David Lloyd George
David Lloyd George, eerste graaf Lloyd-George van Dwyfor (17 Januarie 1863 - 26 Maart 1945) was 'n Britse staatsman en politikus van die Liberale Party wat van 1916 tot 1922 as premier van die Verenigde Koninkryk gedien het. Hy was die laaste liberaal om die pos van premier te beklee en sy steun het toenemend van die konserwatiewes gekom wat hom uiteindelik in die steek gelaat het.
Lloyd George was 'n eerstetaalse Walliese spreker, gebore op 17 Januarie 1863 in Chorlton-on-Medlock, Manchester, by Walliese ouers. Hy is grootgemaak in Wallis van ongeveer drie maande oud, eers vir 'n kort tyd in Pembrokeshire, en daarna in Llanystumdwy, Carnarvonshire.
Hy is tot dusver die enigste Britse premier wat Wallies as eerste en Engels as tweede taal gepraat het. Sy pa, 'n skoolmeester, is in 1864 oorlede en hy is in Wallis grootgemaak deur sy ma en haar skoenmakerbroer, wie se liberale politiek en baptistegeloof Lloyd George sterk beïnvloed het; dieselfde oom het die seun gehelp om 'n loopbaan as prokureur te begin nadat hy skool verlaat het.
Lloyd George het aktief geraak in die plaaslike politiek en het 'n reputasie opgedoen as redenaar en voorstander van 'n Walliese mengsel van radikale liberalisme en nie-konformisme in die beywering vir die afskaffing van die Anglikaanse kerk in Wallis, gelykheid vir arbeiders en huurders, en hervorming van grondbesit. In 1890 wen hy net net 'n setel in 'n tussenverkiesing om parlementslid vir Caernarvon Boroughs te word. Hy behou dié setel vir 55 jaar. Hy dien in die kabinet van Henry Campbell-Bannerman vanaf 1905. Na H.H. Asquith in 1908 die premier word vervang Lloyd George hom as kanselier van die skatkis. Om uitgebreide welsynshervormings te finansier, het hy belasting op grondbesit en hoë inkomste in die "People's Budget" van 1909 voorgestel. Die oorheersend konserwatiewe House of Lords verwerp hierdie voorstel. Die gevolglike grondwetlike krisis is eers opgelos na twee verkiesings in 1910 en die aanvaarding van die parlementswet in 1911. Sy begroting is in 1910 uitgevaardig, en met die National Insurance Act van 1911 en ander maatreëls het dit gehelp om die moderne welsynstaat te vestig. In 1913 was hy betrokke by die Marconiskandaal, maar bly in die amp en bepleit die afskaffing van die Anglikaanse kerk in Wallis, totdat die uitbreek van die Eerste Wêreldoorlog in 1914 die implementering daarvan opskort.
In die oorlogstyd het kanselier Lloyd George die land se finansies versterk en ooreenkomste met vakbonde gesluit om produksie te handhaaf. In 1915 vorm Asquith 'n liberaalgeleide oorlogstydskoalisie met die konserwatiewes en arbeid. Lloyd George het minister van ammunisie geword en die produksie vinnig uitgebrei. In 1916 word hy aangestel as minister van buitelandse sake vir oorlog, maar is gefrustreerd deur sy beperkte mag en botsings met die militêre establishment oor strategie. Te midde van die dooiepunt aan die Westelike Front het vertroue in Asquith se leierskap afgeneem. Hy is gedwing om in Desember 1916 te bedank en Lloyd George volg hom op as premier, ondersteun deur die konserwatiewes en sommige liberale.
As premier het Loyd George gesag gesentraliseer deur 'n kleiner oorlogskabinet, 'n nuwe kabinetskantoor en sy "Garden Suburb" van adviseurs. Om voedseltekorte te bekamp, het hy die konvooistelsel geïmplementeer, rantsoenering ingestel en boerdery gestimuleer. Nadat hy die rampspoedige Franse Nivelle-offensief in 1917 ondersteun het, moes hy veldmaarskalk Haig se planne vir die Slag van Passchendaele teësinnig goedkeur, wat tot groot ongevalle gelei het met min strategiese voordeel. Teen die standpunt van sy bevelvoerders kon hy uiteindelik toesien dat die Geallieerdes in Maart 1918 onder een bevel gebring word. Die oorlogspoging het in Augustus in hul guns gedraai en in November in oorwinning geëindig. In die nadraai het hy en die konserwatiewes hul koalisie met volksondersteuning gehandhaaf na die Desember 1918 "Koeponverkiesing". Sy regering het stemreg vroeër die jaar na alle mans en sommige vroue uitgebrei.
