld van 1992 nie.[2] d9 het die grootste aantal ruimtes tot nog toe beslaan. Benewens die gevestigde Fridericianum en Orangerie is nuwe uitstalruimtes ingesluit, soos die Neue Galerie ("Nuwe Galery"), die trappe van die AOK medieseverskeringsmaatskappy en die Ottoneum (wat 'n natuurhistoriese museum huisves), tydelike geboue in die Karlsauepark en die nuut-opgerigte documenta-saal agter die teater. Laasgenoemde is deur die argitekte Jochem Jourdan en Bernhard Müller ontwerp. Die sewe geboue is aangevul deur talle openbare terreine in Kassel.[4][17]

Himmelsstürmer (Man wat na die hemel loop) van die kunstenaar Jonathan Borofsky wat as deel van d9 opgerig is.

Hoet het in d9 weggebreek van dokumenta-tradisie deur geen teoretiese konsep te ondersoek of 'n tematiese konteks te verskaf nie. Hy het die hooftaak van eietydse kuns gesien as die verskaffing van werklike subjektiewe ondervindings om te dien as teenwig vir 'n realiteit wat al hoe meer virtueel was. Hy het hom tydens die voorbereiding van die uitstalling as volg uitgelaat: "Kuns self sal ons vertel wie dit is. Nie ek nie. Ek kan slegs 'n kaartjie aanbied vir die ontdekkingsreis. […] Die documenta moet nie besnoei word tot een sentrale idee nie. Ek het geen konsep nie. Ek bou slegs 'n struktuur wat 'n konsep voorstel." Die enigste leiding wat Hoet aan die toeskouer verskaf het was die liggaam as metafoor en hy het die documenta dan ook die titel "From body to body to the bodies" gegee.[4][17] Die d9 program het ook jazzopvoerings, boks en bofbal ingesluit.[17]

Soos met d8 het die uitstalling onder die kritici deurgeloop. The New York Times het dit as leweloos en sinneloos beskryf en verklaar dat alhoewel daar uitstaande werke ten toon gestel is "hulle moes baklei vir aandag in 'n omgewing waar die sterkste, luidrugtigste en mees aggressiewe floreer".[18]

documenta X, 1997
d10 kaartjie waarvoor Volkswagen 'n borg was

documenta 10 was die laaste documenta van die vorige millennium. Dit was ook die eerste wat deur 'n vrou saamgestel is, die Franse kunshistorikus, Catherine David. Hoewel David te vore 'n kurator van eietydse kuns by die Pompidou-sentrum was en later by die Galerie Nationale du Jeu de Paume, 'n lektor in eietydse kuns by die École du Louvre was, verskeie boeke gepubliseer en verskeie uitstallings georganiseer het, was sy relatief onbekend.[19][20]

David het die gedagte "kyk terug in die toekoms in" as sentrale motief vir die uitstalling gebruik. Sy het gelyktydig 'n kritiese oorsig oor die vorige vyftig jaar en 'n prognose van die toekoms aangebied.[21] David het daarna gestreef om van al die "standaard bestanddel" van documenta gebruik te maak; vernuwing, vooruitgang en verandering en sodoende die tradisie van innovasie vas te vang; met gepaardgaande verrassing en omstredenheid.[4] Sy het geen presedent gesien waarvan vooruit gegaan kon word nie en het haar benadering beskryf met die term "retroperspektief", wat ook as die benaming vir 'n gedeelte van die uitstalling gedien het.[21] Die moontlike toekoms van kuns is ondersoek met rekenaar- en internetgebaseerde kuns, die uitgebreide filmprogram in die BALi-Kino en die groot aantal videowerke. In die retroperspektive-uitstalling is verskeie ouer werke uitgestal,[4] insluitend werke wat reeds tydens vorige documantas uitgestal was, soos Marcel Broodthaers se Section Publicité, Musée d'Art Moderne, Département des Aigles wat te vore in 1972 tydens documenta 5 uitgestal is.[21]

