Britse troonopvolging

Hendrik VII, wat die bewind oorgeneem het.

In 1485 het Hendrik Tudor, ’n afstammeling deur die vroulike lyn van die Huis van Lancaster, die troon oorgeneem as Hendrik VII nadat hy Richard III verslaan het. Richard was die laaste koning van die Huis van York en van die Plantagenêt-dinastie. Ná Hendrik se kroning in Oktober dié jaar in Londen, het sy eerste parlement gelas die troonopvolging word bepaal deur Hendrik en sy afstammelinge.[9]

Hendrik VII is deur sy seun, Hendrik VIII, opgevolg. Hoewel sy pa ’n afstammeling van die Lancasters was, het Hendrik VIII ook ’n aanspraak op die troon gehad deur die York-lyn omdat sy ma, Elizabeth van York, die suster en erfgenaam van Eduard V was. In 1542 het Hendrik ook die titel koning van Ierland aangeneem. Dit sou oorgeërf word deur die monarge van Engeland, en later Groot-Brittanje, totdat die Acts of Union 1800 die aparte trone as die Verenigde Koninkryk verenig het.

Hendrik VIII se verskeie huwelike sou ’n paar probleme oplewer wat die troonopvolging betref. Hy was eers getroud met Catharina van Aragon, by wie hy Maria I, of Bloedige Maria, gehad het. Uit sy tweede huwelik met Anna Boleyn is Elizabeth I gebore en uit sy derde huwelik met Jane Seymour ’n seun, Eduard VI. Volgens wet is Maria in 1533 buite-egtelik verklaar en Elizabeth in 1536. Hoewel hulle buite-egtelik gebly het, is hul aanspraak op die troon in 1544 herstel met die verstandhouding dat die finale besluit by die koning berus. Volgens Hendrik se testament moes Maria en Elizabeth opgevolg word deur afstammelinge van sy oorlede suster, Maria Tudor, die Hertogin van Suffolk. Die afstammelinge van sy oudste suster, Margaret Tudor – wat die heersers van Skotland was – is uitgesluit.

Toe Hendrik VIII in 1547 dood is, het sy jong seun, Eduard, hom opgevolg. Eduard VI was die eerste Protestantse monarg wat die troon van Engeland bestyg het; hy was sterk gekant teen die idee dat sy suster Maria, wat 'n Katoliek was, hom opvolg. Hy het dus in sy testament bepaal Maria en Elizabeth word uitgesluit van die troonopvolging en dat die dogter van die Hertogin van Suffolk, lady Jane Grey, hom moet opvolg. Ná sy dood in 1553 is Jane tot koningin van Engeland verklaar. Ná net nege dae, nog voor sy gekroon is, is haar bewind deur die gewilde Mary omvergewerp. Omdat Hendrik VIII se testament deur die parlement bekragtig is, is Eduard se testament geïgnoreer omdat dit onwettig was.

Maria is opgevolg deur haar halfsuster, Elizabeth, wat anders as baie van haar voorgangers geweier het om ’n erfgenaam te benoem.

Robert II, die eerste Stewart.

Die Huis van Stewart (later Stuart) het sedert 1371 in Skotland regeer. Die troonopvolging was streng volgens eersgeboortereg tot met die afsetting van Maria I in 1567; selfs toe is sy deur haar seun Jakobus VI opgevolg.

Elizabeth I van Engeland is deur haar agterkleinneef Jakobus VI van Skotland opgevolg – al was dit onwettig volgens Hendrik VIII se testament, waarvolgens die troon moes gaan aan lady Anne Stanley, die erfgenaam van die Hertogin van Suffolk. Jakobus het daarop aanspraak gemaak dat geboortereg belangriker was as wetsbepalings en dat hy as koning van Skotland magtig genoeg was om enige teenstander die hoof te bied. Hy het as Jakobus I van Engeland regeer en so die "Union of the Crowns" bewerkstellig, hoewel Engeland en Skotland tot in 1707 aparte soewereine state gebly het. Sy opvolging is vinnig deur die parlement bekragtig.[10]

Die Engelse Bill of Rights van 1689.

