Lewerike

Lewerike (familie Alaudidae) is klein sangvoëls (orde Passeriformes) wat uiterlik onopvallend is maar wat vanweë hul kenmerkende sang bekend is. Die verskillende spesies kan moeilik van mekaar onderskei word, enersyds omdat hulle baie dieselfde lyk en andersyds omdat dieselfde spesie uiterlik van streek tot streek kan verskil.

Oor die algemeen is lewerike vaalbruin tot rooi bruin met grys spikkels en ligter of wit pense. Die geslagte lyk eenders, maar die wyfies is dikwels effens kleiner as die mannetjies. Die meeste spesies het kort snawels, maar daar is ook enkeles met betreklik lang snawels.

Die voetwortelbeen (die agterste deel van die poot se geraamte) is nie soos by die meeste sangvoëls aan die sykant met 'n lang horingagtige plaat bedek nie, maar met 'n ry vierkantige skilde. Die klou van die agtertoon is goed ontwikkel en by sommige spesies verleng. Die familie van die lewerike bestaan uit 15 genera en sowat 70 spesies, waarvan die meerderheid in Afrika en sowat 'n derde in Suider-Afrika voorkom.

Lewerike is grondlewende voëls wat voorkeur gee aan plat, oop terrein in grasveld of woestyne of streke met oop savannes. Sommige spesies het hulle by akkerbougebiede en by buitewyke van stede aangepas.

Die meeste spesies is standvoëls met 'n afgebakende gebied, maar sommiges is trekvoëls wat lang afstande aflê. Hulle eet insekte en sade. Die sanggewoontes van lewerike is uiteenlopend. Sommige spesies sing terwyl hulle op die grond is, ander wanneer hulle in bome of op heinings sit, terwyl party ook sing terwyl hulle vlieg. Tydens die paartyd voer die mannetjie 'n sangvlug uit as inleiding tot die balts, wat op die grond plaasvind.

AI die spesies maak hul nes op die grond. Die 2 tot 3 of hoogstens 4 wit, gespikkelde eiers word met enkele uitsonderings in die somer gelê. Die kuikens is aanvanklik heeltemal gespikkel.

Van die bekendste van die Suider-Afrikaanse lewerike is onder meer die sabota of boomlewerik (Mirafra sabota), wat altyd na bome of struike vlug wanneer gevaar dreig en daar sy groot verskeidenheid skril liedjies sing of ander voëls se roepgeluide naboots: die klapper-lewerik (Mirafra apiala), 'n klein, rooibruin voëltjie wat tydens die balts fluit en sy vlerke hoorbaar klap; die rooikoplewerik (Calandrella cinerea) met sy kastaiingbruin vlek op die kop wat aanhoudend kwetter terwyl hy kos soek, en die pienkbeklewerik (Calandrella conirostris), wat 'n pienk snawel en pienk pote het.

Lewerike kom ook in Noord-Afrika, Asië en Europa voor. Een van die bekendste spesies is die veldlewerik (Alauda arvensis), die voël wat digters en skrywers met sy sang geïnspireer het en wat in Europa die simbool van die lente is. Die swart lewerik wat in die suidooste van die Sowjetunie voorkom, is een van die min lewerike met ʼn duidelike verskil tussen die geslagte: die mannetjie is swart en die wyfie gelerig. Die woestynlewerik (Ammomanes deserti) is 'n ware woestynvoël wat van Marokko tot Somalië en Noordwes-Indië voorkom.

Hy maak sy nes langs groot klippe en maak 'n windskerm van klein klippies aan die sykante van die nes. Slegs een spesie word in die VSA aangetref, naamlik die strandlewerik (Eremophila alpestris), 'n spesie wat ook in die toendras van Europa en Asië voorkom.

Die familie bestaan uit ongeveer 98 spesies wat in die volgende genera onderverdeel word:

• Mirafra (ongeveer 29 spesies)
• Pinarocorys (2 spesies)
• Heteromirafra (3 spesies)
• Certhilauda (10 spesies)
• Chersomanes (met 1 spesie; die vlaktelewerik)
• Eremopterix (7 spesies)
• Ammomanes (4 spesies)
• Alaemon
• Ramphocoris
• Melanocorypha
• Calandrella (10 spesies)
• Spizocorys (5 spesies, met onder andere die pienkbeklewerik)
• Eremalauda (2 spesies)
• Chersophilus
• Galerida
• Pseudalaemon
• Lullula
• Alauda
• Eremophila

Wikimedia Commons bevat media in verband met Alaudidae.

• Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls
• Lys van Suid-Afrikaanse voëls (Groepeer)
• Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name

• Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409583 band