'n Verdere teoretiese konsep onderliggend aan d10 was die oorweging dat estetiese produksie sy politiese omgewing moes insluit. David het d10 gedefinieer as 'n "manifestation culturelle" ('n "kulturele gebeurtenis") en wou gehad het dat toeskouers die wêreldtoestand in die werk moes herken. Sleuteldatums geassosieer met beduidende maatskaplike en kulturele omwentelings het as kronologiese merkers gedien waarlangs kuns se politieke, sosiale, kulturele en estetiese verkenningsfunksies nagespoor is. David het haar taak benader vanuit die oortuiging dat documenta 'n fenomeen was wat tot 'n veelsydige kulturele gebeurtenis ontwikkel het.[21] In die program 100 Tage–100 Gäste ("100 dae — 100 gaste") is kunstenaars, digters, filosowe, sosioloë, wetenskaplikes en teater- en filmregisseurs uitgenooi om gedurende die 100 dae van documenta 10 voor te lees, te debatteer en besprekings te voer. Onderwerpe het gewissel van die effektiwiteit van kultuurbeleide teen die agtergrond van 'n wêreldmark tot vraagstukke rondom die grondslag van demokrasie.[21] Die "spoor" of "weg", fisies sowel as as idee, het in dié opsig 'n belangrike rol gespeel: die besoeker is deur die stad Kassel gelei vanaf die Kultur Bahnhof, langs die Museum Fridericianum, die Friedrichsplatz, die Ottoneum en die Documenta-Halle, na die Orangerie in Karlsauepark om sodoende die verbinding tussen die stad en documenta sigbaar te maak. Langs die pad is verskeie werke vertoon, soos dié in die voetgangerstonnel by die stasie. Sommige van die werke sou skaars as kunswerke erken word, soos Hans Haacke se straatplakkate of die rooi neon-letters van Peter Friedl se werk, KINO, wat op die dak van die documenta-saal geplaas is.[4]

documenta XI, 2002
Duitse posseël oor d11

documenta 11 was die eerste wat deur 'n kunsdirekteur wat nie van Europese oorsprong was nie, gereël te word: Okwui Enwezor was in Nigerië gebore en het sedert 1963 in die Verenigde State gewoon en gewerk. Enwezor was te vore die kunsdirekteur van die tweede Johannesburg Biennale (1996–1997) en was kurator van talle uitstallings in die wêreld se voorste galerye en museums.[22] Hy wou met sy span van ses assistent-kuratore die eerste documenta van die 21ste eeu saamstel rondom die tema "postkoloniale problematiek".[4]

documenta 11 was in terme van inhoud, tydskaal en geografiese dimensies aansienlik breër in strekking as enige vorige documenta.[23] Die documenta 11 uitstalling in Kassel is voorafgegaan deur vier sogenaamde Platforms met die uitstalling in Kassel as die vyfde Platform. Die Platforms het 'n verskeidenheid komplekse onderwerpe behandel deur 'n reeks openbare debatte oor die historiese en teoretiese analise van postkoloniale magsverhoudinge. Die konferensies sou sorg vir die teoretiese verdieping van die uitstallingtema:[24]

  • Platform1, Democracy Unrealized ("Demokrasie onverwesenlik"), het in Wene,Oostenryk, plaasgevind van 15 Maart tot 20 April 2001 en is van 9 tot 30 Oktober 2001 in Berlyn, Duitsland, voortgesit.[24]
  • Platform2, Experiments with Truth: Transitional Justice and The Processes of Truth and Reconciliation ("Eksperimente met die waarheid: tradisionele regstelsels en die prosesse van waarheid en versoening"), het in Nieu-Delhi, Indië, plaasgevind van 7 tot 21 Mei 2001 en het bestaan uit vyf dae van openbare paneelbesprekings, lesings en debatte, sowel as 'n videoprogram wat meer as 30 dokumentêre en fiksie films ingesluit het.[24]
  • Platform3, Créolité and Creolization ("Kreolisme en kreolisering"), is gehou op die Wes-Indiese eiland St. Lucia in die Karibiese gebied tussen 12 en 16 Januarie 2002.[24]
  • Platform4, Under Siege: Four African Cities, Freetown, Johannesburg, Kinshasa, Lagos (Onder beleëring: vier Afrikastede, Freetown, Johannesburg, Kinshasa, Lagos"), is in Lagos, Nigerië, gehou van 15 tot 21 Maart 2002 en het die huidige stand van sake van vinnig groeiende stedelike sentra in Afrika behandel in 'n openbare simposium en 'n werkswinkel Urban Processes in Africa.[24]

By die uitstalling in Kassel, of Platform5, is kunstenaars van lande wat nog nooit te vore verteenwoordig is nie uitgenooi om 'n waarlik internasionale ondervinding te skep as 'n uitstalling van wêreldkuns in 'n globale postkoloniale stadium. Die uitstalling het as toevoeging en weerspieëling op die diskursiewe platforms gedien. Die tentoonstelling self was egter nie 'n bloot visuele voorstelling van die konferensies nie. Die wisselwerking tussen die verskillende platforms het aangetoon dat estetiese ondervinding 'n intellektuele aktiwiteit is wat staat maak op kennis en onderskeidende vermoë. Nogtans was baie van die werk op die uitstalling steeds toeganklik sonder indiepte agtergrond oor die uitstallingtema. Onderwepe wat deur die uitstalling aangespreek is het ingesluit: die menseslagting in Rwanda, Palestynse geskiedenis, Amerikaans-Meksikaanse grensspanninge, rassisme in Europa en arbeidsgeskille in Suid-Afrika.[21][25] Benewens die tradisionele uitstalruimtes in die Fridericianum, die Kulturbahnhof, die Orangerie en die Karlsaue, is die Bindingbrouery tot die uitstalling toegevoeg.