Jakobus se oudste oorlewende seun en opvolger, Karel I, is in 1649 van die troon gesit en onthoof. Die monargie self is afgeskaf. ’n Paar jaar later is dit vervang deur die Protektoraat onder Oliver Cromwell, wat eintlik ’n monarg was met die titel "Lord Protector" eerder as koning. Hy het sy seun, Richard Cromwell, as sy opvolger aangewys. Richard was onbekwaam en hy is gou uit die amp verwyder. Die monargie is kort daarna heringestel, met Karel I se seun Karel II as koning.

Ná die dood van haar laaste kind in 1700 het prinses Anna die laaste persoon geword in die opvolgingslyn soos bepaal deur die Bill of Rights.

Jakobus II & VII, ’n Katoliek, het sy broer Karel II opgevolg ondanks pogings in die laat 1670's om hom van die opvolging uit te sluit ten gunste van Karel se buite-egtelike kind, die Hertog van Monmouth. Jakobus is in 1688 van die troon gesit nadat sy Protestantse teenstanders hom gedwing het om te vlug. Die troon is toe aangebied aan Jakobus se Protestantse dogter Maria II en haar man, Willem III, wat as Jakobus se susterskind die eerste aanspraakmaker op die troon was wat nie van hom afgestam het nie. Die twee het saam regeeer, ’n unieke situasie in die Britse geskiedenis. Willem het daarop aangedring as voorwaarde vir sy hulp aan Engeland teen sy oom en skoonpa Jakobus II.

Die Engelse Bill of Rights het in 1689 die opvolging van die Engelse, Skotse en Ierse troon bepaal. Die eerste aanspraakmakers was die afstammelinge van Maria II, daarna haar suster, prinses Anna, en haar afstammelinge, en dan enige afstammelinge van Willem III uit ’n volgende huwelik. Net Prostestante mag die troon bestyg het en dié wat met Katolieke getrou het, is uitgesluit.

Nadat Maria II in 1694 oorlede is, het Willem III alleen verder regeer tot met sy dood in 1702. Hulle het nie kinders gehad nie. Al prinses Anna se kinders het jonk gesterf. In die Act of Settlement van 1701 is bepaal indien Anna sonder kinders sou sterf, sou die troon gaan aan Jakobus I & VI se kleindogter Sophia, die keurvorstin en hertogin-moeder van Hannover, en haar afstammelinge.

Keurvorstin Sophia van Hannover.

Ná Willem se dood het Anna koningin van Engeland, Skotland en Ierland geword. Omdat die Engelse parlement keurvorstin Sophia as opvolger gekies het sonder om die Skotse leiers te raadpleeg, het Skotand gereageer deur die Skotse Act of Security goed te keur. Daarvolgens sou Skotland ’n troonopvolger kies ná Anna se dood. Dit sou nie dieselfde persoon as die Engelse troonopvolger wees nie, tensy talle politieke en ekonomiese voorwaardes nagekom word. Anna het dit eers nie goedgekeur nie, maar is gedwing om dit te doen toe Skotland weier om belasting te verhoog en probeer het om soldate uit die Engelse weermag te onttrek. Die Engelse parlement se reaksie daarop was die Alien Act van 1705, waarin gedreig is om Skotland se ekonomie skade te berokken deur handelsbande met dié land te verbeek. Skotland het dus nie ’n ander keuse gehad as om in 1707 met Engeland te verenig om die Koninkryk van Groot Brittanje te vorm nie; die reëls vir die opvolging van die kroon van Groot-Brittanje was soos uiteengesit in die Engelse Act of Settlement.

Keurvorstin Sophia is kort voor Anna oorlede en toe Anna sterf, het Sophia se seun in 1714 George I geword.

Pogings is in opstande in 1715 en 1745 aangewend om die Stuarts se aanspraak op die troon te herstel. Die Huis van Hannover het egter aan die bewind gebly. In 1801, ná die Acts of Union 1800, het die aparte monargieë Groot Brittanje en Ierland saamgesmelt as die Verenigde Koninkryk van Groot-Brittanje en Ierland. Tussen 1811 en 1820, toe George III nie in staat was om te regeer nie, het die Prins van Wallis (later George IV) as sy regent waargeneem.

