Boerneef

In 1929 kry hy tering, wat hom etlike maande van die werk af weghou. Vir ’n tyd is hy in die sanatorium van dr. D.P. Marais van Kloofnekweg en hy kry ook behandeling in die Vrystaat, maar hy herstel volkome. In 1933 verhuis die gesin na Tamboerskloof in Kaapstad, waar hulle in Byronstraat 2 ’n huis gebou het, wat hy Hantam noem. Marie sterf op 27 Augustus 1940 op 44-jarige ouderdom aan maagkanker. Hy trou weer kort daarna, op 31 Oktober 1941 met Annie de Kock. Slegs ses weke na die huwelik word ontdek dat Annie borskanker het en haar bors word voor Kersfees verwyder. Die kanker was egter reeds te ver versprei en op 9 Mei 1943 sterf sy, slegs vyf en dertig jaar oud. Kort voor sy aftrede trou hy in 1956 met Francina Alida (Fannie) Jordaan, weduwee van J.J. Jordaan, die eerste hoof van die Hoërskool Jan van Riebeeck in Kaapstad. Sy is die moeder van Willem Jordaan, wat as boekkunstenaar die tegniese en kreatiewe versorging van ’n groot aantal Afrikaanse boeke behartig het. Hulle het getrek na haar huis, Berg-en-See, in Moltenoweg 28 in Oranjezicht in Kaapstad.

In die dertigerjare is hy een van die leidende figure in die Kaapse letterkundige kring, wat ook N.P. van Wyk Louw, W.E.G. Louw, Hettie Smit, F.J. le Roux en J. du P. Scholtz insluit. Hy is in 1936 ’n stigterslid van die Vereniging vir die Vrye Boek, wat onder meer Hettie Smit se Sy kom met die sekelmaan en Van Wyk Louw se Die halwe kring publiseer. In 1934 word die Kaapstadse Afrikaanse Toneelvereniging (K.A.T.) gestig,[5] waarvan hy saam met H.A. Fagan en sy vrou Queenie, A.M. Viljoen, Anna Neethling-Pohl, M.I. Murray, Herman Rooseboom, N.P. van Wyk Louw en Jacques Malan die eerste bestuurslede is. Die doel van die K.A.T. is om die Afrikaanse toneel deur opvoerings, besprekings en vertalings te bevorder, ’n toneelbiblioteek en ’n teater met die nodige fasiliteite op te rig en die Afrikaanse Eisteddfod te ondersteun. Self tree hy op die verhoog op in die 1936 opvoering van Die heks.[6] Wanneer die Nederlander Jan Greshoff hom in 1939 in Kaapstad vestig, word Boerneef goeie vriende met hom, asook met D.J. Opperman nadat hy in 1949 as dosent aan die Universiteit van Kaapstad aangestel word.

Hy reis nie baie in sy leeftyd nie en verkies om eerder sy geld op kunswerke te bestee. So koop hy skilderye aan van kunstenaars soos Cecil Higgs, Pranas Domšaitis, Irma Stern, Enslin du Plessis, François Krige, Erik Laubscher en Jean Welz, wat in vandag se waarde ’n fortuin van baie miljoene rand werd is. Hy skenk die kern van sy versameling in 1962, vyf jaar voor sy dood, aan die Hoërskool Jan van Riebeeck in Kaapstad. Hierdie skenking beloop altesaam 64 skilderye.

Hy is op Sondag, 2 Julie 1967 in sy huis in Kaapstad oorlede. Sy as is na Boplaas geneem, soos dit sy begeerte was.