Enwezor het gemeen dat hedendaagse kuns in die publieke domein hoort. Hy het ook geglo ook dat die meganismes wat kuns dié publieke posisie verskaf heroorweeg moet word en dat nie net kuns en die plek daarvan in die samelewing bespreek moet word nie, maar ook die algehele magstruktuur in die wêreld. Verder het hy geglo hy dat die doel van kuratorskap nie is om 'n "smaakmaker" te wees nie, maar om "kennis te produseer" - nie net van kuns nie, maar van die wêreld waarin dit gemaak word.[25]

d11 het as die mees politiese documenta tot dusver gemengde reaksie by kritici uitgelok. Nie almal was dit eens dat die komplekse en ambisieuse mandaat van d11 suksesvol uitgevoer is nie.[26] Al is 'n magdom materiaal aangebied vir weerspieëling op die tema, het Enwezor die publiek uiteindelik onduidelik gelaat oor "eietydse kuns se vooruitsigte en die posisie daarvan in die skep van interpretasiemodelle vir die verskillende aspekte van vandag se begripvormende wêrelde".[21]

documenta XII, 2007
Tanaka Atsuko se "Tokyo Work" (1955), 2007 rekonstruksie by documenta 12

Die kunsdirekteur vir documenta 12 was Roger M. Buergel wat saam met sy eggenoot, die kunshistorikus Ruth Noack, die twaalfde documenta saamgestel het. Noack was ook die kurator van die uitstalling. Buergel is in 1962 in Berlyn gebore en is 'n uitstallingmaker, kritikus en dosent. Toe hy in 2003 gekies is om d12 saam te stel het hy geen ervaring met groot uitstallings gehad nie, was hy nie verbonde aan 'n museum of kunsvereniging nie, en het hy geen duidelike ideë gehad wat hy op d12 wou vertoon nie.[27]

Documenta 12 kunsdirekteur Roger M. Buergel and kurator Ruth Noack

Buergel en Noack wou met drie leitmotiewe aan kuns, maar ook aan die kunspubliek vra: "Is moderniteit ons antikwiteit?, Wat is die blote lewe? Wat moet gedoen word?" Buergel het gemeen meen dat ons "beide binne én buite" moderniteit staan, afgeskrik deur die geweld daarvan en verlei deur die potensiaal daarvan. Met die eerste vraag wou hy ondersoek of moderniteit oor alle verskille heen 'n gemene planetêre horison kan verskaf. Hy het ook gevra ook of kuns die medium vir die kennis is. Met die tweede vraag het hy die kwesbaarheid en blootstelling van bestaan ondersoek. "Waaruit bestaan die lewe eintlik as alles wat nie wesenlik is nie verwyder word?" en "Help kuns om te bepaal wat wesenlik is?" Met die derde vraag wou hy weet wat ons moet leer om globalisering intellektueel en geestelik te hanteer; en of dit 'n vraag van estetiese opvoeding en ontwikkeling is.[28][29]

Binneaansig van Aue-Pavilion

documenta 12 het soos vorige documentas verskeie geboue in Kassel gebruik, insluitend die tradisionele documenta ruimtes: die Fridericianum, documenta-saal en die Neue Galerie. Met d11 in 2002 het Okwui Enwezor 'n voormalige brouerygebou as deel van die uitstalling gebruik om die verhoogde ruimtebehoeftes en besoekersgetalle te hanteer. Buergel het verkies om eerder vir die duur van die uitstalling 'n geheel en al nuwe tydelike gebou in Karlsauepark op te rig: die Aue-Pavillon. Die 9 500 m² Aue-Pavillon is deur die Franse argitekte Anne Lacaton en Jean-Philippe Vassal ontwerp en van industriële voorafvervaardigde kweekhuisonderdele gebou. Die argitekte se oorspronklike idee was 'n ligte, deurskynende pawiljoen. As gevolg van bewaringsoorwegings is die ontwerp aangepas en is die dak en mure met 'n silwerige materiaal bedek om kunswerke daarbinne van sonlig te beskerm.[30] Met die insluiting van die sjef Ferran Adria in d12 was sy restaurant, elBulli naby Barcelona, ook een van die "uitstalruimtes" vir d12.[31] Verder is nog 'n 18de eeuse gebou, Schloss Wilhelmshöhe, vir d12 gebruik. Twee films is ook in die Kulturzentrum Schlachthof, in die noordelike deel van Kassel vertoon.

