Prinses Alix van Hesse-Darmstadt

Prinses Alix.

Sy het grootgeword as prinses van Hesse en by Ryn. Haar vader was Ludwig IV, Groothertog van Hesse, en haar moeder prinses Alice van die Verenigde Koninkryk, die tweede oudste dogter van koningin Victoria. Toe Alix nog klein was, is haar moeder en jonger suster, Marie Viktoria (May), aan witseerkeel oorlede. Haar broer, Friedrich Wilhelm, wat aan hemofilie gely het, is dood nadat hy uit ’n venster geval het. Alix se vader is oorlede toe sy twintig jaar oud was.

Ná die dood van haar moeder was Alix baie na aan haar ouma, koningin Victoria, en sy en haar drie susters en broer het merendeels in Engeland grootgeword.

Alix het laat in haar lewe getrou vir haar stand. Sy het haar man, haar kleinneef Nikolaas II van Rusland, reeds op twaalfjarige ouderdom ontmoet. Hulle het weer in 1889 ontmoet toe hy 21 en sy 17 was en verlief geraak. Nadat sy Sint Petersburg besoek het, het Nikolaas gesê as Alix nie sy vrou word nie, sal hy nooit trou nie.[1]

Sy ouers, tsaar Aleksander III en Maria Fjodorowna, was teen die verhouding gekant, want hulle het gehoop om Rusland se nuwe bondgenootskap met Frankryk te versterk deur ’n huwelik tussen Nikolaas en prinses Hélène van Orléans, dogter van Philippe, comte de Paris van die Huis van Orléans.

Nikolaas wou egter nie kopgee nie en op 8 April 1894 het hy en Alix verloof geraak. In November van daardie jaar het sy die ortodokse geloof aangeneem en die naam Aleksandra Fjodorowna gekry.

Gedurende 1894 het Aleksander III se gesondheid agteruitgegaan en op 20 Oktober dié jaar is hy onverwags op 49-jarige ouderdom dood. Die datum vir Nikolaas en Aleksandra se troue, wat eers die volgende lente sou plaasvind, is vervroeg omdat Nikolaas haar steun nou nodiger as ooit gehad het. Hulle het op 26 November 1894 in Sint Petersburg getrou. Weens die omstandighede was die huwelik beskeie volgens koninklike standaarde.

Aleksandra en haar dogter Anastasia.

Op 25-jarige ouderdom is Nikolaas as tsaar van Rusland gekroon. Die kroning het in ’n bloedbad verander nadat mense tydens ’n fees op kos afgestorm het, en dit is beskou as ’n slegte teken vir Nikolaas se bewind.

Aleksandra was nie aan die hof of by die volk baie gelief nie, deels weens haar gebrek aan sosiale vaardigheid en deels weens haar Duitse afkoms. Sy was skaam en haar Frans, wat die spreektaal van die adel was, was beroerd. Sy het haar by geleenthede al hoe meer onttrek en migraine-aanvalle begin kry. In haar latere lewe het die invloed van Grigori Raspoetin, ’n lekeprediker, tot haar ongewildheid bygedra.

Om sake te vererger het sy ná ’n huwelik van ’n hele paar jaar vier dogters, maar geen manlike erfgenaam nie, gehad.

Op 12 Augustus 1904 is die langverwagte troonopvolger, Aleksei, eindelik gebore. Die vreugde was egter van korte duur, want Aleksei was ’n hemofilielyer. Dit was destyds nog ’n lewensgevaarlike genetiese defek wat deur die dogters en kleindogters van koningin Victoria na die koningshuise van Europa versprei is. Alexandra self het ’n oom (prins Leopold, Hertog van Albany) en ’n broer gehad met die siekte. Die feit dat die enigste manlike erfgenaam van Nikolaas II ook die siekte gehad het, is vir die Russiese volk geheim gehou.

Die hulp van talle Russiese dokters is ingeroep om Aleksei te behandel. Niemand kon hom egter help nie en Aleksandra het haar ál meer tot mistieke kultusse gewend. Eindelik het ’n wandelende lekeprediker, Grigori Raspoetin, sukses gehad om die seun se toestand te verbeter. Van 1912 af het die keiserlike familie, en veral Aleksandra, op Raspoetin vertrou om die seun gesond te maak. Langsamerhand het Raspoetin se invloed so groot geword dat hy die keiserlike familie se gesag tydens die Eerste Wêreldoorlog ondermyn het.

Die uitbreek van die Eerste Wêreldoorlog was ’n beslissende oomblik vir Rusland en Aleksandra. Rusland het geveg teen Duitsland, Aleksandra se vaderland, waar haar broer die Groothertog van Hesse was. Boonop was keiser Wilhelm II haar neef. Aleksandra was nou nog ongewilder onder die Russiese volk, wat haar beskuldig het van samewerking met die Duitsers.

Toe Nikolaas na die oorlogsfront is om self bevel van die Russiese leër oor te neem, het hy Aleksandra in Sint Petersburg in beheer gelaat. Sy was nie ’n goeie politikus nie – sy het heeltyd nuwe ministers aangestel en die regering kon nie doeltreffend funksioneer nie. Raspoetin se invloed op Aleksandra het in dié tyd ook al hoe groter geword en hulle is as kop in een mus beskou. Al hoe meer gerugte oor haar het ontstaan, onder andere dat sy ’n Duitse spioen was. In 1916 is Raspoetin deur lede van die Romanof-familie vermoor.

Deur dit alles het tsaar Nikolaas sy vrou verdedig teen aanvalle van binne en buite die familie.

Op 24 Februarie 1917, in ’n tyd van bittere armoede ná drie jaar van oorlog, strawwe oorlogswinters en miljoene slagoffers, het ’n spontane volksopstand in Moskou begin wat die eerste fase was van die Russiese Rewolusie. Hoewel die tsaristiese orde tot in daardie stadium elke opstand onderdruk het, het dit hierdie keer nie gebeur nie. Inteendeel, sommige soldate het hul eie offisiere geskiet en aan die opstand deelgeneem. ’n Week later, op 2 Maart, is Nikolaas gedwing om afstand te doen van die troon en na Jekaterinburg verban.

Op 16 Julie 1918, toe die Wit Leër op die punt was om Jekaterinburg te verower, is die tsaar en sy hele familie doodgeskiet op bevel van die plaaslike sowjet. Die lyke is grotendeels verbrand en daarna in ’n park begrawe.

Kort ná die ineenstorting van die Sowjetunie het die Romanofs ’n vorm van erkenning gekry: In 1998 is die oorskot van Nikolaas II, sy vrou en drie van sy kinders in Sint Petersburg herbegrawe. Op 14 Augustus 2000 is die hele gesin deur die Russies-Ortodokse Kerk tot heiliges verklaar.

• The Execution of Tsar Nicholas II, 1918, EyeWitness to History.
• Briewe van Nikolaas II.
• Briewe van die tsaar aan die tsaritsa 1914–'17.
• Briewe van die tsaritsa aan die tsaar 1914–'17.
• Thirteen Years at the Russian Court deur Pierre Gilliard.
• Memories of the Russian Court deur Anna Vyrubova.
• Yakov Yurovsky se weergawe van die teregsteling van die keiserlike gesin.

Hierdie artikel is merendeels vertaal vanaf die Duitse Wikipedia-artikel de:Alix von Hessen-Darmstadt