Boerneef se eerste skryftaak (onder sy regte naam) was om saam met professor D.B. Bosman (en later ook L.W. Hiemstra) ’n Tweetalige Woordeboek vir Engels en Afrikaans saam te stel, wat dan ook die standaardwerk op hierdie gebied word (eerste uitgawe in 1936 en daarna telkens hersien en aangevul).[3]

Sy vriende moedig hom aan om die stories wat hy aan hulle vertel, neer te skryf. Vanaf 1935 verskyn hierdie stories dan ook in Die Huisgenoot en word dit later in boekvorm gepubliseer. Hoewel baie van die vertellings by anekdotes bly en nie veel spanning het nie, tref dit met die woordgevoeligheid, die pretensieloosheid, opregtheid en die menslikheid daarvan. Hierin spreek hy sy verlange na ’n kinderwêreld uit en gebruik hy woorde en uitdrukkings wat eie is aan sy grootwordjare en andersins verlore sou geraak het. Waar die werke van sy tydgenote die plaaslewe sterk romanties gekleur het, munt Boerneef se bydrae uit in die nugter uitbeelding van die wrede en harde aard van hierdie lewe, sowel as aan die heerlikheid daarvan. Vir sy tyd, waar die romantiese rigting in die prosa oorheers, is hierdie eenvoud en natuurlikheid van segging iets besonders. Gewilde temas uit sy werk sluit in die jaarlikse trek met die veetroppe uit die Koue Bokveld na Ceres se Karoo, die oes, die geestigheid, gebruike en gewoontes van die outydse wêreld van die boer en die talle bruin mense en feitlik simbolies geworde diere (voorbokke, osse en perde met hulle treffende name soos Mooiveld, Stokwil, Douland) uit hierdie kontrei, wat soms op die periferie beweeg en soms sentraal in die vertelling staan. Wat die bruin mense betref, is daar Jakob April, Jan Skotland, Pensie en bowenal Dirk Ligter.

Sy eerste bundel kortverhale of sketse is Boplaas, waarin hy stories vertel oor sy jeugherinneringe van sy kontrei en ook die legendariese Dirk Ligter aan ’n breër publiek bekendstel. Die lewe op ’n plaas in vergange jare word in sy voorspoed en teenspoed geteken, met die plaaswerkers en plaasdiere as belangrike karakters. P.G. du Plessis neem Dirk Ligter – die nimlike hy in die versamelbundel Halfeeu op, waarin hoogtepunte uit die eerste vyftig jaar van Die Huisgenoot saamgebundel word. Dit is ’n humoristiese verhaal van die besoek wat die verteller en sy broer Frans by Dirk Ligter gaan aflê. Hulle spoor hom op by Tankwafontein en luister die hele dag na sy verhale oor sy wedervaringe.

Van my kontrei is soortgelyk van aard, met plaassketse wat die bundel oorheers. Hierdie herinneringe aan die lewe op die plaas word vertel in kleurryke taal, deurspek met die volksidioom. Die geaardheid van die plaaswerkers en die interaksie tussen die boer en sy werkers word in verskeie humoristiese insidente verhaal. Ook Dirk Ligter maak weer sy verskyning, hierdie keer op sy oudag in ’n Kaapse tehuis, waar hy verteer word deur verlange na sy kontrei.

In Stad en land bevat, soos die titel aandui, sketse uit die plaaslewe wat aansluit by sy vorige bundels, en sketse uit die stadslewe. Op die plaas word Dirk Ligter se prominente plek nou gevul deur Hans Saal, wat doepa gooi en deur al die plaaswerkers met ontsag behandel word. ’n Hoogtepunt uit Boerneef se sketse uit die stad is Stortreën, waarin hy hulde bring aan ’n Kleurlingseun wat ten spyte van die yskoue reën wat hom deurdrenk laat, met opregte vrolikheid sy stootkarretjie met vis stoot terwyl hy onophoudelik sing. Die skaapwagter se vrou ontgin die waansin op ontroerende wyse. Ook treffend is die skets oor ’n aantal teringlyers in ’n sanatorium, waar hulle verhoudings onderling en hulle geestestoestand met goeie insig geteken word. In ’n paar sketse verskuif die agtergrond na die Vrystaat in die tyd van die Anglo-Boereoorlog.