Rooi papawerveld in die Friedrichsplatz by Documenta 12

documenta 12 het die werk van 109 kunstenaars uit 43 lande uitgestal. Die uitstalling is deur 754 301 besoekers, 4 390 kunskenners en 15 537 joernaliste uit 52 lande bygewoon. d12 het min van die gevestigde eietydse kunstenaars ingesluit.

documenta 12 het swaar onder die kritici in veral die Engelstalige pers deurgeloop. Die Telegraph het dit as "Die slegste kunsuitstalling ooit" beskou,[32] die Guardian het dit "100 dae van onbekwaamheid" genoem[33] en die New York Times het gemeen dat die gewigtige vrae moontlik te sag gestel is.[34] Ook Die Welt het gemeen dat die mislukking van die papawerveld van Sanja Ivekovic voor die Fridericianum, wat besoekers begroet wanner hulle by d12 aangekom het, moontlik 'n teken van die hele uitstalling was.[35] Ook kunstydskrifte het soos met ander documentas gemengde resensies gelewer. Die Duitse tydskrif ART het tot die slotsom gekom dat documenta 12 breedweg uit "bleek" kuns bestaan het, dat dit groot flaters gehad het en dat dit klaaglik gefaal het as 'n wêrelduitstalling. Die tydskrif het gemeen dat alhoewel dit nie 'n totale mislukking was nie, dit beslis nie 'n baanbrekende toekomsmodel was nie. Art in America was effens meer positief met die uitspraak "Ondersteun deur 'n bekende – en onheilspellende – mengsel van mandarynse teorie en populistiese ambisie, is die historiese en geografies inklusiewe weergawe van die twee keer per dekade uitstalling verbasend lonend".[36] Frieze het gemeen, met verwysing na 'n vroeëre stelling van Buergel dat hy opsoek was na 'n meer "poreuse vorm van organisering", dat "die uitstalling so poreus [is] soos 'n argument; vol oppervlakkige verbindings, baie keer gemaak in onkunde van werklike konsepte van vertoning inherent tot die werk op die uitstalling.[37] Meeste kritici was dit eens dat die Aue-Pavilion met sy teervloer 'n swak keuse as uitstalruimte was en selfs die argitekte het hulle van die projek gedistansieer na al die kompromieë wat aangegaan is.[30]

documenta XIII, 2012

documenta 13 is van 9 Junie tot 16 September 2012 gehou.

documenta XIV, 2017

documenta 14 word van 10 Junie tot 17 September 2017 gehou.

Uitstalruimtes
Museum Fridericianum met die Zwehrentoring sigbaar

Die Museum Fridericianum was reeds sedert die eerste uitstalling in 1955 een van die hoof uitstalruimtes van documenta. Die Museum Fridericianum is in 1779 geopen en word beskou as die eerste openbare museum op die Europese vasteland. Met die bombardering van die Tweede Wêreldoorlog is die gebou erg beskadig en het slegs die fasade en die Zwehrentoring behoue gebly. Die museum was voorlopig vir die eerste documenta in 1955 herbou.[38] Rudi Fuchs het die Museum Fridericianum vir die 1982 documenta van buite laat restoureer en die binnekant laat moderniseer tot 'n eietydse museumgebou. Sedert 1988 dien die gebou as 'n kunsruimte wanneer documenta nie aan die gang is nie.

Die Orangerie

In 1959 is die Orangerie en die Palais Bellevue tot die uitstalruimtes vir documenta 2 toegevoeg. Die Orangerie is in die Staatspark Karlsaue geleë. Dit is tussen 1703 en 1711 deur Landgraaf Karel gebou. Tydens die Tweede Wêreldoorlog is die Orangerie in 'n Britse lugaanval in Oktober 1943 erg beskadig. Die ruïne is voorlopig gerestoureer en die gebou het in 1955 as 'n uitsallingsoord vir die tweede Bundesgartenschau (tuinskou waaruit documenta ontstaan het) gedien. In die 1970's is die voorkoms van die gebou gerestoureer. Die fasade is die enigste deel wat lyk soos in 1872; die binnekant is geheel en al oor ontwerp en oor gebou. Die Orangerie is ook vir 'n aantal ander documenta insluitend d3, d9 en d10 gebruik. Die Palais Bellevue is in 1714 ook deur Landgraaf Karel opgerig. Die gebou het aanvanklik as 'n observatorium gedien en later as van die nou vernietigde Schloss Bellevue. Dit huisves vandag die Grimm-broers-museum wat weer in 1992 as uitstalruimte gebruik is.[4]

Palais Bellevue wat nou ook die Grimm-broers-museum huisves

Die Orangerie is in die Staatspark Karlsaue geleë. Reeds met documenta 2 in 1959 is beelde voor die Orangerie in die Karlsaue park uitgestel. Die park is tussen 1700 en 1770 as 'n enorme barokpark deur die Landgrawe Karel en Friedrich II gebou. Van 1787 af is die formele tuin in stadiums oorgebou op grond van eietydse Engelse landskaptuine.[39] In 1996 was die gebruik om beeldhouwerk buite die Orangerie uit te stal laat vaar en is werke in los groepering op die Karlswiese weivelde in die park uitgestal. Christo se 85 meter-hoë "5 600 Cubic Meter Package" is in die middel van die veld opgerig en het daarmee 'n nuwe begrip van "kuns wat niemand kan miskyk nie" daargestel.[40]

