Dertig Tiranne

Die Dertig (Grieks: οι Τριάκοντα) is die tradisionele benaming vir 'n groep van 30 anti-demokratiese, Spartaans-gesinde Atheense burgers wat in 404 v.C. in Athene die mag na 'n rewolusie en 'n leierskapskrisis bekom het. Dit volg na die einde van die Peloponnesiese oorlog, wat 'n groot nederlaag vir Athene was.

Dood van Sokrates

Die Dertig bekom die steun van 3000 oligargies-gesinde, ryk medeburgers, wie die enigste persone was wat in die tyd hul volle burgerregte behou het. Ander inwoners wat politieke regte gehad het, het dit verloor. Hierdie gebeur met die ooglopende goedkeuring van die Spartaanse besetters, in wie se belang sodanige owerheidsreëling was.

Met die hulp van die Spartaanse besettingstroepe voer hulle 'n skrikbewind in Athene uit. Hulle het veral gefokus op mense met demokratiese simpatieë, maar ook op die eiendom van sommige ryk Atheners en Metoike (inwoners van elders met regte), van wie daar meer as 1500 doodgemaak is.

Aanvanklik is Theramenes die leier van die Dertig, maar weens sy gematigdheid kom hy spoedig in konflik met Critias, wie 'n meer ongenaakbare benadering voorstaan. Hy veroordeel Theramenes ter dood in 'n skynverhoor en voer daarna ongestoord die bloedige onderdrukking van die demokrate verder uit. Reeds vroeg in 403 v.C. kom die Dertig tot 'n val, en kon die demokrasie in Athene herstel word, o.a. deur het optrede van Thrasybulus.

'n Aantal lede van die Dertig en hul simpatiseerders (Charmides) was gespreksgenote van Sokrates, wie onder andere sy afkeur aan die uiterstes van demokrasie bekendgemaak het. Sokrates word daardeur meer en meer verdag by die demokrate. Dit lei uiteindelik tot 'n hofsaak, veroordeling en teregstelling van Sokrates.