Sketsboek bevat weer verskeie sketse oor die Kaapse Kleurlinge, vol simpatie en humor. Elize Botha neem Dennepitte uit hierdie bundel op in Afrikaanse essayiste. In hierdie opstel word die temas van herinnering, verlange en verlatenheid wat gereeld in sy werk voorkom, goed gekombineer met die vereistes van die werklikheid en hoe die beste uit albei wêrelde behou kan word. Hierdie bundel bevat ook die kinderreeks oor Oupie, die koerantverkopertjie.

Teen die helling munt uit in die sober weergawe van die gebeure, waarin telkens die karakters, oomblik en stemming helder vasgevat en weergegee word. Dit geskied alles sonder boodskap of strekking en bly slegs suiwer weergawe waarop die leser self sy eie gevolgtrekkings moet maak, sodat elke skets tot nadenke stem. Die bundel bevat onder andere die aangrypende verhaal van Klara Mentoor, wat in yskoue weer uitgaan om haar byna blinde vader te gaan soek en in die koue omkom, terwyl haar vader veilig was by ’n vriend. Papadiamantopoulos is ’n ou Griekse kafee-eienaar wat gereeld skaak speel met die digter Dietlof. Dit is sy enigste intieme kontak met ander mense, want hy slyt sy lewe in eensaamheid en met baie geldelike probleme in ’n vreemde land waar sy gebrekkige taalkennis kommunikasie feitlik onmoontlik maak. Iewers in sy verlede was daar egter ’n vrou en ’n hartseer storie, verklap deur die skildery van ’n pragtige jong vrou wat in die verwaarloosde kafeetjie hang. Teen die helling, die titelstuk in hierdie bundel, het die Kleurling Andries Harlekyn as hoofkarakter. Hy bly in die stad maar hunker steeds terug na die plaas, ’n ver en onbereikbare wêreld. In sy taalgebruik, vertelwyse en wanaangepastheid in die stad vorm hy ’n band met die verteller. Dialoog beslaan die oorgrote meerderheid van die lengte van die verhaal, waardeur dit ook ’n sterk dramatiese karakter kry. Die titel is simbolies van die steilte van die laaste dae, voor die dood ons kry. Hoewel hierdie stuk hoofsaaklik beskrywend van aard is, slaag die skrywer daarin om met fyn vakmanskap die gegewe te verdig sodat meerduidige interpretasies van die teks moontlik word.[7][8] Vir Teen die helling ontvang Boerneef in 1956 die W.A. Hofmeyr-prys.

Ook vir die jeug lewer hy ’n bydrae met sy boeke Pensie (oor ’n kleurlingseuntjie), Van my kinderdae (waarin veral Heldermuis en Joors Jorie ’n hoogtepunt is) en Vlettervlie en Koesnaatjie. Hierdie boeke bestaan hoofsaaklik uit sketse uit die lewe van bruin kinders uit sy geboortekontrei.

Boerneef se jonger broer C.P. van der Merwe maak ’n Keur uit sy prosa, wat kort na sy dood gepubliseer word.[9] C.N. van der Merwe publiseer Tromboniusdagboekenkaart, ’n boek oor sy werk met vyf hoofstukke en ’n bibliografie.[10] Die hoofstukke behandel sy persoonlike lewe, sy prosa, sy poësie, verklarende woordelys van sy buitengewone woorde en laastens verwysings, problematiese versreëls en strofes uit sy werk. Later word Boerneef se Versamelde prosa deur Merwe Scholtz in een band saamgebundel. Hierdie omvattende versameling bevat alles wat in boekvorm verskyn het, plus drie verhale wat verskyn het na die publikasie van Teen die helling, sy laaste prosabundel. Hulle is Kortverhaal (Standpunte Maart-April 1958), Die verskietende ster (’n Kersverhaal wat verskyn het in Die Burger van 25 Desember 1964) en Hy wat Jan Kellerman is, ken nou nog dele van Lukas, die tweede kapittel… (Die Burger van 25 Desember 1965).[11][12][13][14] Twee verhale is gepubliseer in Die Huisgenoot maar nooit in ’n bundel opgeneem nie en omdat Boerneef dit self in ’n bundel sou kon opgeneem het as hy wou, is hierdie verhale uit die bundel weggelaat. Hierdie stukke is Die dans (Die Huisgenoot no. 8 van 1935) en Ontmoeting (Die Huisgenoot 12 Junie 1942). Wium van Zyl maak ’n keur uit sy prosa en poësie wat as Die berggans het ’n veer laat val gepubliseer word.[15]