Die tydelike uitstalruimtes van d9 in 1992

Die enigste permanente uitstalruimte wat spesifiek vir documenta gebou is, is die documenta-Halle, 'n glas-, beton- en staalgebou wat in 1989 deur die argitekte Jourdan en Müller ontwerp is en vir die eerste keer vir documenta 9 in 1992 gebruik is. Dit sluit 1 400 m² uitstalruimte in, sowel as ongeveer 700 m² vir kantore, 'n kafeteria, bewaarplek, ens.[41]

Vir documenta IX in 1992 is die Museum Fridericianum die Friedrichsplatz daarvoor, die Neue Galerie, en die natuurhistoriese museum Ottoneum asook die tydelike Aue-pawiljoene in Karlsauepark en die Brüder Grimm-Museum ook ingespan as uitstalruimtes. Die Neue Galerie is 1877 as museumgebou gebou volgens die planne van die argitek Heinrich von Dehn-Rotfelser. Benewens die terugkerende documenta-uitstalling word internasionale kunsuitstallings daar gehou en beelde uit Kassel se geskiedenis uitgestal.[42] Die tydelike Aue-pawiljoene van d9 in Karlsauepark is in 1994 na Almere geskuif, waar dit onderdakskuiling bied aan die Museum De Paviljoens.[4]

Die Ottoneum

Die Ottoneum wat vandag die natuurhistoriese museum huisves is aanvanklik tussen 1603 en 1606 deur die Architekn Wilhelm Vernukken in opdrag van Landgraaf Moritz as die eerste permanente teater in Duitsland opgerig. Die Ottoneum is na die Landgraaf se lieflingseun, Otto, vernoem. Die Ottoneum is in die middestad van Kassel aan Steinweg geleë, naby die Friedrichsplatz, waar documenta se hoofuitstalruimte, die Museum Fridericianum, geleë is.[43]

Kulturbahnhof

In 1995 is Kassel se hoofstasie herstel en herontwerp om die sogenaamde Kulturbahnhof ("kultuurtreinstasie") daar te stel. Kunsgalerye, 'n argiteksentrum, gastronomiesentrum, 'n uitsalruimte vir komiese kuns, die "Caricatura" en twee filmteaters is in die stasie opgerig. In 1997 was Kulturbahnhof die beginpunt van die documenta-roete.

In 2002 is die voormalige Bindingbrouery as uitstalruimte vir documenta 11 gebruik. Die brouery is in 1861 as Brauerei Losch langs die Fuldarivier opgerig, later as Herkules-Brauerei herdoop en uiteindelik in 1972 Binding-Brauerei genoem.[44] Dit is oor die verloop van die volgende 100 jaar vier keer uitgebrei. Nadat die brouery in 1999 gesluit is, is die Duits-Italiaanse argiteksfirma Kühn Malvezzi in 2001 aangestel om die gebou aan te pas vir gebruik in documenta 11. Die argitekte het die terrein omskep in 'n ideale kunsruimte deur 'n buigsame rooster te ontwerp wat vir kuratoriale redes aangepas kan word tot die dag voor die uitstalling. Minimale inbreuk is gemaak op die essensie van die gebou en die gedeeltelik geskiedkundige fasade. Dit is gedoen deur 'n eenvormige 5-meter-hoë wit muurstruktuur te gebruik om die uitstalruimte te skep. Die roosterontwerp het 'n modulêre matriks met kamers van verskillende groottes en uitlegte moontlik gemaak; soos in 'n stad. Die brouery is nie vir d12 gebruik nie en ondanks verskeie pogings deur die stad Kassel kon 'n nuwe kommersiële gebruik vir die gebou nog nie weer gevind word nie.[45][46][47]