Die volgende krisis met die opvolging was in 1936, toe Edward VIII abdikeer. (Hy wou met Wallis Simpson, ’n geskeide vrou, trou. Die Anglikaanse Kerk, waarvan die monarg die hoof was, het egter nie tweede huwelike van geskeides goedgekeur nie.) Hy het dus geabdikeer en die parlement het bepaal hy en sy nageslag sou geen aanspraak op die troon hê nie. (Edward is in 1972 sonder kinders dood.) Hy is opgevolg deur sy broer, George VI, en hy deur sy oudste dogter, Elizabeth II. Teen dié tyd het die Britse monarg nie meer regeer in die grootste deel van Ierland nie – dit het in 1949 die Republiek Ierland geword – maar was wel die monarg van verskeie onafhanklike Statebondlande.

Koningin Elizabeth II met haar kroning in 1953 in die Westminster-abdy.

Die lede van die Statebond het dieselfde monarg en om dit so te hou, het hulle ooreengestem om dit óf deur binnelandse opvolgingswette te handhaaf óf dat wie ook al monarg van die VK is, die monarg van daardie land sal wees. In Februarie 1952 het Elizabeth II monarg van al die ryke geword. In Oktober 2011 het die eerste ministers van al 16 lande eenparig in Perth, Australië, besluit om voorgestelde veranderings aan die opvolgingswette goed te keur. Daarvolgens word die opvolging bepaal deur absolute eersgeboortereg, ongeag die aanspraakmaker se geslag, indien hulle ná 28 Oktober 2011 gebore is. Voorheen het seuns voorkeur gekry. Hulle het ook besluit om die verbod op te hef op mense met Rooms-Katolieke gades. Die verbod op Rooms-Katolieke self is behou om te verseker die monarg is in gemeenskap met die Anglikaanse Kerk.[11] Die veranderings het op 26 Maart 2015 in werking getree.

Buite-egtelike en aangenome kinders kan nie die troon bestyg nie. Al word buite-egtelike kinders wie se ouers ná hul geboorte trou nie meer as buite-egtelik beskou nie, kan hulle steeds nie monarg word nie.

Volgens die Succession to the Crown Act 2013 moet die eerste ses aanspraakmakers die monarg se toestemming kry voor hulle mag trou.[12] Mense wat dit nie doen nie, en hul afstammelinge, word gediskwalifiseer om die troon te bestyg.[12] Die huwelik is egter steeds wettig.

Volgens die Treason Act 1702 en die Treason (Ireland) Act 1703 pleeg iemand verraad as hy probeer verhinder dat die eerste aanspraakmaker die troon bestyg. Sedert die Crime and Disorder Act 1998 is die maksimum straf lewenslange tronkstraf.

• 26 Maart 2015: Die wetgewing wat die opvolging verander het van eersgeboortereg met voorkeur aan seuns tot absolute eersgeboortereg, tree in werking vir alle mense wat ná 28 Oktober 2011 gebore is. Verandering: Die plekke van die twee kinders van lady Davina Lewis en die twee kinders van haar jonger suster, lady Rose Gilman, word omgeruil: Senna Lewis (geb. 2010) word 28ste en haar jonger broer, Tāne (geb. 2012) 29ste; Lyla Gilman (geb. 2010) word 31ste en haar jonger broer, Rufus (geb. 2012) 32ste.[15]

Die Accession Council vergader gewoonlik in Sint James-paleis om die nuwe monarg aan te kondig.

• 26 Maart 2015: Die wetgewing herroep die diskwalifikasie van ’n Protestant wat met ’n Rooms-Katoliek getroud is. Verandering: George Windsor, die Graaf van St. Andrews, word die 34ste aanspraakmaker en prins Michael van Kent 44ste.
• 2 Mei 2015: Prinses Charlotte van Wallis word gebore as die vierde aanspraakmaker. Verandering: Die volgende aanspraakmaker, prins Harry (nou prins Louis), en almal ná hom skuif ’n plek af.
• 16 Januarie 2016: Isabella Windsor word gebore as 48ste aanspraakmaker. Verandering: Die volgende aanspraakmaker, lady Gabriella Windsor, en almal ná haar skuif ’n plek af.