Van sy kortverhale word in versamelbundels opgeneem, soos Mooiveld in Kortpad en Tussen die engtes en Dirk Ligter – Die nimlike hy in Halfeeu, waarin P.G. du Plessis hoogtepunte uit die eerste vyftig jaar van Die Huisgenoot saambundel. Ander versamelbundels waar-in sy werk verskyn, sluit in Borde borde boordevol en Vuurslag, beide onder redaksie van Hennie Aucamp, Uit dorp en veld van Abraham H. Jonker, Kernbeeld van die Afrikaanse kortverhaal van F.V. Lategan; Moderne Afrikaanse verhaalkuns van F.E.J. Malherbe, Vertellers en Vertellers 2 van Merwe Scholtz, Op Afrikaanse werf van A. Schwerdtfeger en N.J. Snyman en Kort keur en Die Afrikaanse kortverhaalboek van Abraham H. de Vries. Van sy verhale verskyn ook in tydskrifte soos Standpunte en Die Huisgenoot.

Hoewel Boerneef hom aanvanklik op die prosa toespits, slaan hy later oor na die poësie, eers met ’n paar gedigte in die verhalebundel Teen die helling en later met volwaardige digbundels. Sy volksverse bring vernuwing in die digkuns weens die aardsheid en moderniteit daarvan. Die musikaliteit en ritme is veral kenmerkend van sy gedigte. Deurlopende tegnieke is die gebruik van aanhalings uit die Nederlandse Bybelvertaling en psalmberyming, die afwesigheid van interpunksie en die herhaling van reëls, veral van die insetreël of sleutelwoorde, om die gedig se eenheid te versterk. Met sy landelike beelde, vernuftige woord- en klankspel, volkse segging en gewestelike taal skryf hy gedigte wat aan die een kant aansluit by Leipoldt en die Klipwerk-gedigte van N.P. van Wyk Louw en later ook die tipe verse wat onder andere by Everwyn Wessels, Peter Blum en Adam Small voorkom, maar tog heeltemal eiesoortig in Afrikaans is. Dis veral sy taal wat eiesoortig is aan die streek waaroor meeste van sy gedigte gaan. Hy bly weg van digterlike woorde en taalgebruik en wend hom tot die spreektaal in sy aardse vorm. Die tematiek bly, met geringe wysigings, deurgaans feitlik dieselfde deur al sy bundels, met die heimwee oor die plaaswêreld van sy jeug, die vrese en vreugdes van die onbevange en plat-op-die-aarde-mens, die spontane uiting van gevoelens, die bepeinsinge oor die verhoudings met die medemens en oor die digkuns en die krag van en spel met die woord wat deurentyd ’n rol speel. Sy groot liefde vir woorde blyk duidelik uit die oorspronklike titels vir sy bundels, maar ook met sy kreatiewe neologismes.[16]