Die Bindingbrouery is nie 2007 vir documenta 12 gebruik nie. Om genoeg uitstalruimte te verseker is die tydelike Aue-pawiljoen in die Karlsaue opgerig. Die 9500 m² gebou is deur die Franse argitekte Anne Lacaton en Jean-Philippe Vassal ontwerp en van industriële voorafvervaardigde kweekhuis onderdele gebou. Die argitekte se oorspronklike idee was 'n ligte deurskynende pawiljoen wat sou herinner aan die Crystal Palace: 'n 1851 glasgebou in Londen wat die wêreld aan deursigtige mure en dakke bekendgestel het. Die argitekte is veral bekend vir die ontwerp van die Palais de Tokyo eietydse-kunsgalery in Parys wat in 2001 voltooi is. Die gebou was op die kortlys vir die Mies van der Rohe-prys in 2003 en was sedertdien geweldig invloedryk as moontlik een van die mees ekstreme "found-space" galerye.[48] In die Aue-pawiljoen wou Lacaton en Vassal hê dat die gebou oop en lig moes wees en dat natuurlike ventilasie die binnekant met die klimaat van Kassel sou verbind. As gevolg van bewaringsoorwegings het Tim Hupe, die argitek wat die werk op die terrein bestuur het, die gebou aangepas deur die dak en mure met 'n silwerige materiaal te bedek om kunswerke daarbinne teen sonlig te beskerm. Lacaton het beweer dat die drapering en gepaardgaande lugversorging "'n gebrek aan respek" vir argitekte verteenwoordig, waarop Buergel geantwoord het dat argitekte opsy moet staan vir die behoeftes van kuns en kunstenaars.[49] Die aanpassings aan die argitekte se visie het veroorsaak dat die Aue-pawiljoen met sy bruin geverfde teervloer 'n "mistroostige, deurmekaar, gelapte oplossing" was. Weerkaatsings van ligte en buitemure het besoekers se sig van foto's en tekening wat agter glas geraam is versper en by baie werke was die konstruksie se pilare en balke in die pad.[30]

Buergel het op 'n stadium verklaar dat die "tyd vir die installering van uitstallings in ou industriële ruimtes verby is".[50] Tog is die Kulturzentrum Schlachthof 'n vooroorlogse steen voormalige slaghuis in d12 gebruik om twee films te vertoon: Hito Steyerl se Journal No. 1 – An artist's impression en Artur Żmijewski se Them. Journal Nr. 1 is die titel van 'n Bosniese maandelikse nuusfilm uit 1947 wat in die Bosniese oorlog in die vroeë 1990's vernietig is. Die video installasie Journal Nr. 1 – An artist’s impression herkonstrueer 'n toneel uit die nuusfilm wat handel oor die alfabetisering van Moslem vroue.[51] Żmijewski se Them is 'n sosiale eksperiment waarin verteenwoordigers van botsende sosiale groepe (konserwatiewes, patriotiese Katolieke, nasionalistiese Poolse jeug, linksgesinde sosialiste, demokrate en vryheidsvegters) in 'n werkswinkel gevra was om 'n simboliese sentrum te skep. Dit het die deelnemers gedwing om te onderhandel, veg of terug te trek.[52]

Schloss Wilhelmshöhe in Bergpark Wilhelmshöhe, aan die westelike rand van Kassel, is vir die eerste keer in 2007 as uitstallingsoord vir documenta gebruik. Die Wilhelmshöhe-kasteel is in verskeie stadiums van 1786 af gebou. Landgraaf Willem IX, wat later Prins Elektor Willem I geword het, het die kasteel ontwikkel en terselfdertyd die omliggende barokpark tot 'n Engelse landskaptuin herontwerp. 'n Bom het die middelste deel van die kasteel aan die begin van 1945 vernietig. Die gebou is eers in 1968–1974 gerestoureer, waartydens dit ook aangepas is om as kunsmuseum te dien. Nadat konstruksieprobleme die sluiting van die museum in 1994 genoodsaak het, is dit weer in Junie 2000 geopen. Die Schloss Wilhelmshöhe-museum huisves onder andere die oudheid versameling, 'n galery van skilderye van ou meesters, 'n grafiese kunsgalery en 'n versameling skilderye en beeldhouwerke van 1750 af.[53] Werke by Wilhelmshöhe het die rysvelde van die Thaise kunstenaar Sakarin Krue-on ingesluit wat in terrasse in die bergpark geplant is.[54]

Lys van documenta-uitstallings
Titel Datum Kunsredakteur Uitstallers Uitstallings Besoekers
documenta16 Julie – 18 September 1955Arnold Bode148670130 000
II. documenta11 Julie – 11 Oktober 1959Arnold Bode, Werner Haftmann3381770134 000
documenta III27 Junie – 5 Oktober 1964Arnold Bode, Werner Haftmann3611450200 000
4. documenta27 Junie – 6 Oktober 1968documenta raad wat uit 24 lede bestaan het1511000220 000
documenta 530 Junie – Oktober 1972Harald Szeemann218820228 621
documenta 624 Junie – 2 Oktober 1977Manfred Schneckenburger6222700343 410
documenta 719 Junie – 28 September 1982Rudi Fuchs1821000378 691
documenta 812 Junie – 20 September 1987Manfred Schneckenburger150600474 417
DOCUMENTA IX12 Junie – 20 September 1992Jan Hoet1891000603 456
documenta X21 Junie – 28 September 1997Catherine David120700628 776
Documenta118 Junie – 15 September 2002Okwui Enwezor118450650 924
documenta 1216 Junie – 23 September 2007Roger M. Buergel/Ruth Noack[55]114meer as 500754 301
dOCUMENTA (13)9 Junie – 16 September 2012Carolyn Christov-Bakargiev187[56]904 992[57]
documenta 148 April – 16 Julie 2017 in Athene, Griekeland; 10 Junie – 17 September 2017 in Kassel, DuitslandAdam Szymczyk

