Bellville (kiesafdeling)
Bellville was 'n kiesafdeling in die Kaapse Skiereiland vir die Suid-Afrikaanse Volksraad van 1933 tot 1938 en weer van 1953, toe dit vyf jaar lank as Bellville-Parow bekend gestaan het, tot in 1994.
Agtergrond
Omdat Kaapstad se uitbreiding noord- en ooswaarts eers ná die middel van die twintigste eeu begin versnel het, het die uiteindelike ses kiesafdelings (Bellville, Tygervallei, Durbanville, Vasco, De Kuilen en Parow) aan daardie kant van die stad eers van 1929 af (met die ontstaan van Kaapse Vlakte) langsamerhand begin verskyn. In 1933 maak Kaapse Vlakte plek vir Bellville, maar in 1938 is Kaapse Vlakte terug terwyl Bellville eers weer in 1953 sy opwagting maak en toe aanvanklik bekend staan as Bellville-Parow. Veertien jaar verloop van die afbakening van Kaapse Vlakte tot die afbakening van Vasco in 1943 en nog tien jaar voor Bellville-Parow in 1953. Selfs teen 1961 was daar nog net drie kiesafdelings in die noorde van Kaapstad, vergeleke met tien in die suide.
1933-1953
In die eerste verkiesing in wat toe Bellville in 1933 wen kol. F.H.P. Cresswell van die Arbeidersparty sy party se enigste setel in Kaapland met 'n meerderheid van 465 bo die onafhanklike James Wellwood Mushet, 'n voormalige LV vir Liesbeek van die Unionisteparty en daarna die Suid-Afrikaanse Party. Nog 'n onafhanklike, D.J. Cloete kom derde met 14,6% van die stemme. Bellville verdwyn tydelik in 1938, maar in 1953 wen die Nasionale Party se Jan Haak met 2 251 stemme meer as die Verenigde Party se James Wellwood Mushet, wat van 1943 tot 1953 LV vir Vasco was en voorheen ook vir Maitland (1938-1943) en Liesbeek (1920-1921).
1958-1966
Haak behou die setel in 1958, toe die Parow-gedeelte laat vaar is, met 'n meerderheid van 1 618 teen die Verenigde Party se P. de Kock. Bellville stem in 1960 oorweldigend ten gunste van republiekwording en Haak behou dan ook die setel in 1961 se algemene verkiesing met 'n meerderheid van 4 279 teen die V.P. se John Wiley, later LV vir Simonstad en tweede en laaste leier van die Suid-Afrikaanse Party wat in 1977 ontstaan het toe seker oud-LV's van die V.P. nie by die Nuwe Republiek Party wou aansluit nie. Wiley en sy party het in 1980 by die N.P. aangesluit. Haak word in 1966 die vierde keer verkies, maar nou onbestrede.
1970 en later
In 1970 sê sowel die V.P. as Herstigte Nasionale Party hom die stryd aan, maar hy kry 6 243 stemme meer as die V.P. se D.W. Gray en 8 829 meer as die H.N.P. se A.J. Oberholzer. Haak moes kort na die verkiesing gesterf of uitgetree het, want in 'n tussenverkiesing op 28 Oktober 1970 wen Louis Pienaar teen dieselfde twee kandidate waarteen Haak in die algemene verkiesing te staan gekom het, met 'n meerderheid van 5 487. In 1974 word hy onbestrede verkies, maar op 12 November 1975 volg nog 'n tussenverkiesing wat A.T. van der Merwe wen teen die Demokratiese Party van Theo Gerdener se kandidaat, K. McMinn, wat net 464 stemme kon kry, en die Konserwatiewe Party se W.A. Wahl, wat net 108 stemme kon kry vir 'n meerderheid van 6 599.
Sien ook
Bronne
- Potgieter, D.J. (ed.) 1972. Standard Encyclopaedia of Southern Africa. Cape Town: Nasionale Opvoedkundige Uitgewery (Nasou).
- Schoeman, B.M. 1977. Parlementêre verkiesings in Suid-Afrika 1910-1976. Pretoria: Aktuele Publikasies.