Lloyd George was 'n belangrike speler in die Vredeskonferensie van Parys in 1919, maar die situasie in Ierland het daardie jaar vererger en uitgebreek in die Ierse Vryheidsoorlog, wat geduur het totdat Lloyd George in 1921 oor onafhanklikheid van 'n Ierse Vrystaat onderhandel het. Tuis het hy met hervormings vir onderwys en behuising begin, maar die vakbonde se militantheid het rekordvlakke bereik, die ekonomie het in 1920 in 'n depressie gegaan en werkloosheid het gestyg. Bestedingsbesnoeiings het gevolg (1921–22) en Lloyd George was in 'n skandaal gewikkel oor die verkoop van eerbewyse en die Chanakkrisis in 1922. Bonar Law het steun gewen op die agterbanke vir die konserwatiewes om alleen die volgende verkiesing aan te pak. Lloyd George bedank as premier en beklee nooit weer 'n groot amp nie. Hy het voortgegaan as 'n faksieleier van die liberales wat teen die Asquithfaksie geveg het. Uiteindelik het Lloyd George die liberales van 1926 tot 1931 gelei. Hy het vernuwende voorstelle gebring vir openbare werke wat geïgnoreer is. Sy party het steeds agteruitgegaan en teen 1931 was hy 'n wantrouige figuur wat aan die hoof was van 'n klein stukkie wegbreekliberale wat gekant was teen die nasionale regering. Hy weier om in die oorlogskabinet van Winston Churchill te dien in 1940. Hy word in 1945, kort voor sy dood, tot die adelstand verhef.
Teen Anglo-Boereoorlog
Lloyd George was beïndruk deur sy reis na Kanada in 1899. Alhoewel dit soms verkeerdelik veronderstel was - in daardie tyd en daarna - dat hy 'n Klein Engelander is, was hy nie 'n teenstander van die Britse Ryk nie, maar in 'n toespraak by Birkenhead op 21 November 1901 beklemtoon hy dat die Britse Ryk gebaseer behoort te wees op vryheid, insluitend vir Indië, en nie 'rasse-arrogansie' nie. Gevolglik het hy nasionale bekendheid verwerf deur hewige opposisie teen die Anglo-Boereoorlog te toon.
Hy het Rosebery se leiding gevolg en sy aanval eerstens baseer op wat Brittanje se oorlogsdoelwitte sou wees - om die griewe van die Uitlanders reg te stel, en veral die bewering dat hulle verkeerdelik die stemreg geweier is, en gesê: "Ek glo nie dat die oorlog in verband gebring kan word met die stemregkwessie nie. Dit is 'n kwessie van 45% dividende en dat Engeland, ( wat nie toe algemene manlike stemreg gehad het nie ), meer stemreghervorming nodig het as die Boererepublieke." Sy tweede aanval kom op grond van die oorlog se koste, wat volgens hom die agterstallige maatskaplike hervorming in Engeland, soos ouderdomspensioene en werkershuise, verhinder het. Later in die oorlog, het sy aanvalle oorgegaan na die optrede van die generaals. Gebaseer op berigte van William Burdett-Coutts in The Times het hy gesê dat hulle nie vir die siek of gewonde soldate voorsiening gemaak het nie en dat Boerevroue en kinders in konsentrasiekampe verhonger. Hy het egter sy skerpste kritiek vir die Chamberlains voorgehou en hulle beskuldig van winsbejag uit die oorlog deur die familieonderneming Kynoch Ltd., waarvan Chamberlain se broer die voorsitter was. Die firma het tenders van die oorlogskantoor gekry, al was hul pryse hoër as sommige van hul mededingers. Nadat Lloyd George tydens 'n vergadering in Birmingham gepraat het, moes hy vermom word as 'n polisieman, omdat sy lewe deur die skare in gevaar was. In hierdie tyd was die Liberale Party erg verdeeld, aangesien Herbert Henry Asquith, RB Haldane en ander ondersteuners van die oorlog was en die Liberal Imperial League gevorm het.
Bronne
- Lord Beaverbrook (1963), The Decline and Fall of Lloyd George, Collins, https://archive.org/details/declineandfallof006894mbp/page/n9
- Charmley, John (1995), Churchill: The End of Glory, Sceptre, ISBN 978-0340599228
- Cregier, Don M. (1976), Bounder from Wales: Lloyd George's Career Before the First World War, Columbia and London: University of Missouri Press, ISBN 0-8262-0203-9
- Crosby, Travis. L. (2014), The Unknown David Lloyd George: A Statesman in Conflict, London: IB Tauris and Co. Ltd, ISBN 978-1-78076-485-6, https://books.google.com/books?id=MIW9AgAAQBAJ, besoek op 23 August 2014