Verwysings
  1. Art South Africa, At the end of Documenta 12..., besoek op 28 Desember 2007
  2. Goethe Instituut, KuBus 7 – 40 years of the documenta, besoek op 17 Desember 2007.
  3. DOKUMENTA KASEL 16/06 -- 23/09 2007, documenta, besoek op 28 Desember 2007
  4. Ralph Kits, documenta X – Over de documenta van Catherine David en de reacties in de Nederlandse pers[dooie skakel], Doktorale skripsie, Kunsgeskiedenis, Fakulteit Geesteswetenskappe, Opleiding Kunstgeschiedenis, Universiteit Utrecht, Junie 2007.
  5. DOKUMENTA KASEL 16/06 -- 23/09 2007, d4 1968, besoek op 18 Desember 2007
  6. Cristoph Lange, The Spirit of Documenta, Art-Philosophical Reflections', 50 Jahre / Years documenta 1955–2005. Archive in motion, Kassel 2005, bl. 14 – hier aangehaal deur Ralph Kits
  7. DOKUMENTA KASEL 16/06 -- 23/09 2007, d2 1959, besoek op 17 Desember 2007.
  8. DOKUMENTA KASEL 16/06 -- 23/09 2007, d3 1964. Besoek op 18 Desember 2007.
  9. Die Venesiese Biennale is 'n groot kunstuitstalling wat elke ander jaar in Venesië gehou word (biennale is Italiaans vir "twee-jaarliks".
  10. Time Magazine Geargiveer 16 Mei 2013 op Wayback Machine, Signals of Tomorrow Geargiveer 13 September 2012 op Wayback Machine. Vrydag 12 Julie 1968. Besoek op 18 Desember 2007.
  11. d4 1968 by documenta12.de. Laaste besoek op 10 Januarie 2008.
  12. DOKUMENTA KASEL 16/06 -- 23/09 2007, d5 1972. Besoek op 18 Desember 2007.
  13. documenta 5 inligtingsblad Geargiveer 13 Oktober 2007 op Wayback Machine. Besoek op 18 Desember 2007.
  14. DOKUMENTA KASEL 16/06 -- 23/09 2007, d6 1977. Besoek op 18 Desember 2007.
  15. DOKUMENTA KASEL 16/06 -- 23/09 2007, d7 1982. Besoek op 20 Desember 2007.
  16. DOKUMENTA KASEL 16/06 -- 23/09 2007, d8 1987. Besoek op 20 Desember 2007.
  17. DOKUMENTA KASEL 16/06 -- 23/09 2007, d9 1992. Besoek op 20 Desember 2007.
  18. New York Times, ART VIEW; At Documenta, It's Survival Of the Loudest. Besoek op 21 Desember 2007.
  19. Masao Miyoshi, Radical Art at documenta X[dooie skakel], [New Left Review], Vol. a, 1998, besoek op 21 Desember 2007
  20. New York Times, 'Suddenly I Have Hundreds Of Friends'. Besoek op 21 Desember 2007.
  21. DOKUMENTA KASEL 16/06 -- 23/09 2007, d10 1997. Besoek op 21 Desember 2007.
  22. san fransisco art institute Geargiveer 24 September 2011 op Wayback Machine, OKWUI ENWEZOR Geargiveer 20 Julie 2011 op Wayback Machine. Besoek op 21 Desember 2007.
  23. DOKUMENTA KASEL 16/06 -- 23/09 2007, d11 2002. Besoek op 21 Desember 2007.
  24. Platform5 documenta11, Platforms. Besoek op 21 Desember 2007.
  25. The New York Times, His Really Big Show, besoek op 22 Desember 2007
  26. Nicole Katz skryf in Haiku Review "But on the ground, the complex and ambitious mandate of Documenta 11 translated into a stunning array of artistic banality. It felt like the art world's answer to the Earth Summit. Every oppressed minority represented, irrespective of artistic merit.". Maria Fernandez kom egter tot 'n meer positiewe gevolgetrekking in Documenta-Dreaming waarin sy beskryf hoe d11 in sekere opsigte voortgebou het op wat David in d10 begin het. Die Guardian-resensie, Being here now, deur Adrain Searle, kom tot die gevolgtrekking dat d11 "ongelyk [is], met tye ergerlik, ontstellend en self opbeurend, Documenta 11 is nie 'n perfekte tentoonstelling nie. Dit is nie 'n perfekte wêreld nie." In Documenta's Global Reach Geargiveer 13 Maart 2005 op Wayback Machine stel Mark von Schlegell: “Strolling down Documenta’s hallways, resting one’s feet on its benches, sitting in its rainy cafés, one encountered different answers to that nebbish question of whether and how politics belong in art—but it was everywhere in evidence that art belongs in politics.” Sien ook Matthew Hyland se resensie vir die boek oor Platform1, Democracy-Unrealized Geargiveer 20 November 2008 op Wayback Machine en Documenta 11 Geargiveer 20 November 2008 op Wayback Machine by frieze.com.
