Albert Luthuli

Albert Luthuli omtrent 1920.

Albert Luthuli 1961 in Oslo.

Albert Luthuli 1967.

Albert Luthuli was die eerste Afrikaan wat die Nobelprys vir Vrede ontvang het. Luthuli het internasionale erkenning gekry vir sy pogings om nie-gewelddadige metodes te gebruik om die rassediskriminasie in Suid-Afrika te beëindig.

Luthuli se leierskap het vroeg in sy lewe reeds begin. In 1936 is hy verkies tot hoofman van Groutville se Umvoti Mission Reserve. Hier het hy al die gebruike en tradisies van die Zoeloes aangeleer.

In 1945 het hy hom by die African National Congress (ANC) aangesluit en is in 1952 verkies tot president-generaal van die ANC. In dieselfde jaar het Luthuli 'n nie-gewelddadige optog teen die onregverdige wette van die land gelei. Die eerste van 'n aantal beperkings op Luthuli se bewegings is daarna ingestel, maar hy het voortgegaan om byeenkomste by te woon, dorpe te besoek en deur die land te toer om groot byeenkomste toe te spreek.

In Desember 1956 is Luthuli en 155 ander politieke aktiviste aangekla van hoogverraad. Ná 'n uitgerekte verhoor kon daar nog geen bewyse vir die aanklag gevind word nie en in 1957 is hulle vrygespreek. In Desember 1961 is Luthuli die eerste keer toegelaat om Groutville te verlaat vir sy vlug na Oslo om die Nobel-prys vir Vrede te ontvang.

Standbeeld van Albert Luthuli by die Victoria & Alfred Waterfront in Kaapstad.

Standbeeld van Albert Luthuli in die KwaDukuza, KwaZulu-Natal.

Albert John Mvumbi Luthuli is 1898 (die presiese datum is onbekend) in Bulawayo, Zimbabwe, gebore. Hy was die derde seun van John Bunyan Luthuli, wat 'n Christelike sendeling en evangelis by die Sewedaagse Adventistekerk was, en Mtonya Gumede. Ná sy pa se dood het die tienjarige Albert na Suid-Afrika verhuis om onderrig te ontvang. Hy het by sy oom, wat die hoofman in Groutville was, gebly. Hier het hy ook die Zoeloe-tradisies en -pligte in die huishouding van sy oom aangeleer.

Hy het sy eerste skooljare by die American Board Mission School deurgebring. Daarna het hy twee termyne lank by die Ohlanga-kollege gestudeer voordat hy oorgegaan het na 'n Metodiste-institusie in Edendale. In 1917 het hy sy onderwyskursus by dié institusie voltooi. Hy is toe aangestel as hoof by 'n oorgangskool (Engels: "intermediate school"), waar hy twee jaar lank gewerk het.

In 1920 het Luthuli 'n beurs by die Adams-kollege naby Durban gekry. Hy het sy opleidingskursus in hoër onderwys in 1922 voltooi en is daarop as 'n lektor aangestel. In 1928 is hy tot sekretaris van die African Teacher Association verkies en het hy ook die Zulu Language and Culture Society gestig. Luthuli is in 1927 met 'n mede-opvoedkundige, Nokukhanya Bhengu, getroud. Hulle het hulle in Groutville gevestig, waar hul eerste seun in 1929 gebore is.

In 1933 het van die lede van die stam Luthuli genader om sy oom as hoofman op te volg. Op 1 Januarie 1936 is hy dan ook ingehuldig as hoofman van Groutville. Om dié gemeenskap van 5 000 te lei het baie inspanning geverg en Luthuli is verplig om sy onderwysloopbaan te laat vaar. Vir die volgende sewentien jaar het hy hom toegewy aan die lede van hierdie stam. Van sy vele pligte was om die funksie van 'n magistraat te vervul, as 'n verteenwoordiger van sy mense en terselfdertyd as 'n verteenwoordiger van die plaaslike regering op te tree, asook om die stamfunksies en tradisionele feeste te lei.

In 'n poging om die ekonomie van Groutville te verbeter het hy gehelp om die Groutville Cane Growers Association te laat herlewe. Aan die begin van die Tweede Wêreldoorlog het die regering die regte van swart mense nog meer beperk. Hierdie stelsel het later bekend geword as apartheid.

Onder die apartheidsbestel het die Regering beleide ingestel wat letterlik elke aspek van die lewens van die swart mense geraak het. Luthuli het hom in 1945 by die ANC, die land se grootste opposisiegroep aangesluit om te protesteer teen die Regering se onderdrukking van swart mense.

In 1951 is hy aangestel as leier van die ANC-groep in KwaZulu-Natal. Op 16 Desember 1952 is hy verkies tot president-generaal van die ANC - 'n posisie wat hy behou het tot en met die verbanning van dié organisasie in Maart 1960. In 1952 was hy leier van die Defiance Campaign - 'n veldtog van nie-gewelddadige optogte wat die begin van massa-weerstand teen die apartheidstelsel gekenmerk het.

As gevolg van Luthuli se prominente posisie in die optog het die regering hom gedwing om te bedank in sy pos as president-generaal van die ANC of sy posisie as hoofman van Groutville op te gee. Luthuli het hom nie daaraan gesteur nie en nog steeds met albei voortgegaan. In reaksie het die Regering in 1952 die eerste van 'n aantal beperkings uitgereik wat Luthuli verbied het om vir die volgende vyftien jaar te toer of lesings te gee.

Albert Luthuli het egter nog steeds voortgegaan met sy politieke werk en in Oktober 1961 is die Nobel-prys vir Vrede aan hom toegeken. Twee jaar later het hy sy outobiografie, Let my People Go, wat deur die Suid-Afrikaanse regering verban is, uitgegee. Op 21 Julie 1967 het hy gesterf toe hy op 'n treinbrug naby sy huis onder 'n trein beland het.

In 1960 nomineer die Sweedse regering hom vir die Nobel-vredesprys, wat hy dan ook in dieselfde jaar ontvang vir sy niegeweldadige stryd teen apartheid. Hy is twee jaar later verkies tot die rektor van die Universiteit van Glasgow.

Luthuli het sy lewensverhaal opgeteken in sy aangrypende outobiografie, "Let my people go". Hy sterf in 1967 toe hy onder verdagte omstandighede deur 'n trein omgery is.

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Albert Luthuli.