Krokos (streektaal vir Karookos) is die debuut van sy unieke primitiewe, embrionale verse vol klank en kleur, waar die aarde met sy gewoonheid maar ook sy kosbaarheid direk tot die leser spreek en die aardsgebonde, natuurlike mens aan die woord is. Die klankspel so kenmerkend van sy poësie word in talle verse uitgestal, onder meer Geel kapel en skurwejankoggel. By Pramberg blêr ’n moflam betreur die sterfte van die moflam, met ’n ironiese kontras tussen die naam wat juis voeding beteken. ’n Vers wat die kind ook aanspreek is Klein Karel Kraan van ou Karel Kraan. In hierdie bundel en ook in Ghaap en kambro is die temas van die gedigte hoofsaaklik die landskap, diere, mense en gebruiksvoorwerpe uit die verbygegane jeugwêreld, waarna die digter terug verlang. Dikwels word raaisels, doprympies en werksliedjies verwerk en sluit die gedigte aan by die ritme van die volksvers. Besonder indrukwekkend is die fonetiese spel met die klank van die woorde, waardeur ’n soort inkanterende effek bereik word wat op sigself ’n verdere betekenislaag aan die samestelling gee.[17][18] Verstegnies vind dit uiting in die veelvuldige heffinge op die vers-einde, met ’n resonerende effek, soos byvoorbeeld in Dis die bielie met die biesie op die bruidswa.[19] Die musikaliteit van gedigte maak dat vele daarvan getoonset word. Bantom hom so en flennie die snare word as Die voshaarnooi besonder gewild, terwyl Lappa lei vir Bella koud ook deur vele kunstenaars opgeneem word. Die berggans het ’n veer laat val is ’n besondere hoogtepunt, waarin die ongesofistikeerde spreker na aanleiding van die veer sy liefdesbelydenis teenoor die geliefde aflê en aan haar die, vir hom, kosbare veer aanstuur. Verskeie van die gedigte in die bundels is ook toeganklik vir kinders, soos byvoorbeeld Die bloedrooi kapokhaan van Vandaan en Bobbejaan loop in die straat.

Vanaf Mallemole begin Boerneef ook om die stadswêreld te betrek, waar die verlatenheid en eensaamheid te midde van die gewoel uitgebeeld word. Die bundel bevat dan ook hipermoderne verse soos Varkleerbaadjie en klinknaelbroek, waarin die heel nuutste neigings onder die jongmense in die stad skitterend saamgevat word. Sy poësie is paradoksaal in die sin dat dit die bestaan van die primitiewe mens en ding vertolk, maar terselfdertyd ’n geraffineerde stilering het wat van sofistikasie getuig. Sonder om te bely of ’n les te bevat, dokumenteer die gedigte ’n waarneming van ’n wêreldbeeld in ’n vaardige spel met eenvoudige woorde.[20][21]

In Palissandryne is dit duidelik dat hy die jeugwêreld as herinnering en afgehandel beskou en op nostalgiese manier daaraan terugdink, terwyl die gedigte oor die ouderdom, eensaamheid en dood meer dominant en indrukwekkend word. Die woord “palissandryne” is ’n eieskepping, wat sy besondere tipe ligte lied aandui, so op die voorbeeld van Leipoldt se “slampamperliedjies” mee. Die woord is waarskynlik ’n samevoeging van “palin” (Grieks vir nogmaals, opnuut), “palimpses” (’n perkamentrol waarop die geskryf keer op keer uitgevee word sodat die rol weer gebruik kan word vir ’n nuwe boodskap) en (ironies genoeg) “aleksandryn” (plegstatig en streng formeel). Van al my land se Tafelberge beskryf die digter se kinderlike huil en lag by Boplaas se Tafelberg, terwyl hy by Tafelberg in Kaapstad soos ’n ou man dink en wag. So dig Boerneef dan om die nood van die lewe in woorde vas te vang en te besweer, al is dit net vir die oomblik. Hy bewys ook sy moderniteit deur gedigte soos Die teerstraat suig my voete vas, Die meisiekind vleg swaaiboud-swaaiboud, Ek is Billieboomskraap met die vlamrooi snor en ander, wat as die eerste beatnik-gedigte in Afrikaans bestempel kan word. Hiermee word die nuwe stedelike volksmens beskryf, wat in sterk kontras staan teenoor die tradisionele plattelandse volksmens. Waar die stadsmense aanvanklik in hulle luidrugtigheid geteken word, sien die digter later ook hulle eensaamheid en soeke na geborgenheid raak, sodat die grense tussen die mense opgehef word. Horie petryse ennie fisane is ’n voorbeeld van ’n spontane weergawe van natuurlike klank. In ’n Tortelduif op ’n betonperron is ’n treffende uitbeelding van die tortelduif wat uit sy plek op soek is na kos en ’n vaste verblyfplek, met ’n verdieping wat kom met die vergelyking met die duif wat Noag uitgestuur het om “’n holte vir die voet” te vind. Hierdie soeke na ’n geborgenheid word dan ook van toepassing gemaak op die mens.[22]