  27. Buergel aangehaal deur Hanno Rauterberg in: Revolte in Kassel Geargiveer 27 Junie 2007 op Wayback Machine, DIE ZEIT, 12. April 2007 Nr. 16, besoek op 23 Desember 2007
  28. documenta 12, Leidmotiewe de en. Besoek op 23 Desember 2007.
  29. documenta 12, Uitstalling de en. Besoek op 23 Desember 2007.
  30. Universes in Universe -Welten in Kunst, Aue-Pavilion. Besoek op 23 Desember 2007.
  31. The Guardian, Food can be artistic – but it can never be art Geargiveer 23 Augustus 2007 op Wayback Machine. Besoek op 23 Desember 2007.
  32. Telegraph Geargiveer 26 November 2016 op Wayback Machine, The worst art show ever Geargiveer 23 Junie 2008 op Wayback Machine. Besoek op 23 Desember 2007
  33. The Guardian, 100 days of ineptitude. Besoek op 23 Desember 2007.
  34. New York Times, Asking Serious Questions in a Very Quiet Voice. Besoek op 23 Desember 2007.
  35. Uta Baier, Die Welt, Sinnsuche, so schwer wie ein Ironman-Lauf. 15 Junie 2007. Besoek op 23 Desember 2007.
  36. Art in America, Documenta 12: a dense weave. Besoek op 23 Desember 2007.
  37. frieze, Mixed Messages Geargiveer 14 Januarie 2008 op Wayback Machine. Besoek op 23 Desember 2007.
  38. Universes in Universe -Welten in Kunst, Museum Fridericianum. Besoek op 23 Desember 2007.
  39. UNESCO World Heritage Centre, Gardens of the Landgraves in and around Kassel. Besoek op 24 Desember 2007.
  40. Documenta Kassel
  41. documenta-Halle, HISTORIE Geargiveer 11 Februarie 2008 op Wayback Machine. Besoek op 25 Desember 2007.
  42. Reiseführer Geargiveer 25 Desember 2007 op Wayback Machine, Neue Galerie Geargiveer 31 Desember 2007 op Wayback Machine. Besoek op 24 Desember 2007.
  43. Naturkundemuseums im Ottoneum, Kassel, Geschichte[dooie skakel]. Sien ook in Engels: Short Guide Geargiveer 5 Januarie 2008 op Wayback Machine. Besoek op 24 Desember 2007.
  44. Die unterneustadt – Kassel Quartier am Fluss Geargiveer 23 April 2013 op Wayback Machine, Binding-Brauerei (ehemals Herkules-Brauerei) Geargiveer 10 Mei 2015 op Wayback Machine. Besoek op 25 Desember 2007.
  45. ARTFACTS.NET, Documenta 11 Geargiveer 21 Februarie 2008 op Wayback Machine, besoek op 25 Desember 2007
  46. Kühn Malvezzi, Documenta 11[dooie skakel], besoek op 25 Desember 2007
  47. europaconcorsi, Documenta 11 Kassel[dooie skakel]. Besoek op 25 Desember 2007.
  48. iconeye, Lacaton and Vassal Geargiveer 14 November 2007 op Wayback Machine, icon 020, Februarie 2005
  49. Latest News, Greenhouse effect at Documenta art expo in Germany. Besoek op 25 Desember 2007.
  50. artnet, LOST IN SPACE. Besoek op 25 Desember 2007.
  51. DOKUMENTA KASEL 16/06 -- 23/09 2007, Hito Steyerl, besoek op 24 Desember 2007
  52. DOKUMENTA KASEL 16/06 -- 23/09 2007, Artur Żmijewski. Besoek op 24 Desember 2007.
  53. universes-in-universe, Wilhelmshöhe Castle. Besoek op 25 Desember 2007.
  54. artcritical.com Geargiveer 20 Maart 2014 op Wayback Machine, Documenta 12 Geargiveer 25 Julie 2008 op Wayback Machine, deur David Cohen Besoek op 25 Desember 2007
  55. Holland Cotter (22 Junie 2007). "Asking Serious Questions in a Very Quiet Voice" (in Engels). New York Times. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Oktober 2019. Besoek op 29 Augustus 2014.
  56. Ulrike Knöfel (8 Junie 2012). "What the 13th Documenta Wants You to See". Der Spiegel (in Duits). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Januarie 2019. Besoek op 19 Februarie 2017.
  57. (de) "904,992 people visit dOCUMENTA (13) in Kassel". documenta und Museum Fridericianum Veranstaltungs-GmbH. 16 September 2012. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Februarie 2014. Besoek op 8 Augustus 2013.

Eksterne skakels

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.