Comrades-maraton

Agt-en-veertig drawwers het ingeskryf vir die eerste wedloop in 1921, maar toe die wegspringskoot geknal het was daar slegs 34 drawwers wat kans gesien het vir die moordende wedloop, veral gesien in die lig daarvan dat slegs die laaste paar kilometers daarvan na Durban toe geteer was. 'n Tydsbeperking van 12 uur is daargestel en Bill Rowan het die eerste wenner geword met 'n tyd van 08:59 wat 41 minute vinniger was as die van Harry Phillips wat tweede geëindig het. Van die 34 deelnemers het slegs 16 die wedloop voltooi.

Arthur Newton het die wedloop vir die eerste keer in 1922 gewen. Hy het daarna nog 'n verdere vier wedlope gewen om die dominante drawwer in die 1920's te word. Toe hy die af-wedloop in 'n tyd van 06:56 in 1923 voltooi het, was daar beswaarlik 'n handjievol mense om sy oorwinning te aanskou aangesien niemand geglo het dat dit moontlik was om die afstand so vinnig af te lê nie. Die eerste vrou wat aan die wedloop deelgeneem het, was Frances Hayward in 1923, maar haar inskrywing is van die hand gewys en was sy dus 'n nie-amptelike deelnemer gewees. Sy het die wedloop in 'n tyd van 11:35 voltooi en alhoewel sy nie die Comradesmedalje verower het nie, het 'n aantal drawwers en toeskouers haar met 'n silwer teestel en bak vir haar moeite beloon. In 1924 het die Comrades die minste drawwers ooit gehad met net 24 deelnemers. Vier jaar later in 1928 is die tydsbeperking vir die voltooiïng van die wedloop met 'n uur na 11 uur verminder.

In die 1930's was Hardy Ballington die dominante deelnemer met vyf oorwinnings in 1933, 1934, 1936 en 1938. Die wenner van die 1930 wedloop, Wally Hayward sou egter een van die wedloop se grootste legendes word en het 'n verdere vier keer gewen in die vyftigs en was ook die oudste man om die wedloop in 1989 te voltooi. In 1932 was Geraldine Watson, ook 'n nie-amptelike deelnemer, die eerste vrou om beide die op- en die af-wedloop te voltooi.

Na Ballington se dominansie van die 1930's is die Comrades gestaak tydens die oorlogsjare vanaf 1941 tot 1945. Tydens hierdie tydperk is twee van die vorige wenners van die wedloop, Phil Masterson-Smith en Frank Sutton dood. In 1948 is nog 'n Comrades-tradisie gebore toe die wedloopbeampte Max Trimborn in plaas van die gewone afsitpistool 'n hoenderhaan se kraai nagemaak het. Die tradisie duur tot vandag toe voort met Trimborn se stem wat op band teruggespeel word.

In die 1950's het Wally Hayward sy tweede wedloop 'n volle twintig jaar na sy eerste oorwinning gewen en dit toe gevolg met oorwinnings in 1951, 1953 en 1954. Hy sou waarskynlik in 1952 ook gewen het maar het verkies om Suid-Afrika by die Olimpiese Spele van 1952 in Helsinki te verteenwoordig, waar hy die 10^de plek in die maraton behaal het. Ironies genoeg was dit eers na Wally Hayward se aftrede van die Comrades en nadat hy rekords vir die op- en afwedlope opgestel het en daarmee Newton Ballington se aantal oorwinnings geëwenaar het, dat sy prestasies die publiek se verbeelding aangegryp het en die aantal atlete verdubbel het na 100 atlete. In 1958 is die wedloop vir die eerste keer gewen deur Jackie Mekler wat ook die Comrades-maraton vyf keer sou wen, twee keer die tweede plek sou behaal en drie keer in die derde plek sou eindig.

Die 1960's was 'n betekenisvolle tydperk vir die Comrades-maraton met die aantal atlete wat gegroei het van 104 in 1960 tot 703 atlete in 1969. As gevolg van die groter aantal atlete is afsnypunte ingestel by Drummond en Cato Ridge. Mekler het 'n mylpaal behaal deur in 1960 die eerste man te word om in minder as ses uur klaar te maak, deur die wedloop in 'n tyd van 5:56:32 te voltooi. Die wenner in 1961 was George Claassen, 'n skoolhoof en vader van Wynand Claassen, die bekende Springbokrugbykaptein gedurende 1981-83, wie ook die Comrades later 10 keer voltooi het.

