Andriamanelo
Andriamanelo (fl. 1540-1575) was koning van Alasora op die sentrale plato van Madagaskar. Hy word algemeen beskou as die stigter van die Koninkryk Imerina en die stamvader van die Merina- koninklike lyn teen die 19de eeu. Hy het sy heerskappy oor feitlik die hele Madagaskar uitgebrei.
| Andriamanelo | |
|---|---|
| Koning van Alasora | |
| Regeer | c. 1540-1575 |
| Dinastie | Hova |
| Voorganger | Rafohy (of Rangita) |
| Opvolger | Ralambo |
| Gebore | Merimanjaka |
| Oorlede | c. 1575; Alasora |
| Eggenote | Ramaitsoanala |
| Kinders | (6 doodgebore/klein dood) Ralambo |
| Vader | Manelobe |
| Moeder | Rafohy (of Rangita) |
Hy was die seun van ’n Vazimba-vrou en ’n man van die Hova-volk wat in Suidoos-Madagaskar ontstaan en nuut in die streek aangekom het. Andriamanelo het eindelik ’n reeks veldtogte teen die Vazimba gelei – hulle is oor dekades van die plato af verdryf. Die konflik wat sy bewind gekenmerk het, het tot baie durende uitvindsels gelei soos die ontwikkeling van versterkte dorpe op die hoogland en die gebruik van ysterwapens. Volgens mondelinge tradisie het hy ook ’n heersersklas bekend as die andriana gevestig en die reëls van opvolging neergelê. Net so word talle kulturele tradisies soos die ritueel van besnydenis, die trougebruik vodiondry en die kuns van Malgassiese astrologie met hom verbind.
Bewind
Van die kenmerke van Andriamanelo se bewind was die uitbreiding van sy gebied om die heilige heuwel Alasora deur middel van ’n militêre veldtog teen die Vazimba in ’n poging om hierdie legendariese, primitiewe eerste setlaars van Madagaskar na die weste van die eiland te verdryf. Nadat hy sy koninkryk uitgebrei het om Alasora in die suide en Merimanjaka in die noorde in te sluit, het die voortgesette teenwoordigheid van ’n Vazimba-groep by Analamanga (geleë tussen die twee helftes van sy koninkryk, met die gevolg dat sy ryk verdeel was), ’n te groot bedreiging ingehou dat hy dit kon toelaat. Hy het besluit om Analamanga te verower en die Vazimba uit sy gebied te dryf, ’n ambisie wat gedeeltelik tydens sy bewind bereik is.[1] Volgens legende was Andriamanelo se miltêre sukses te danke aan verskeie innoverings, onder meer die smelt van yster en die uitvinding van spiese met ysterpunte[2] waarmee sy volgelinge teen die Vazimba met hul kleiwapens geveg het.[3] Hy het ook sy hoofstad by Alasora versterk met droë gragte, verdedigingsloopgrawe en dorpspoorte. Sy poging om Merina-oorheersing op die sentrale hoogland te vestig is egter in die wiele gery toe hy nie Analamanga kon verower nie;[1] dit het eers gebeur in die tyd van sy kleinseun, Andrianjaka.[4]
Andriamanelo het verder met ’n niggie aan sy ma se kant van die familie, Ramaitsoanala, getrou. Sy was ’n prinses deur haar astroloog-pa, koning Rabiby, na wie sy hoofstad, die dorp Ambohidrabiby, genoem is. Haar ma was Ivorombe, wat in legendes beskryf word as ’n Vazimba-watergodin. Hiermee het Andriamanelo verseker hy sou die heerser van die grond om Ambohidrabiby word ná die dood van sy skoonpa.[1] Ramaitsoanala het die naam Randapavola aangeneem ná haar troue en bekend geword as koningin Rasolobe ná die geboorte van die egpaar se sewende en jongste seun, Ralambo – die enigste van Andriamanelo se kinders wat ’n volwasse ouderdom bereik het. Ses vroeëre swangerskappe het gelei tot doodgeboortes of ’n vroeë dood.[5]
Andriamanelo word gewoonlik uitgebeeld as ’n beskaafde koning in vergelyking met die primitiewe Vazimba teen wie hy geveg het. Verskeie uitvindsels word aan hom toegeskryf. Die oorsprong van baie daarvan kan egter teruggespoor word na die suidoostelike deel van die eiland wat die Hova agtergelaat het toe hulle na die sentrale hoogland migreer het. Astrologie is byvoorbeeld vroeër aan die Malgasse bekend gestel deur handelskontakte met Arabiese seevaarders. Ysterimplemente het ook al vier eeue voor sy oorloë teen die Vazimba op die eiland bestaan.[6] Dit dui daarop dat Andriamanelo dalk die eerste koning van Imerina was wat in militêre veldtogte van die tegnologie gebruik gemaak het, maar dat dit nie in sy tyd ontdek is nie.[7]
Dood en opvolging
Andriamanelo het regeer tot met sy dood op ’n gevorderde ouderdom omstreeks 1575 en is deur sy enigste oorlewende seun, Ralambo, opgevolg.[5] Hy is in ’n grondgrag in Alasora begrawe. Volgens oorlewering was sy graf suidoos van sy koninklike kompleks in plaas van noord, soos die gebruik was. Dit kon gewees het om simbolies klem te lê op sy "andersheid" as ’n man met ’n gemengde etniese agtergrond.[8]
Verwysings
- de la Vassière & Abinal (1885), p. 62
- Ogot (1992), p. 430
- Kent (1970), p. 93
- You (1905), p. 34
- Buyers, Christopher (2008). "The Merina (or Hova) Dynasty 1" (in Engels). www.royalark.net. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Oktober 2019. Besoek op 3 April 2011.
- Radimilahy (1993), pp. 478–483
- Madatana (2011). "Alasora: Royaume d'Andriamanelo et terre des Velondraiamandreny" (in Frans). www.madatana.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Februarie 2020. Besoek op 10 November 2010.
- Kus (1982), pp. 47–62
Bibliografie
- Kent, Raymond (1970). Early Kingdoms in Madagascar and the Birth of the Sakalava Empire, 1500–1700, Volume 1. Madison WI: Holt, Rinehart and Winston.
- Kus, Susan (1982). "Matters Material and Ideal". In Hodder, Ian (red.). Symbolic and Structural Archaeology. New York: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-24406-0.
- Ogot, Bethwell A. (1992). Africa from the Sixteenth to the Eighteenth Century (in Frans). Paris: UNESCO. ISBN 978-0-520-06700-4.
- Radimilahy, Chantal (1993). "Ancient Iron-working in Madagascar". In Shaw, Thurstan (red.). The Archaeology of Africa: Food, Metals and Towns. London: Taylor & Francis. ISBN 978-0-415-11585-8.
- de la Vaissière, Camille; Abinal, Antoine (1885). Vingt ans à Madagascar: colonisation, traditions historiques, moeurs et croyances (in Frans). Paris: V. Lecoffre. ISBN 3-540-63293-X.
- You, André (1905). Madagascar, histoire, organisation, colonisation (in Frans). Paris: Berger-Levrault & cie.
Eksterne skakels
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia