Bernhardus Hattingh

Bernhardus Rudolph Hattingh is in die distrik Molteno gebore. Nadat hy die Matrikulasie-eksamen op Maraisburg (Hofmeyr) afgelê het, is hy vir sy verdere opleiding na Stellenbosch. Nadat hy in Desember 1903 tot die bediening toegelaat is, was hy tydelik op Fraserburg en Langlaagte werksaam totdat hy in 1905 na Sutherland gegaan het. By die vierde beroep na die vertrek van ds. Willem Conradie het die keuse op 31 Oktober 1904 met 'n groot meerderheid op ds. Hattingh geval en op 6 Februarie 1905 neem hy sy plek in die kerkraadsvergadering in. HIerna het hy nog net die gemeente Greylingstad bedien.

Omdat hy graag met die opbou van die Helpmekaar-organisasie behulpsaam wou wees en die Greylingstadse kerkraad hom daartoe nie verlof wou gee nie, het hy in 1916 as predikant bedank. Nog in dieselfde jaar is hy, sonder sy medewete, as kandidaat vir die Provinsiale Verkiesing benoem en sedertdien het hy aktief in die politiek gestaan. Vanaf 1922 totdat hy in 1924 as Volksraadslid vir die kiesafdeling Krugersdorp verkies is, was hy voorsitter van die Transvaalse Provinsiale Raad en in 1929 word hy adjunk-speaker en voorsitter van komitees in die Volksraad. Hy het in 1920 en 1921 naelskraaps in Krugersdorp teen sir Abe Bailey verloor, maar die paal in 1924, 1929 en 1933 gehaal.

In die namiddag van 4 Januarie 1934 is hy net buitekant Johannesburg in sy motor doodgeskiet deur 'n uitlandse spekulant wat daarna selfmoord gepleeg het.

Die saal waarvan ds. Hattingh die hoeksteen op 12 Mei 1906 gelê het.

Die hoeksteen van die kerksaal.

Kort nadat ds. Hattingh die herderstaf in die NG gemeente Sutherland opgeneem het, het die gemeente 'n geseënde werking van Gods Gees ondervind, skryf ds. H.C. Hopkins in die eeufeesgedenkboek, toe meer as 'n honderd siele 'n bewuste oorgawe aan die Here bely het. In Mei 1908 word vermeld dat dit in Sutherland op tydelike gebied goed gaan en op geestelike gebied miskien nog beter. "Het is duidelyk dat de Heer in het midden dezer gemeente door Zynen Geest arbeidt".

Van 17 tot 19 November 1905 was die gemeente in feesstemming vir die viering van haar 50-jarige bestaan. Drie oudleraars, di. Reyneke, Truter en Hugo, kon saam met die gemeente kom fees vier. Twee dae voor die fees is die jaarlikse dankfees gehou en die aansienlike som van £1 250 het die dankbaarheid van die gemeente tasbaar getoon. 'n Deel van die feesverrigtinge was ook die inwyding van die gasligte in die kerk.

Op 18 September 1905 stel die kerkraad twee erwe naby die pastorie tot beskikking van die CJV vir die bou van 'n saal, maar drie maande later besluit hulle om "onafhankelyk van eenig lichaam" 'n saal te bou wat vir vergaderings, basaars en so meer gebruik kon word. Op 5 Februarie word die broeders A. Vlok, C.G. du Plessis, N. van Wyk, A. Visser, J. Muller en N. Esterhuyse saam met die leraar as boukommissie benoem. Hulle kon die erf wat vir 'n saal uitgehou is, vir 'n plek op die pastoriegronde verruil. Reeds op 12 Mei 1906 kon ds. Hattingh die hoeksteen van die stewige gebou wat jare later nog die kerk en die gemeenskap as saal dien en wat pas voor die gemeentelike eeufees verruim en opgeknap is. Na verwagting sou die gebou teen die einde van Februarie 1907 afgelewer en met die April-Nagmaal ingewy kon word. Die prys is op £1 250 beraam en daar het nagenoeg geen skuld op gebly nie. Die gawes wat op die hoeksteen geplaas is, is vir die aankoop van 'n klavier gebruik.

Ds. Hattingh was 'n baie goeie vriend van die sending en met dankbaarheid kon daar in 1907 getuig word "dat de gemeente aan 't ontwaken is op zending gebled". Eerw. Viviers se werk is met seën voortgesit. "Over het algemeen is het leven der gekleurden in de gemeente zeer verbeterd, en de heerschende zonden zyn veelal verminderd."

Die ou kerkhof wat die gemeente gedurende die eerste halfeeu van haar bestaan gedien het, het nou vol geword en teen die einde van 1905 was die huidige dodeakker reeds in gebruik.

Twee keer tydens ds. Hattingh se bediening het die saak van Engelse dienste ter sprake gekom. Die eerste keer "weigerden" die Engelssprekendes om sulke dienste te hê, maar die tweede keer was daar "enkelen" ten gunste daarvan en ook enkele "Engelschen". Algemeen is toe besluit om een keer per maand so 'n diens te hou.

Teen die einde van 1905 is aan die Munisipale Raad verlof gegee om nuwe erwe aan die reservoirkant van die dorp uit te meet, asook 'n enkele ry erwe in die Vlei. Drie maande later is die reg uitgebrei na die strook langs die Calvinia-pad. In 1906 rapporteer die voorsitter dat daar met die Munisipale Raad 'n reëling getref is waarvolgens laasgenoemde £50 per jaar vir alle regte volgens kontrak sou betaal en in die toekoms 5/- vir elke nuwe erf wat verkoop word. Die kerkraad sou egter al hul ou waterregte behou.

In 1906 is daar op Elandsvlei 'n vergadering gehou om die moontlikheid vir die stigting van 'n gemeente in die Karoo te bespreek, maar daar het vermoedelik niks van gekom nie.

By meer as een geleentheid is mense geprikkel deur die gedagte dat daar op die dorpsmeent waardevolle minerale kon wees. Teen die einde van 1906 besluit die kerkraad om in oorleg met die munisipale raad prospekteerdery toe te laat, maar onder strenge voorwaardes, sodat deeglike werk gedoen kon word.

'n Saak wat in die dienstyd van ds. Hattingh sowel as dié van sy opvolger gemoedere in beroering gebring het, was die saamleef van blankes met gekleurdes. Pogings is aangewend om die betrokke blankes na die Sendingkerk oor te plaas en in 1908 is daar 'n afvaardiging na die "Generaal Procureur" gestuur om te kyk wat in verband met die kwessie gedoen kon word.

In September 1910 het die kerkraad besluit om vergrote portrette van die vorige leraars vir die konsistorie te laat maak en daarvandaan dateer die mooi versameling. Die portret van Onse Jan (J.H. Hofmeyr) in die CJV-Saal is deur die Afrikanerbond in 1909 daar gehang.

Sedert 1907 sou die leraar £35 per jaar ontvang vir voer vir perde wat hy ten geriewe van die gemeente aanhou.

Op 10 Oktober 1910 het ds. Hattingh sy demissie uit die hand van ds. D.P. Cillié ontvang en vir die gemeente het daar 'n slepende vakature met verslapping op meer as een gebied aangebreek. Eers die negende beroep sou dr. Greyvenstein na Sutherland laat kom.

Daar word beweer dat ds. Hattingh die heel eerste predikant was wat hom gereeld en van alle kansels van Afrikaans bedien het. In die Transvaalse Sinode het hy die mosie ingedien wat uiteindelik tot die erkenning van Afrikaans as kerktaal gelei het en in 1924 het hy ook in die Volksraad die mosie ingelei waardeur die Grondwet so gewysig is dat aan Afrikaans amptelike erkenning in die staat verleen is.

Heel tipies word van hom gesê dat hy ook as perderuiter vir niemand in sy gemeente agteruit hoef te gestaan het nie. Selfs in die staatkundige lewe sou hy dit ook ver bring, om uiteindelik tragies aan sy einde te kom.

• (af) Hopkins, H.C. 1955. Eeufees-Gedenkboek van die Ned. Geref. Kerk Sutherland 1855–1955. Sutherland: NG kerkraad.
• (nl) Maeder, ds. G.A. en Zinn, Christian. 1917. Ons Kerk Album. Kaapstad: Ons Kerk Album Maatschappij Bpkt.
• (af) Schoeman, B.M. 1977. Parlementêre verkiesings in Suid-Afrika 1910–1976. Pretoria: Aktuele Publikasies.