In 1962 het buitelandse deelnemers vir die eerste keer aan die wedloop deelgeneem toe die Road Runners Club van Engeland vier van die beste langafstandatlete in Brittanje gestuur het. Een van die vier, John Smith, het die wedloop gewen tydens die op-wedloop in minder as ses ure en die rekord met 'n skamele 33 sekondes misgeloop.

In 1965 het die Engelse weer gewen toe Bernard Gomersall Mekler die rekord vir die af-wedloop met 'n tyd van 5:51:09 gewen het. In 1967 was Manie Kuhn en Tommy Malone by 'n naelbyt-einde betrokke en het die naaste ooit aanmekaar klaargemaak. Malone het die stadion binnegegaan met 'n skamele 80 meter voorsprong. Kuhn het hom vinnig ingehaal en Malone het begin vinniger hardloop om die lyn eerste te bereik maar met slegs 15 meter oor het hy gestruikel en geval en Kuhn het verbygehardloop om die oorwinning te behaal.

Tydens die 1970's het die Comrades aanhou groei met meer as 1 000 deelnemers vir die eerste keer in 1971 en meer as 3 000 in 1979. Vir die eerste keer is die wedloop op radio en televisie uitgesaai. Die wedloop is ook vir die eerste keer vir alle atlete oopgestel in 1975, wat swart atlete en vroue ook toegelaat het om amptelik aan die wedloop deel te neem. In 1975 met die 50 jarige viering van die Comrades het Vincent Rakabele die oopstelling van die wedloop aan swart atlete gevier deur die eerste swart deelnemer te word om amptelik 'n medalje te wen deur 20^ste klaar te maak.

Elizabeth Cavanaugh was die eerste vrouewenner met 'n tyd effens meer as 10 uur.

1976 het Alan Robb op die toneel verskyn wat die eerste van sy vier Comrades-oorwinnings behaal het. Robb het weer in 1977, 1978 en 1980 gewen insluitende 'n rekord in 1978 toe hy die lint na 5:29:14 gebreek het, bykans 20 minute en vier kilometer voor die naaswenner, Dave Wright.

Tydens die 1980's het die Comrades baie vinnig gegroei. Die dekade is ingelui met 4 207 deelnemers in 1980 en het in 1983 vir die eerste keer meer as 5 000 bereik. In 1981 het 'n universiteitstudent van Wits Universiteit, Bruce Fordyce, naaswenner na Robb in 1980 die wedloop gewen. Fordyce was 'n uitgesproke teenstander van apartheid en wou die wedloop boikot om protes aan te teken teen die 20^ste viering van die stigting van die Republiek van Suid-Afrika. Fordyce het egter uiteindelik besluit om wel deel te neem maar het 'n swart armband as teken van sy protes gedra.

Fordyce het weer in 1982, 1983, 1984, 1985, 1986 ('n rekord van 5:24:07 vir die af-wedloop), 1987, 1988 ('n rekord vir die op-wedloop) en 1990 gewen vir 'n rekordtal oorwinnings van nege. Hy het nie in 1989 deelgeneem nie. In daardie jaar is 'n groot mylpaal bereik toe Sam Tshabalala die eerste swart wenner van die Comrades geword het.

'n Tenger onderwyseres, Frith Van der Merwe het die vrouewedloop in 1988 gewen in 'n tyd van 6:32:56. In 1989 het Van der Merwe 'n ongelooflike tyd van 5:54:43 opgestel en die vrouerekord oorweldigend verpletter deur vyftiende algeheel te eindig. In dieselfde jaar het Wally Hayward weer by die wedloop aangetree en op die ouderdom van 79 die wedloop in 'n tyd van 9:44:15 klaargemaak. Hy het die prestasie in 1989 se Comrades herhaal toe hy op die ouderdom van 80 die wedloop klaargemaak het met slegs twee minute oor voor die tyd verstreke was, wat hom dan ook die oudste man ooit maak om die wedloop te voltooi.

1. Die wedloop van 1992 is deur Charl Mattheus gewen, maar is later gediskwalifiseer weens positiewe toetse vir 'n verbode middel.