Baggerwerk
Baggerwerk is die uitgrawe van grond onder water en die vervoer van die grond na die stortingsterrein. Die hoofdoel van baggerwerk is die versamel van grond vir bouwerk (kalk, sand, gruis, ens.), die uitvoer en onderhoud van waterboukundeprojekte in hawens en riviere, en die versamel van erts (tin, mangaan en goud). Baggermasjiene, wat gewoonlik op pontons gemonteer is, suig of grawe die grond op, wat dan met pype of vaartuie na die stortingsterrein vervoer word. Hoewel baggerwerk in enkele gevalle van die wal af deur middel van grypkrane kan geskied, is bagger masjiene gewoonlik op pontons (ʼn soort platboomvaartuig) geplaas. Die drywende eenheid wat uit pontons bestaan, kan uitmekaar gehaal en oor land vervoer word. By groter baggermasjiene bestaan die drywende eenheid uit een groot konstruksie met die nodige kompartemente. Die baggermasjiene word met sleepbote van die een baggerplek na die ander gesleep.
Groot baggermasjiene kan ook op die see vaar met ʼn bemanning wat spesiaal vir die taak opgelei is.
Baggermasjiene
Een van die oudste soorte baggermasjiene is die emmerbaggermeul of moddermeul. Die werktuig bestaan uit ʼn hystoestel met ʼn deurloopketting waaraan emmers vasgeheg is. As die deurloopketting in beweging gebring word, skep die emmers deurlopend modder van die bodem op en bring dit na bo. Wanneer die emmers aan die bopunt van die hystoestel kom, stort elke emmer outomaties sy inhoud in die stortbakke. Die modder word met stortgeute na ʼn vaartuig wat langsaan lê, vervoer.
Wanneer ʼn groef op die bodem skoongebagger is, word die moddermeul vorentoe geskuif om die volgende stuk te begin bagger, Klein moddermeule se emmers hou gewoonlik 100 tot 450 liter elk, terwyl die groter moddermeule se emmers ʼn inhoud van tussen 600 en 900 liter het. Moddermeule kan verskeie soorte grond, selfs sagte rots bagger. By harde grondsoorte is die skepspoed sowel as die emmerinhoud egter laer.
Die suigbagger is ʼn ponton wat op vyf of ses ankers lê Aan die voorkant hang ʼn pyp vertikaal na onder in die water. Die pyp is aan die bokant verbind met die suigkant van ʼn sentrifugale pomp (dit wil sê ʼn pomp waarby van middelpuntvliedende krag gebruik gemaak word) en rus met die onderkant, die suigmond, op die grond.
Op die bodem ontstaan daar sterk waterstrome wat die gronddeeltjies losmaak en na die suigmond voer. So ontstaan ʼn gat waarvan die wande teen ʼn reëlmatiger tempo inval, en sorg vir ʼn reëlmatige toevoer van sand na die suigmond. Kleiner soorte suigbaggers kan ʼn produksie van 300 tot 500 meter per uur handhaaf.
As die suigdiepte egter dieper as 25 m is, daal die lewering skerp. Deur 'n tweede sentrifugale pomp in die suigpyp sowat 15 m onder die watervlak aan te bring, is daar al goeie volumes by suigdieptes van 50 tot 70 m gekry.
Die kotterbagger se suigpyp is weer aan 'n soort leer vasgeheg, wat op sy beurt met skarniere aan die dryfdok vasgeheg is. Onderaan die suigpyp is 'n oop sluitmandjie vasgeheg waarop snytande of lemme aangebring is. Deur die sluitmandjie teen 'n bepaalde snelheid in die rondte te laat draai en terselfdertyd sywaarts te beweeg, word wigvormige stukke van die harde grond afgesny. Dit word verbrokkel en met die suigpyp boontoe vervoer.
Die stortbagger is op sy beurt 'n selfvarende skip met 'n eie laairuimte. By die bou van hawens of grondherwinning is die suigpyp agtertoe gedraai en rus op die bodem op 'n stofsuiervormige kop, die sogenaamde sleepkop. Terwyl die stortbagger besig is om te bagger, vaar dit teen 'n snelheid waarmee die meeste grond, na gelang van die bepaalde omstandighede, opgesuig kan word.
By growwe sand is die snelheid sowat twee kilometer per uur en by fyn sand vier kilometer per uur.
Baggervervoer
Wanneer die sand net oor kort afstande vervoer moet word, word die baggermasjien bloot aan 'n vervoerpyp gekoppel, terwyl daar by groter afstande van 'n drukpomp gebruik gemaak word. Oor nóg groter afstande kan die sand in afsonderlike vaartuie wat langs die baggermasjien geanker is, gestort word. Sodra die vaartuig vol is, word dit met sleepbote na die stortingsterrein vervoer. Hier word die modder óf deur 'n hystrommel óf met 'n suigpyp uit die bakke verwyder. In die eerste geval word droë grond herwin wat direk verkoop kan word, en in die tweede geval 'n mengsel van modder, sand en water.
Suid-Afrika
In Suid-Afrikaanse hawens word die bewegings van die baggermasjiene beheer deur die hawebeheersentrum. Die kommunikasie geskied deur hoëfrekwensieradio's wat nie net die baggermasjiene se bewegings reël nie, maar ook dié van alle skeepsverkeer in die hawe.
In die groter hawens, soos Kaapstad, Durban en Port Elizabeth, word die beheersentrum 24 uur per dag beman, terwyl 'n verminderde personeel snags die sentrums in Walvisbaai en Oos-Londen beman. Die hawebeheersentrums is ook toegerus met radar om die bewegings van die vaartuie te kontroleer wanneer die sig swak is.
Bronnelys
- Wêreldspektrum, Volume 2, bl.140-143, ISBN 0908409419