Op die flottina sluit ten nouste aan by sy vorige bundel. “Flottina” verwys na ’n klein trekklaviertjie. Hier is daar weer moderne gedigte soos Met transistor innie hand, gemeng met nostalgiese gedigte soos Makie mooigoed eeneen staan. Boplaas se berg en Gister kry ’n spogkarwats persent speel effektief die verlede teen die hede en die platteland teen die stad af. Die Hertzogprys word in 1968 postuum aan hom toegeken vir al sy digbundels (Krokos, Ghaap en kambro, Mallemole, Palissandryne en Op die flottina).

En Tafelberg praat Krotaal is ’n bloemlesing uit al sy gepubliseerde werk wat saamgestel word deur Ernst Lindenberg.

Uit sy ongepubliseerde nagelate verse stel F.I.J. van Rensburg die bundel Sesde hoepel saam. In hierdie bundel skyn die teenstelling wat in al sy poësie teenwoordig is, baie helder deur. Daar is aan die een kant die oënskynlik ligte aanslag in eenvoudige rympies, maar aan die ander kant die fyn woordmanskap met suggestie van dieper betekenis wat dwing tot dieper en nader lees. Op fyn sintuiglike wyse word natuurverskynsels en die lewe en die dood ondersoek, met vernuftige oorgange en verbinding tussen geluk en troosteloosheid. Hoewel die bundel nie ’n nuwe blik op sy poësie gee nie, bevat dit gedigte van hoë gehalte wat sy erfenis waardig is.[23][24][25][26]

In sy testament spreek Boerneef die wens uit dat sy individuele digbundels nooit herdruk moet word nie, wat lei tot die verskyning van Versamelde poësie (met ’n verantwoording deur L.W. Hiemstra) in 1977 om in die vraag na sy gedigte te voorsien.[27][28][29] Van sy gedigte verskyn in tydskrifte soos Standpunte en word meermale in versamelbundels opgeneem, onder andere in Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte, Groot verseboek, Afrikaanse verse, Digters en digkuns, Faune, Die dye trek die dye aan, Miskien sal ek die wingerd prys, Liggaamlose taal, Kraaines, Nuwe Kleuterverseboek, Woordpaljas, Die goue vreugde, Voorspraak en Die mooiste Afrikaanse liefdesgedigte.

• Antonissen, Rob. Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede. Nasou Beperk. Elsiesrivier. Derde hersiene uitgawe. Tweede druk, 1964
• Antonissen, Rob. Kern en tooi. Nasou Beperk. Eerste uitgawe. Eerste druk Elsiesrivier, 1963
• Antonissen, Rob. Spitsberaad. Nasou Beperk. Elsiesrivier. Eerste uitgawe Eerste druk, 1966
• Askes, H. en Landman, J.N. (samestellers) Voorspraak. Tafelberg-Uitgewers Beperk. Kaapstad. Eerste uitgawe Tiende druk, 1994
• Aucamp, Hennie. Dagblad. HAUM-Literêr Uitgewers. Pretoria. Eerste uitgawe. Eerste Druk, 1987
• Aucamp, Hennie. Woorde wat wond. Tafelberg-Uitgewers Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe, Eerste druk, 1984
• Beukes, Gerhard J. en Lategan, F.V. Skrywers en rigtings. J.L. van Schaik Bpk. Pretoria Eerste uitgawe, 1952
• Botha, Danie. Die helder dae. Tafelberg-Uitgewers Beperk. Kaapstad. Eerste uitgawe, 2014
• Botha, Elize. Afrikaanse essayiste. Human & Rousseau. Kaapstad en Pretoria. Vyfde druk, 1975
• Cloete, T.T. (red.) Die Afrikaanse literatuur sedert sestig. Nasou Beperk. Eerste uitgawe, 1980
• Cloete, T.T. Faune. Tafelberg-Uitgewers Bpk. Kaapstad en Johannesburg. Eerste uitgawe. Derde druk, 1971
• Dekker, G. Afrikaanse Literatuurgeskiedenis. Nasou Beperk. Kaapstad. Elfde druk, 1970
• De Vries, Abraham H. Kortom. Academica. Pretoria, Kaapstad en Johannesburg. Eerste uitgawe, 1983
• De Vries, Abraham H. Kortom 2. Human & Rousseau. Kaapstad en Pretoria. Eerste uitgawe, 1989
• Grobler, Hilda. Halfeeu. Blokboeke 33 Academica. Pretoria en Kaapstad. Eerste uitgawe, 1980
• Grové, A.P. Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans. Nasou Beperk. Vyfde uitgawe. Eerste druk, 1988
• Kannemeyer, J.C. Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1. Academica, Pretoria en Kaapstad. Tweede druk, 1984
• Kannemeyer, J.C. Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2. Academica, Pretoria, Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe. Eerste druk, 1983
• Kannemeyer, J.C. D.J. Opperman: ’n Biografie. Human & Rousseau. Kaapstad en Pretoria. Eerste uitgawe, 1986
• Kannemeyer, J.C. (red.) Kraaines. Human & Rousseau. Kaapstad en Johannesburg. Eerste uitgawe, 1988
• Kannemeyer, J.C. Verse vir die vraestel. Tafelberg-Uitgewers Beperk Eerste uitgawe, 1998
• Kannemeyer, J.C. Die Afrikaanse literatuur 1652-2004. Human & Rousseau. Kaapstad en Pretoria. Eerste uitgawe, 2005
• Krige, Uys. Die naamlose muse. Protea Boekhuis. Pretoria, Eerste uitgawe, 2002
• Lategan, F.V. Kernbeeld van die Afrikaanse kortverhaal. Nasionale Boekhandel Bpk. Kaapstad, Bloemfontein en Johannesburg, 1961
• Lindenberg, E. (red.) Inleiding tot die Afrikaanse letterkunde. Academica. Pretoria en Kaapstad. Vierde uitgawe Eerste druk, 1973
• Nasionale Pers Beperk. Ons skrywers en hul werke: ’n Plate-album. Nasionale Pers Bpk. Kaapstad, 1936
• Nienaber, P.J., Roodt, P.H. en Snyman, N.J. (samestellers) Digters en digkuns. Perskor-Uitgewers. Kaapstad. Vyfde uitgawe Sewende druk, 2007
• Nienaber, P.J,; Senekal, J.H en Bothma, T.C. Mylpale in die geskiedenis van die Afrikaanse letterkunde. Afrikaanse Pers-Boekhandel. Tweede hersiene uitgawe 1963
• Nienaber, P.J. et al. Perspektief en Profiel. Afrikaanse Pers-Boekhandel. Johannesburg. Derde hersiene uitgawe, 1969
• Opperman, D.J. Digters van Dertig. Nasou Beperk Kaapstad Eerste druk, 1953
• Pheiffer, R.H. Woordpaljas. Human & Rousseau. Kaapstad en Johannesburg. Derde uitgawe. Derde druk, 1993
• Scholtz, Merwe. Slampampers en spoiings in Boerneef Versamelde prosa. Tafelberg-Uitgewers Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe, 1979
• Schoonees, P.C. Die prosa van die tweede Afrikaanse beweging. J.H. de Bussy, Pretoria / Hollandsch-Afrikaansche Uitgevers Maatschappij v/h J. Dusseau & Co, Kaapstad 1939 (derde druk)
• Schoonees, P.C. Tien jaar prosa. Afrikaanse Pers-Boekhandel. Johannesburg 1950
• Schwerdtfeger, A en Snyman, N.J. Op Afrikaanse werf. Tafelberg-Uitgewers Beperk. Kaapstad. Tweede uitgawe, 1988
• Snyman, Henning. Kort keur: Abraham H. de Vries. Reuse-Blokboek 3. Academica. Pretoria Kaapstad en Johannesburg. Tweede druk, 1983
• Van Biljon, Madeleine. Geliefde leesgoed. Quellerie-Uitgewers Edms. Bpk. Kaapstad. Eerste uitgawe, 1996
• Van Coller, H.P. (red.) Perspektief en Profiel Deel I. J.L. van Schaik-Uitgewers. Pretoria. Eerste uitgawe, 1998
• Van Coller, H.P. (red.) Perspektief en Profiel Deel 2. J.L. van Schaik-Uitgewers. Pretoria. Eerste uitgawe,1999
• Van Rensburg, F.I.J. Boerneef. in Nienaber, P.J. et al. Perspektief en Profiel. Afrikaanse Pers-Boekhandel. Johannesburg. Derde hersiene uitgawe, 1969
• Van Rensburg, F.I.J. Boerneef (1897-1967 in Van Coller, H.P. (red.) Perspektief en Profiel Deel I. J.L. van Schaik-Uitgewers. Pretoria. Eerste uitgawe, 1998

• Aucamp, Hennie. Nuwe volksmens by Boerneef. Die Burger, 19 November 1982
• Botha, Amanda. Boerneef, ‘kunsliefhê-er’. Rapport, 18 Maart 2012
• Botha, Danie. Die stil oom met die baret praat troostaal. Beeld, 19 Desember 2011
• Kannemeyer, J.C. Die wêreld van Boerneef. Standpunte. Nuwe reeks 148, Augustus 1980
• Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 17, nr. 3, Maart 1968
• Meintjes, Godfrey. ‘Stokwil’ en ‘Mooiveld’ as transtekstuele tekens. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 29 no. 2, Mei 1991
• Meintjes, Godfrey. Verlewendiging of funksioneel? Enkele aantekeninge oor die funksie van poësie in ’n Boerneef-prosateks. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 31 no. 4, November 1993
• Pauw, Rina. Enkele patroonmatighede in Boerneef se verse. Standpunte. Nuwe reeks 73, Oktober 1967
• Rina Pauw. ’By Pramberg blêr ’n moflam’ uit ‘Krokos’; ‘Jy’s man alleen’ uit ‘Mallemole’; “Die berggans het ’n veer laat val’ uit ‘Ghaap en kambro'. Tydskrif vir Letterkunde. Nuwe reeks 18 no. 4, November 1980
• Pieterse, Henning. Drie verhale uit ‘Hoogtepunte in die Afrikaanse verhaalkuns’. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 28, Februarie 1990
• Van der Merwe, C.N. Beyers, C.J. (red.). Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek. Pretoria: Chris van Rensburg nms. die Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing. p. 962. ISBN 0-7969-0419-7.
• Van Heerden, Ernst. Die beste Afrikaanse prosawerke van die jaar. Jaarboek van die Afrikaanse Skrywerskring. Johannesburg 1941
• Van Heerden, Ernst. Van Reenen, Rykie en Hiemstra, L.W. Boerneef – drie waarderings. Lantern. Jaargang XVII no. 3, Maart 1968
• Van Zyl, Wium. C.N. van der Merwe se Boerneef-boek. Standpunte. Nuwe reeks 162, Desember 1982
• Van Zyl, Wium. Van ‘Djokjakarta’ tot ‘Die ballade van die onwaarskynlike seun’. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 28 no. 3, Augustus 1990
• Van Zyl, Wium. Boerneef en die volkspoësie. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 40, 2003
• Verhage, J.A. Izak Wilhelmus van der Merwe Boplaas 11 Mei 1897 – Kaapstad 2 Julie 1967. Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden 1971-1972.

• Die Burger hoofartikel 10 Mei 1997: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1997/05/10/12/10.html%5Bdooie+skakel%5D
• Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1997/11/19/14/15.html
• Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2004/09/08/DB/2JANNk/02.html